اختصاصی «عصرخودرو»
ایمنی خودرو به زبان ساده؛ چرا نمی‌توان ایمنی خودروهای مختلف را با هم مقایسه کرد؟
عصر خودرو- یکی از مباحث مهم در زمینه ایمنی غیر فعال خودروها، چگونگی مقایسه آنهاست.
عصر خودرو- یکی از مباحث مهم در زمینه ایمنی غیر فعال خودروها، چگونگی مقایسه آنهاست.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، در قسمت پیشین به بررسی علت استفاده از سیستم ستاره ایمنی توسط موسساتی چون NCAP پرداختیم. حال می‌خواهیم بدانیم که آیا به کمک این سیستم امتیازدهی می‌توان ایمنی هر خودرویی را با خودرو دیگر مقایسه کرد؟
ستاره‌ها تمام حقیقت را به ما نمی‌گویند
طیف متنوعی از خودروها با ابعاد و وزن‌های مختلف که در سال‌های متفاوتی طراحی و تولید شده‌اند در دنیای اطراف ما در حال تردد هستند. از منظر ایمنی غیر فعال، هر کدام از این خودروها نقاط قوت و ضعف خود را دارند که در پدیده پیچیده تصادف، ممکن است این نقاط قوت و ضعف تحت شرایطی خاص بروز کنند. این شرایط به خوبی نشان می‌دهد که چرا مکانیزم امتیازدهی ستاره ایمنی علیرغم کارآیی خوب خود باز هم نمی‌تواند معیاری مناسب و جامع برای مقایسه سطح ایمنی تمامی خودروها باشد. این معضل خصوصا هنگامی پر رنگ می‌شود که قصد مقایسه سطح ایمنی دو خودرو با کلاس بدنه متفاوت و یا خودروهایی که هم‌دوره نیستند را داشته باشیم. در این نوشتار، 3 دلیل اصلی را برای عدم امکان مقایسه ایمنی در چنین شرایطی ذکر می‌کنیم.
تطبیق پذیری
تطبیق پذیری تقریبا اصلی‌ترین مسئله در زمینه مقایسه سطح ایمنی خودروهای مختلف است. هر خودرو برای آن‌که بتواند در یک سانحه رانندگی از سرنشینان خود حفاظت کند، واجد بخش‌هایی جهت جذب انرژی برخورد در جلو و عقب و قسمت‌های جانبی بوده و محفظه سرنشین نیز به صورت یک قفس غیر قابل نفوذ با قابلیت انتقال ضربه طراحی می‌شود. هنگامی که تصادف رخ می‌دهد، نقاط جاذب انرژی با مچاله شدن خود به صورت بالشی انرژی برخورد را جذب کرده و ستون‌ها نیز با انتقال ضربه در برابر تغییر شکل مقاومت می‌کنند تا از حرکت اجزایی چون داشبورد و ستون فرمان به سمت سرنشینان جلوگیری کنند.
جهت جذب انرژی در شاسی خودروها، از قوطی‌های مچاله شونده استفاده می‌شود که این قوطی‌ها درون ساختار سرشاسی‌ها و رکاب‌ها قرار می‌گیرند. هنگامی که خودرو با مانعی ثابت برخورد می‌کند سرشاسی عمل خود را به خوبی انجام می‌دهد چرا که در برخورد با یک مانع ثابت، مسئله تطبیق پذیری وجود ندارد. مشکل از جایی آغاز می‌شود که دو خودرو با هم برخورد کنند.
طبق پیشفرض طراحان، هنگامی که دو خودرو به صورت شاخ به شاخ و یا از پهلو دچار برخورد می‌شوند، نقاط جاذب انرژی آنها در ارتفاع یکسانی قرار دارد. بنابراین هر دو خودرو قادر به جذب انرژی به میزان کافی خواهند بود. این پیشفرض هنگامی صحیح است که دو خودرو هم کلاس باشند. طبیعتا وقتی دو خودرو سدان با هم تصادف می‌کنند، نقاط مشابهی در هر دو آنها درگیر جذب انرژی می‌شود. اما هنگامی که یک خودرو شاسی بلند یا ون با یک خودرو سدان یا هاچبک تصادف کند، همه معادلات دچار تغییر خواهد شد چرا که دیگر فرم سازه این خودروها با یکدیگر منطبق نیست و عملا یک خودرو با ارتفاع بالاتر با ناحیه مستحکم‌تر خود به قسمت ضعیف‌تر خودرو کوتاه‌تر برخورد می‌کند و نقاط جاذب انرژی با یکدیگر درگیر نخواهند شد. در نتیجه خودرو با ارتفاع کمتر دیگر قادر به جذب انرژی نیست و خود و سرنشینانش خسارات شدیدتری را متحمل خواهند شد.
در این شرایط ستاره‌های ایمنی دیگر قابل مقایسه نیستند. به عنوان مثال ممکن است یک هاچبک 5 ستاره در برخورد با یک خودرو سدان 3 ستاره، آسیب‌های شدیدتری ببیند و سرنشینان آن مجروح شوند در حالی که سرنشینان سدان ما با ستاره‌های ایمنی به ظاهر کمتر، در سلامت کامل به سر می‌برند.
وزن
وزن، فاکتور بسیار مهمی در مقایسه ایمنی غیر فعال خودروهاست. هر چه یک خودرو سنگین‌تر باشد، در حین حرکت با سرعتی مشخص، مومنتوم یا اندازه حرکت بزرگتری نسبت به یک خودرو سبک‌تر با همان سرعت دارد. بنابراین اگر برخوردی رخ دهد، خودرو سنگین‌تر ضربه شدیدتری را به خودرو سبک‌تر وارد می‌کند. یورو انکپ معتقد است که اگر دو خودرو دارای اختلاف وزنی بیش از 250 کیلوگرم باشند، دیگر امکان قیاس ستاره‌های ایمنی آنها وجود نخواهد داشت.
تغییر استانداردهای ایمنی و رشد تکنولوژی
هرساله طی تحقیقات و آزمایشات مختلف توسط دانشگاه‌ها و موسسات ایمنی، یافته‌های جدیدی به دست می‌آیند و قانون گذاران نیز با بررسی این یافته‌ها استانداردهای جدیدی وضع می‌کنند یا شرایط پاس کردن استانداردهای پیشین را دشوارتر می‌کنند. از سوی دیگر خودروسازان نیز جهت پاس کردن این استانداردهای تازه و یا استانداردهای دشوار شده و همچنین رقابت با سایر خودروسازان، طراحی محصولات خود را دچار تحولات متعددی می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود تا امتیاز ایمنی دو خودرویی که از نظر سال طراحی متفاوت هستند، دیگر قابل مقایسه نباشد و به عنوان مثال یک خودرو 3 ستاره تست شده در سال 2005 ایمنی بالاتری نسبت به یک خودرو 4 ستاره در سال 1998 داشته باشد.
پس چگونه ایمنی خودروها را مقایسه کنیم؟
ایمنی دو خودرویی که دارای اختلاف سال طراحی کمی باشند و دارای کلاس یکسان و رنج وزنی نزدیک باشند قابل مقایسه بوده و سیستم ستاره ایمنی برای آنها قابل تعمیم است. شاید این موضوع کمی سیستم امتیازدهی ستاره ایمنی را ناکارآمد جلوه دهد اما آنچه که باید به آن توجه داشت این است که در بازار خودروی کشورهای توسعه یافته تنوع بالای مدل‌ها در هر کلاس بدنه و رنج‌های قیمتی، ارائه سریع مدل‌های جدید و تحول یافته و طیف وسیع مشتریان که هر کدام برای استفاده شخصی خود کلاس خودرویی مشخصی می‌خواهند، باعث می‌شود که این سیستم امتیازدهی کارآیی بسیار خوبی ارائه دهد. به این ترتیب شخصی که به عنوان مثال قصد خرید یک خودرو در کلاس هاچبک را دارد، خیلی سریع می‌تواند سطح ایمنی هاچبک‌های سال 2018 میلادی را با یکدیگر مقایسه کند.
این سیستم امتیاز دهی در بازارهای اروپایی و آمریکایی بسیار کارآمد است اما در کشوری همچون کشور ما با انتخاب‌های محدود تقریبا معنا و مفهوم خود را از دست می‌دهد. به همین علت هم هست که عموم افراد در کشور ما در مقایسه سطح ایمنی خودروهای مختلف بدون در نظر گرفتن 3 عامل گفته شده مقایسه خود را انجام می‌دهند و نتیجه‌گیری‌های اشتباهی می‌کنند؛ اشتباهاتی که در بحث‌های خودرویی، مطالب منتشر شده و فضای مجازی مدام تکرار می‌شود تا تبدیل به یک پیشفرض ذهنی ثابت شود و به بحث‌های تعصب گونه برسد.
در نهایت باید گفت که هیچ‌گاه نمی‌توان ایمنی خودروهای با کلاس بدنه، رنج وزنی و سال طراحی متفاوت را با هم مقایسه کرد و تنها راه مقایسه ایمنی دو خودرو با این تفاوت‌ها، برگزاری تست تصادف به‌صورت استاندارد (مانع ثابت) یا برخورد شاخ به شاخ با تعمیم آخرین استانداردهاست؛ عملی که گاهی موسسات ایمنی آن را انجام می‌دهند تا رشد سطح ایمنی خودروها و پیشرفت‌های رخ داده در طول سالیان را به نمایش بگذارند.
اختلاف سال طراحی در تفاوت وضعیت ایمنی دو نسل متفاوت از کرولا مشهود بوده و به ما نشان می‌دهد هر خودرویی در حد دوران طراحی خود ایمنی دارد.
وجود اختلاف ارتفاع و وزن چنین نتایج وحشتناکی را در پی دارد؛ حتی اگر در حال راندن خودرویی با 5 ستاره ایمنی باشید.
خودرویی ایمن است که بتواند تا قبل از شیشه جلو حداکثر ضربه ممکن را با تغییر شکل جذب کند.
اختلاف وزن باعث می‌شود که دو خودرو با شاسی‌های منطبق که در یک سال طراحی شده‌اند، دارای ایمنی متفاوتی باشند.
نویسنده:عارف منظری
