نگرانی‌های فراتر از یورو 5

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، خودروسازان از اواسط سال گذشته روند ارتقاء محصولات به استاندارد یورو5 را آغاز کردند اما اجرای این قانون در شرایطی که بحران کرونا فراگیر نشده بود به دلیل تحریم ها سخت بود و با شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و صنایع از جمله شرکت های خودروسازی، مشکلات ارتقاء محصولات به استاندارد یورو5 در کنار تامین تعهدات  دو چندان شد. سازمان محیط زیست طی روزهای اخیر فشارهای رسانه ای متعددی روی خودروسازان آورده است و این شرکت ها را ملزم به اجرای قانون کرده است در حالی که بسیاری از زیرساخت های ضروری برای اجرای این استاندارد نظیر تامین سوخت استاندارد برای خودروهای یورو5 چندان مورد توجه مسئولان قرار نمی گیرد و بدون ایجاد زیرساخت ها، تاکید برای اجرای سریع این قانون چندان منطقی به نظر نمی رسد چرا که در صورت عرضه خودروهای یورو5 بدون تامین سوخت استاندارد عملا این استاندارد را بی اثر می کند و حتی ممکن است موجب افزایش میزان آلایندگی و بروز آسیب برای پیشرانه و کاتالیست این خودروها شود.

با استناد به تعاریف فنی، ارتقاء خودروها به استاندارد یورو 5 تا حدی اکسید های نیتروژن ورودی به هوا را کاهش می دهد و برای دستیابی به آن نیاز به تعویض حداقل سه قطعه مهم و اساسی در خودرو است که برخی از این تغییرات نیازمند مواد اولیه و تکنولوژی های وارداتی است که تحریم ها و مشکلات نقل و انتقال ارز در برخی موارد می تواند موجب کند شدن این ارتقاء و بعضا غیرممکن کردن این ارتقاء شود. محاسبات اولیه نشان دهنده افزایش حدودا 4 میلیون تومانی قیمت خودروها با ارتقاء به استاندارد یورو5 است که بخشی از این هزینه به تامین کاتالیست خودروها مربوط می شود.

وضعیت بحرانی آلودگی هوای کلان شهرهای ایران به خصوص در ماه های پایانی سال مهم ترین بهانه سازمان محیط زیست در الزام به اجرای استاندارد یورو5 است اما در روزهای پس از شیوع کرونا اتفاقی مشاهده شد که معادلات را بر هم زد به گونه ای که در روز های پایانی سال گذشته و در هفته منتهی به نوروز که تردد خودروها به حداقل ممکن رسیده بود، شاخص آلایندگی تهران عدد 106 را نشان می داد. میزان آلودگی هوای تهران به عنوان یکی از آلوده ترین کلان شهرهای کشور، در شرایطی که تردد خودروهای سواری به دلیل شیوع ویروس کرونا به حداقل رسیده بود نشان می دهد که مقصر این شرایط را باید در جای دیگر پیدا کرد. اجرای قانون بدون شک امری ضروری برای پیشبرد اهداف زیست محیطی است و نمی توان این موضوع را برای همیشه از مسئولیت های خودروسازان حذف کرد اما به نظر می رسد مسائلی مانند نوسازی ناوگان خودروهای عمومی و از سر گیری طرح تعویض خودروهای فرسوده اولیت های مهم تری هستند که متاسفانه در اظهار نظرهای این روزهای مسئولان محیط زیست ردی از آن به چشم نمی خورد و تنها تمرکز روی ارتقاء خودروهای تولیدی به یورو5 است که تفاوت اندکی نسبت به یورو4 ایجاد می کند هر چند همین تغییر نیز می تواند مفید باشد اما قطعا در قیاس با مسائلی مانند خودروهای فرسوده و ناوگان قدیمی خودروهای عمومی در اولویت های بعدی فشار سازمان محیط زیست قرار می گیرد.

در نگاه عموم مردم ممکن است ارتقاء تمامی خودروهای تولیدی در سال 99 به استاندارد یورو5 موجب  پاک شدن هوای کلان شهر ها شود و دیگر شاهد بحران وارونگی هوا نباشیم اما در عمل این اتفاق بدون شک حتی با ارتقاء محصولات به یورو6 نیز رخ نخواهد داد. رئیس مرکز شماره گذاری پلیس کشور آمار خودروهای موجود در کشور را حدود 22 میلیون دستگاه اعلام کرده است. این در حالی است که بخش عمده این آمار استاندارد یورو3 و کمتر دارند و حتی خودروهایی که به کاتالیست مجهز هستند نیز بعد از اتمام عمر این قطعه نسبت به تعویض آن هیچ اقدامی نمی کنند. در این شرایط اگر یک سال آمار حدود یک میلیون خودرو تولیدی جدید با استاندارد یورو5 به این عدد اضافه شود، نمی توان انتظار تغییر محسوسی در شرایط آلودگی کلان شهر ها داشت چرا که خودروهای یورو5 تولیدی جدید حتی اگر میزان NOx ورودی کمتری به هوا داشته باشند با فرسوده تر شدن جمع 22 میلیون خودرو موجود در کشور، این میزان کاهش NOx محسوس نخواهد بود و طرح هایی مانند الزام خودروهای با سن بیش از 4 سال به تعویض کاتالیست می تواند تاثیر به مراتب بیش تری روی کاهش میزان آلاینده های ورودی به هوا داشته باشد که تا کنون هیچ کس حتی صحبتی از آن به میان نیاورده است.

سرفصل آلاینده ها در استاندارد یورو 5، تغییری نسبت به یورو 4 نداشته است و این بدان معنا است که مونواکسید کربن، هایدروکربن ها، اکسید های نیتروژن و نان متان هایدروکربن ها در استاندارد یورو 5 نیز از الزامات هستند و آلاینده جدیدی برای جلوگیری در این استاندارد وجود ندارد.  مهم ترین تفاوت استاندارد یورو 5 و یورو 4 کاهش حد آلاینده های NOx یا اکسید های نیتروژن است اما میزان مونوکسید و HC مشابه استاندارد یورو 4 باقی مانده است.

ارتقاء استاندارد آلایندگی خودروهای تولیدی بدون شک از مهم ترین مباحثی است که طی تقویم زما نبندی باید در دستور کار صنایع خودروسازی کشور قرار بگیرد اما توجه به این نکته نیز ضروری است که در شرایط کنونی الزام به اجرای این قانون نتیجه ای جز باز ماندن از مسائل مهم تر در پی نخواهد داشت و انتظار می رود این سطح از پیگیری مسئولان محیط زیست روی مسائل مهم تری نظیر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، الزام خودروهای بالای 4 سال به تعویض کاتالیست و تعویض خودروهای فرسوده متمرکز شود چرا که اصلاح آلایندگی 22 میلیون خودرو قطعا در اولویت بالاتری نسبت به الزام تولید حدود یک میلیون خودرو صفر کیلومتر قرار دارد.