طراحی اوراق جدید برای تامین مالی خودروسازان

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد،  به گفته ابوالفضل اسماعیل‌زاده، این طرح در مقایسه با دریافت تسهیلات بانکی، به لحاظ زمان سررسید مطالبات، به نفع خودروسازان است و به‌واسطه آن، بین 50 تا 60 درصد از طلب قطعه‌سازهای طرف حساب ایران‌خودرو تسویه خواهد شد. گفت‌و‌گوی «دنیای‌اقتصاد» با ابوالفضل اسماعیل‌زاده، معاون مالی ایران‌خودرو را در ذیل می‌خوانید.
طراحی اوراق جدید برای تامین مالی خودروسازان
ایران‌خودرو قصد دارد هفت هزار میلیارد ریال اوراق مرابحه را برای تامین مالی قطعه‌سازان منتشر کند. به زبان ساده، دقیقا قرار است چه اتفاقی از پس انتشار این اوراق رخ بدهد؟

این اوراق قرار است از طرف شرکت تامین قطعات ایران‌خودرو (ساپکو) با سررسید چهار سال در اختیار قطعه‌سازان طرف قرارداد گذاشته شود تا به‌واسطه آن، بخشی از طلب آنها (شرکت‌های قطعه‌ساز) صاف شود. به زبان ساده‌تر، قطعه‌سازان با دریافت این اوراق، 18 درصد سود دریافت می‌کنند و پس از چهار سال نیز اصل پول به آنها پرداخت خواهد شد. البته قطعه‌سازانی که اوراق موردنظر را دریافت می‌کنند، می‌توانند نسبت به معامله و واگذاری آن اقدام کرده و از این مسیر کسب نقدینگی داشته باشند. در کل، اصل انتشار این اوراق در راستای تسویه‌حساب بخشی از مطالبات قطعه‌سازان و ایجاد ظرفیت جدید برای تامین قطعه است.
این طرح چه مزیتی در مقایسه با دریافت تسهیلات بانکی دارد؟

مزیت اصلی آن، بلندمدت بودن سررسید اوراق است. ما وقتی از بانک‌ها وام و تسهیلات در قالب سرمایه در گردش دریافت می‌کنیم، باید یک ساله آن را پس بدهیم و اگر پروسه بازپرداخت با تاخیر همراه باشد، مشمول جریمه هم خواهیم شد. این در حالی است که اوراق  موردنظر، چهار ساله بوده و بنابراین ما زمان بیشتری برای تسویه در اختیار داریم.
موضوع نرخ سود چطور؟ آیا ایران‌خودرو با انتشار اوراق مرابحه، سود کمتری در مقایسه با دریافت وام و تسهیلات بانکی می‌پردازد؟

معمولا بانک‌ها وقتی وام و تسهیلاتی را در اختیار خودروسازان قرار می‌دهند، چند درصد بیش از نرخ بهره مصوب، سود دریافت می‌کنند، به‌نحوی‌که در مجموع چیزی حدود 24 درصد سود از سوی خودروسازها پرداخت می‌شود. هرچند ما در قالب انتشار اوراق مرابحه سود قطعی 18 درصد را می‌پردازیم، با این حال نرخ کارمزد عملا مابه‌التفاوت با نرخ سود تسهیلات بانکی را کمرنگ می‌کند. به‌عنوان مثال برای انتشار همین اوراق، باید حدود 5 درصد کارمزد به بانک طرف حساب خود پرداخت کنیم، هرچند در تلاش هستیم این رقم را کاهش دهیم. یک نکته دیگر را نیز در نظر بگیرید که سقف اعتبارات بانکی خودروسازان تقریبا پر شده؛ بنابراین ما قدرت مانور چندانی در آن حوزه نداریم و این نیز یکی دیگر از مزایای انتشار اوراق مرابحه است.
بنابراین شما معتقدید که تامین مالی از بازار سرمایه مزایای بیشتری نسبت به دریافت وام و تسهیلات دارد؟

بله، از مزایای دیگر این نوع تامین مالی می‌توان به پرداخت اصل بدهی در سررسید، معافیت مالیاتی سود اوراق برای خریداران، امکان تامین مالی بلندمدت، مشارکت سرمایه‌گذاران خرد در تامین مالی شرکت‌ها و امکان تامین مالی با حجم بسیار بالا اشاره کرد.

به‌طور حتم این ابزار مشکلاتی نیز به همراه دارد.

دقیقا همینطور است، به‌طوری‌که طولانی بودن فرآیند انتشار اوراق، بالا بودن هزینه‌ها و کارمزد، تاثیرپذیری نرخ‌های تامین مالی از بازار پول و همچنین محدودیت‌های موجود در قیمت‌گذاری محصولات از مشکلات تامین مالی از این ابزار است.
چند وقت پیش قطعه‌سازان اعلام کردند که بابت دریافت مطالباتشان از خودروسازها، پیشنهادهایی را مطرح و خواستار استفاده از سیستم بانکی در این ماجرا شده‌اند. آیا ارتباطی بین طرح انتشار اوراق مرابحه ایران‌خودرو با آن پیشنهادها وجود دارد؟

بنده دقیقا در جریان پیشنهاد قطعه‌سازان نیستم، منتها در کل آنچه برای آنها اهمیت دارد، دریافت مطالبات است نه نحوه تامین. منظورم این است که قطعه‌ساز پولش را می‌خواهد و برایش فرقی نمی‌کند خودروساز آن را از چه منبعی پرداخت کند. به هر حال قطعه‌سازان یکسری مطالبات از خودروسازها دارند که باید تسویه‌حساب لازم صورت گیرد و تشخیص اینکه مطالبات موردنظر از چه منبعی تامین شود، بر عهده ما (خودروسازان) است. شما این را در نظر بگیرید که با انتشار هفت هزار میلیارد ریال اوراق مرابحه، بین 50 تا 60 درصد از مطالبات (معوق) قطعه‌سازان پرداخت خواهد شد و این اتفاق خوبی برای آنهاست.
آماری وجود دارد که نشان دهد خودروسازان کشور در کل،  چقدر اوراق منتشر کرده‌اند؟

فکر می‌کنم چیزی حدود یک‌هزار و 400 میلیارد تومان. به این ترتیب بررسی اوراق منتشر شده از طرف صنعت خودرو نشان‌دهنده سهم ناچیز اوراق در سبد تامین مالی این صنعت است. خاطرم هست که ایران‌خودرو اولین‌بار در سال 84 رقمی معادل 100 میلیارد تومان اوراق مشارکت منتشر کرد، آن‌هم با نرخ بهره سالانه 19 درصد.

این توضیح را نیز باید بدهم که اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق مرابحه، سلف و اوراق خرید دین قابلیت استفاده توسط زنجیره تامین خودروسازان را دارند و این ابزارها با توجه به شرایط شرکت، نوع نیاز به تامین مالی از نظر دوره مبلغ، زمان و محل مصرف، قابل به‌کارگیری و استفاده هستند.
با توجه به مزایایی که در انتشار اوراق وجود دارد، چرا استفاده از این طرح تاکنون اندک بوده است؟

همانطور که گفتم به دلیل زمانبر بودن پروسه آن. انتشار اوراق (مثلا مرابحه) یک پروسه حدودا یکساله به‌شمار می‌رود، به این معنی که باید چندین ماه فقط برای اخذ مجوزهای مربوطه از سازمان بورس دوندگی کرد. البته یک نکته مهم دیگر نیز وجود دارد و آن، اتصال خودروسازان به بانک‌ها در نتیجه انتشار اوراق موردنظر است و این موضوع نیز مسائل خاص خود را به‌دنبال دارد. نکته اینجاست که در انتشار اوراق مشارکت، سیستم بانکی در حکم ضامن خودروساز ظاهر می‌شود و این موضوع به هر حال سختی‌ها و دردسرهای خاص خود را به همراه دارد. در واقع بانک‌ها بابت ضمانتی که انجام می‌دهند، تضمین‌های خاص خود را طلب می‌کنند.
آیا در آینده نیز چنین اوراقی را منتشر خواهید کرد؟

به‌دنبال آن هستیم که در آینده اوراق سلف و اوراق رهنی نیز منتشر کنیم. فکر می‌کنم بتوانیم سال آینده اوراق سلف و سال 98 نیز اوراق رهنی را انتشار بدهیم. البته یک نکته بسیار مهم در باب انتشار اوراق وجود دارد؛ اینکه بهتر است برای خودروسازان نوعی اوراق خاص طراحی شود. در حال‌حاضر ابزارهای موجود مانند مرابحه و سلف و رهنی، به‌عنوان ابزارهایی به اصطلاح جنرال، نمی‌توانند نیاز واقعی خودروسازان را در حوزه تامین مالی برطرف کنند و از همین‌رو ما در ایران‌خودرو مشغول طراحی مدل‌هایی خاص و انعطاف‌پذیر هستیم. در واقع هدفمان این است که با طراحی یک مدل جدید، هزینه‌های مربوط به نرخ بهره و ضمانت را در بحث انتشار اوراق، کاهش داده و مدلی متناسب با شرایط و قابلیت‌های ایران‌خودرو طراحی کنیم. البته طبعا طراحی این مدل و به تصویب رساندن آن در مراجع ذی‌ربط از جمله شورای پول و اعتبار، پروسه‌ای زمانبر خواهد بود، ولی به هر حال ما به‌دنبال آن هستیم.