ایست به امتیاز خودرویی

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، ابراهیم رئیسی در جلسه هیات دولت از تخصیص امتیازات ویژه دریافت خودرو به برخی از نهادها پرده برداشت و گفت هیچ دستگاهی حق گرفتن امتیاز ویژه برای خرید خودرو از کارخانه را ندارد.

رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت در این رابطه وزارت صمت و بازرسی ویژه ریاست‌جمهوری را مامور بررسی واگذاری خودرو به دستگاه‌ها و برخورد با متخلفان در این زمینه کرد. چندی نگذشت که حسن درویشیان، بازرس ویژه رئیس جمهور، طی اظهارنظری گفت با جدیت پیگیر این موضوع است. با وجود مشکل عرضه در بازار خودروی کشور، حالا اخبار منتشره حاکی از آن است که بخشی از تولیدات خودروسازان نیز به صورت امتیاز ویژه به دستگاه‌های مختلف فروخته می‌شود. وزارت صمت و دولت از ماه‌ها پیش بر افزایش میزان تولید به عنوان یکی از دستاوردهای خود که می‌تواند بازار نابسامان خودرو را از وضعیت فعلی نجات دهد تاکید کردند و حتی صمتی‌ها ادعا می‌کردند تا چند ماه آینده بازار خودرو «اشباع» خواهد شد. گرچه افزایش تولید به گواه آمار و ارقام رخ داده است اما آیا می‌توان آن را به معنای رشد عرضه دانست؟ تصمیمات رانت‌زای سیاستگذاران امکان اینکه این گزاره را با قطعیت به زبان بیاوریم، سلب کرده است.

بخشی از تصمیمات مربوط به مصوبات مجلس می‌شود. طبق ماده 12 قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» خودروسازان موظف هستند 50 درصد از محصولات خود را به مادران دارای دو فرزند و بیشتر تخصیص دهند. همچنین مطابق قانون بودجه سال 1401 و اصلاحیه جدید ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو، 20درصد از محصولات شرکت‌های تولیدکننده خودرو باید به دارندگان خودروهای فرسوده اختصاص پیدا کند. قانون بودجه سال 1401 همچنین خودروسازان را موظف می‌کند که 10هزار خودرو از محصولات خود را با قیمت کارخانه به جانبازان بفروشند. بنابراین تنها کمتر از 30درصد از محصولات خودروسازان برای عرضه عادی باقی می‌ماند که حالا مشخص شده است از این میان نیز امتیازات ویژه‌ای برای برخی دستگاه‌ها و نهادها برای خرید خودرو به قیمت کارخانه وجود دارد. حجم خودروهایی که این دستگاه‌ها خارج از ضوابط دریافت کرده‌اند مشخص نیست؛ اما این پرسش جدی است که دیگر چه خودرویی برای عرضه به بازار باقی می‌ماند تا بتواند بازار را «اشباع» کرده و دست‌کم بتواند فاصله عمیق عرضه و تقاضا را کمی کاهش  دهد؟

نتیجه این اقدامات  ناکارآمدی در عرضه خودرو به بازار است که تنها برای عرضه 20هزار خودرو در قرعه‌کشی ایران‌خودرو نزدیک به 10میلیون نفر از 12میلیون واجد شرایط ثبت‌نام می‌کنند.  به نظر می‌رسد خرید خودرو از کارخانه روز‌به‌روز دست‌نیافتنی‌تر می‌شود. سیاستگذاران هرازچندگاهی از محل خودرو رانت و امتیاز ویژه‌ای به گروهی می‌دهند و برخی دستگاه‌ها و نهادها هم بخشی از آنچه را باقی مانده از آن خود می‌کنند. قیمت خودرو در بازار نیز روز به روز رو به افزایش گذاشته که یکی از دلایل اصلی آن نیز همین محدودیت عرضه است. با رشد افسارگسیخته قیمت خودرو، قدرت خرید مصرف‌کنندگان نیز در حال سقوط آزاد است.