به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، فرقی ندارد که یک امریکایی 8 سیلندر پرخور زیر پای شما باشد یا یک ایتالیایی تند و تیز! به هر حال دنیای خودروهای کلاسیک دنیایی پردسر اما شیرین است که پیوستن به آن راحت اما دل کندن از آن کار چندان آسانی نیست.
سوار بر ماشین زمان...
وعده ما ساعت 12 ظهر یک روز پاییزی در شهرستانی خوش آب و هوا به نام «شاهرود» واقع در استان سمنان است. به پارکینگ میروم و بیوئیک ایران بی3 سرمهایرنگی که در گوشهای آرام گرفته را سوار میشوم تا با خودرویی کلاسیک که مطمئنا در پایان این مسیر حکم یک «ماشین زمان» را برایمان خواهد داشت، سفرم را به 4 دهه پیش آغاز کنم! چند بار فشردن پدال گاز برای عملکردن پمپ بنزین مکانیکی خودرو، چرخاندن سوئیچ در توپی و در نهایت جان گرفتن آهن سرد نیروگاه 8 سیلندر 5.7 لیتری محصول جنرال موتورز آمریکا که روزگاری روی خط تولید پارس خودرو قرار داشت، آغازگر سفری کوتاه با هدف تجدید دیدار با 3کلاسیک اروپایی خواهد بود. 3 خودرو از برندهای مرسدس بنز آلمان، بامو آلمان و در نهایت پژوی فرانسه که روزگاری رقابت تنگاتنگی را تجربه کرده بودند اما این روزها بازار هدف هر 3 برند از هم فاصله گرفتهاند. در واقع بنز معماری (یا همان اتاق w114/115)، بامو سری5 نسل اول (E12) و در نهایت پژو 504 تیپ GL سه خودرویی هستند که به ترتیب با رنگهای قرمز، سبز انگوری و سبز مایل به طلایی در محل قرار به صف شدهاند تا به بهانه نگارش یک مطلب، چند ساعتی را با آنها بگذرانیم.
معماری را بیشتر بشناسید!
معماری یا همان اتاق W114/115 نخستین محصول خانوادگی سایز متوسط مرسدس بنز بود که بعد از جنگ جهانی دوم با پلتفرمی کاملا تازه تولید میشد. این خودرو برای نخستینبار در سال 1968 روی خط تولید اشتوتگارتیها قرار گرفت و تا سال 1976 که از خط تولید خداحافظی کرد، تعداد یک میلیون و 919 هزار و 56 عدد از این خودرو تولید شد. از این تعداد 67048 عدد کوپه و باقی نمونهها به صورت سدان تولید شدند و اگر بخواهیم دقیق تر باشیم، از نمونه مورد آزمایش ما که با کد W115.017 230.4 شناخته میشود 87609 عدد فروخته شد. در واقع این سدان سایز متوسط لوکس مرسدس بنز که در سگمنت E قرار میگیرد و به تبعیت آن پدر کلاس E کنونی محسوب میشود، دارای دو کد اتاق W114 و W115 است که نمونههای W114 از پیشرانههای 6 و نسخه W115 از پیشرانههای 4 سیلندر بهره میبرد. اما به غیر از این، مرسدس بنز معماری در سال 1973 دستخوش یک فیسلیفت ملایم شد که در نهایت نمونههای پس از فیسلیفت از جلوپنجره پهنتر، سپرهای متفاوت و... نسبت به نسخههای مدل پایینی بهره میبرد. این مرسدس بنز در بازار کشور ما به «بنز معماری» مشهور شد چرا که به نظر میرسد در روزهای پیش از انقلاب اسلامی که این خودرو به کشور ما وارد میشد، مورد علاقه معماران واقع شده بود. مرسدس بنز W114/115 در بازار جهانی به بهرهگیری از استهلاک پایین و جانسختبودن مشهور است! برای مثال در گوشهای از موزه مرسدس بنز یک نسخه 6 سیلندر از این خودرو را با کارکرد بیش از 2 میلیون کیلومتر میتوانید ببینید.
518، لوکس، اسپرت، محبوب
نخستین نسل از بامو سری5 از سال 1972 روی خط تولید این خودروساز باواریایی قرار گرفت و با کد اتاق E12 شناخته میشد. این خودرو که یک سدان لوکس خانوادگی با ذاتی نسبتا اسپرت به شمار میرفت، تقریبا از سال 1975 با نمونههای 520 به بازار کشور ما راه پیدا کرد و بعد از اینکه نمونه فیسلیفت این اتاق در سال 1976 میلادی روی خط تولید قرار گرفت، نمونههای 518 اتاق E12 در سالهای 1977، 1978 و تعداد کمتری نیز 1979 از 518 به ایران وارد شدند. بامو 518 را میتوان یکی از کماستهلاکترین باموهای کلاسیک موجود در بازار کشورمان دانست که از حیث قطعات فنی و ظاهری نیز در وضعیت بسیار خوبی به سر میبرد. تقریبا 90 درصد نمونههای موجود در کشور از پیشرانهای مشترک بهره میبرند اما این در حالی است که E12 با انواع موتورهای 4 و 6 سیلندر در بازار جهانی حضور داشت. برای مثال نمونه M535i این خودرو که از سال 1979 الی 1981 روی خط تولید بامو قرار گرفت از پیشرانه M90 با 210 اسب بخار قدرت بهره میبرد که برای آن سالها عدد بسیار خوبی محسوب میشد. اتاق E12 بامو از سال 1972 الی 1984 روی خط تولید این خودروساز در آلمان غربی و آفریقای شمالی قرار داشت و طی این دوره 12ساله تعداد 699 هزار و 94 عدد از آن به تولید رسید که این تعداد نسبت به بنز معماری بسیار کمتر است. نمونه 518 این خودرو از 1974 الی 1981 روی خط تولید قرار گرفت و ضعیفترین نسخه از بامو سری5 نسل اول به شمار میرفت.
پنج، صفر، چهار
پژو 504 همزمان با بنز معماری روی خط تولید قرار گرفت و یک سال پیش از پایان عرضه بامو E12 با خط تولید این خودروساز فرانسوی خداحافظی کرد. این سدان سایز متوسط که البته از دیدگاه فرانسویها در کلاس خودروهای بزرگ یا حتی D سگمنت قرار میگرفت، در کشورهای مختلفی از فرانسه گرفته تا آفریقای شمالی، چین، نیجریه، تایوان، پرتغال و... تولید و مونتاژ میشد و حتی تا سالهای 2004 و 2006 روی خطوط تولید 2 کشور کِنیا و نیجریه قرار داشت! طراحی این خودرو توسط پینینفارینای ایتالیا انجام شده بود و با پیشرانههای مختلفی از 4 تا 6 سیلندر به بازار عرضه میشد. 504 در سالهای تولید، پرچمدار پژو در فرانسه به شمار میرفت و از این رو در سال 1969 توانست عنوان «خودروی سال اروپا» را به دلیل بهرهگیری از ظاهر، کیفیت ساخت، لذت رانندگی، دوام پیشرانه و... مناسب از آن خود کند. 504 در طی 15 سال حضورش روی خط تولید پژوی فرانسه به صورت سدان، استیشن، کوپه، کانورتیبل و پیک آپ به تولید رسید که عمده نمونههای وارد شده به ایران از نوع سدان چهار درب بوده و تعداد محدودتری نیز نسخه استیشن آن را در کشور داریم. پژو 504 مورد آزمایش ما از نوع سدان تیپ GL (که اشتباها حرف L در عقب خودرو ذکر شده) مربوط به سال 1979 است که اصطلاحا از داشبورد آرژانتینی بهره میبرد و نسبت به دیگر نمونههای این خودرو اندکی کمیابتر است.
کابین 518
بررسی فضای داخلی و چیدمان کابین را از محصول خانوادگی باواریاییها شروع میکنیم. 518 همچون بسیاری از محصولات دهه 70 میلادی صنعت خودروسازی آلمان، فضایی کاربردی و مناسب نسبت به جثه خودرو را به شما ارائه میکند. عمده E12های موجود در بازار کشورمان از تودوزیهای کرمی، سبز و آبی بهره میبرند که اصولا با داشبورد و غربیلک مشکی و تریم چوبی ترکیب شده است. صندلیها دارای روکش چرمی سوزنی مخصوص بامو با دوخت راهراه موازی هستند که ارگونومی بسیار خوبی داشته و نشست بسیار راحتی دارند. تنظیم صندلیهای جلو به صورت دستی انجام میشود و ترمزدستی خودرو نیز بین دو صندلی قرار گرفته. داشبورد تمامی نسخههای E12 بسیار شبیه هستند اما به طور کلی دارای 3 مدل مجزاست. به این صورت که نمونههای تولید شده از سال 1972 الی 1976 (قبل از فیسلیفت) کنسولی کوتاهتر داشته و دریچههای هوای آن هم قابل تنظیم نیست، دریچهها طوسی رنگ هستند و در نهایت چراغهای اخطار آن به جای نوشته از علائم بهره میبرند. نمونههای 1977 نیز کنسول وسط کوتاهی دارند با این تفاوت که دریچههای خروجی هوا مشکی رنگ و قابل تنظیم هستند. در نهایت نیز نمونههای تولید شده از نیمه سال 1977 به بالا دارای کنسول بلندتری هستند و چراغهای هشدار آن از علامت به جای نوشته بهره میبرند. البته توجه داشته باشید که تریم چوبی دو مدل نخست دارای یک زه کرومی بوده که نمونه فیسلیفت فاقد آن است. همچنین برخی از نمونههای سفارش آمریکا که از سیستم تهویه مطبوع کولر بهره میبرند دارای داشبوردی تپلتر با چیدمان متفاوت کنسول هستند که برای مثال قسمت هد یونیت خودرو کمی بالاتر از نسخههای عادی قرار گرفته و زیرسیگاری زیر ضبط تعبیه شده است. همچنین تریم به کار رفته برای رودریهای مدل قبل و بعد از فیسلیفت با هم متفاوت است و در نهایت چند نوع غربیلک متفاوت 4 و 3 شاخه برای رنج E12 در نظر گرفته شده بود که نمونه مورد آزمایش از غربیلک 4 شاخه نسخههای قدرتمندتر از 518 بهره میبرد. E12 تنها خودرویی بین این گروه 3تایی است که اهرم درب بازکن آن به صورت مخفی و پشت دستگیره خودرو تعبیه شده و شما با بالا کشیدن آن درب را باز میکنید.
504 GL
محصول خانوادگی فرانسوی نیز از نظر ابعاد کابین، فضایی شبیه به 518 را به شما ارائه میکند. 504 از جمله خودروهایی است که راحتی فضای داخلی آن در بین خودروهای همدوره و به ویژه محصولات فرانسوی بسیار شهرت دارد و از این رو اگر به دنبال یک خودروی کلاسیک راحت برای سفرهای داخل یا خارج از شهری هستید، این خودرو گزینه بسیار خوبی به شمار میرود. همانطور که بالاتر نیز اشاره شد، پژو 504 با تیپهای مختلفی روانه بازار جهانی شد که اکثر نمونههای موجود در ایران از انواع L و GL هستند. در واقع نسخه L که نمونه سادهتر این خودرو به شمار میرود از صندلی سهتکه یکپارچه به همراه دسته دنده قرار گرفته در بغل فرمان بهره میبرد و این در حالی است که دسته دنده نسخه GL در جای عادی آن یعنی در کنسول میانی قرار گرفته است. از این رو صندلیهای ردیف جلوی مدل GL مانند خودروهای عادی به صورت دوتکه برای راننده و سرنشین تعبیه شده است. به طور کلی 504های موجود در ایران (به غیر از موارد خاص) دارای 3نوع داشبورد هستند. نمونه نخست مربوط به نسخه L میشود که بسیار ساده بوده و ساعت آن در داخل کیلومترشمار قرار دارد. اما نمونههای GL از داشبوردی مدرنتر با ساعت قرار گرفته در بخش میانی کنسول به همراه تریم نقرهایرنگ بهره میبرد و در سالهای تولید چند نمونه مختلف کیلومترشمار برای آن در نظر گرفته شده بود. در نهایت هم به نمونه مورد آزمایش یا همان نسخه داشبورد آرژانتینی میرسیم که از نظر چیدمان شبیه به GL ساده است با این تفاوت که در این نمونه تریم نقرهای رنگ شبیه به استیل وجود ندارد و همچنین پروفیل داشبورد آن اندکی شیب دارد. همچنین نسخه مورد آزمایش از کیلومترشمار ساده با تنها یک عقربه دوار سرعتسنج مندرج تا عدد 180 به همراه آمپر آب و بنزین در طرفین و چراغهای هشدار خودرو بهره میبرد و در دور آن نیز شاهد دکمههای فلاشر و گرمکن شیشه هستیم.
فضای معمارانه معماری!
برای باز کردن درب 2 خودروی دیگر میبایست دستگیرههای خارجی را به سمت بالا بکشید و این در حالی بود که معماری از درب بازکن دکمهای بهره میبرد. با ورود به داخل کابین این خودرو با فضایی متفاوت نسبت به 2 خودروی دیگر روبهرو میشوید. کابین نسبت به بامو و پژو کمی وسیعتر به نظر میرسد و همچنین تودوزی شیریرنگ به کار رفته در آن نیز به دلبازتر نشان دادن داخل این خودرو کمک کرده است. جالب اینجاست که W114 و W115 از نظر ظاهر کابین تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد اما نمونههای عرضه شده در اوایل دوره تولید این خودرو از غربیلک استخوانی فرمان، دسته دنده متفاوت و در نهایت ترمز پارک دستی بهره میبرد. این در حالی است که معماری مورد آزمایش ما که مربوط به سال 1974 میشود در واقع نسخه فیسلیفت این خودرو است و در داخل آن شاهد غربیک فرمان چهارشاخه مشابه بنز دانشجویی (W123)، دسته دنده مدرنتر قرار گرفته در کنسول میانی و در نهایت ترمز پارک پایی با آزادکن دستی هستیم. بنز معماری از طراحی و چیدمان کابین بسیار ساده اما دوستداشتنی و راحت بهره میبرد به همین خاطر اگر قصد لذت بردن از یک سواری آرام را دارید، گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. البته توجه داشته باشید که اگر به دنبال خریداری یک نسخه از مرسدس بنز W114/115 هستید در انتخاب نمونهای که ادوات داخلی آن در سلامت به سر میبرد، دقت بیشتری داشته باشید. عمده معماریهای موجود در ایران به صورت استاندارد فاقد فرمان هیدرولیک و کولر هستند اما این در حالی است که برخی از آنها از سانروف دستی بهره میبرند.
3 پیرمرد اروپایی خوشتیپ
معماری، 504 و 518 سه خودروی خانوادگی اروپایی با DNA کاملا متفاوت و نشانگر خطی هستند که طراحان خودرو در دهه 70 میلادی دنبال میکردند. بامو با جلوپنجره کلیوی و چراغهای گرد چهارگانه خود، اثری از کمپانی ایتالیایی برتونه است که در سال 1976 نیز توسط Claus Luthe فیسلیفت شد. در واقع نسخه پیش از فیسلیفت این خودرو از چراغ خطرهای کوتاهتر و درب باک قرار گرفته درکنار پلاک بهره میبرد و همچنین از آنجایی که عمده نمونههای پیش از فیسلیفت موجود در بازار ایران 520 هستند، از درب موتور متفاوتی نسبت به 518های فیسلیفت شده بهره میبرند. همچنین از آنجا که این اتاق طبق چیزی که بالاتر گفته شد در آلمان غربی و آفریقای شمالی به تولید میرسید، بسیاری از نمونههای تولیدشده در آفریقا با رینگهای اسپرتی شبیه به نمونههای آلپینا (پرههای درشت و متعدد) به بازار عرضه شدهاند و به همین خاطر این رینگها به رینگ آفریقایی مشهور شدهاند که البته نمونه مورد آزمایش از رینگ ساده فابریک بهره میبرد. چراغ پارک، از جمله دیگر امکانات جالبی است که روی این خودرو نصب شده و شما با قرار دادن دسته راهنما در جهت بالا یا پایین در حالتی که خودرو خاموش باشد، میتوانید چراغ پارک چپ یا راست را روشن کنید. اما معماری با جلوپنجره بزرگش دقیقا همان چیزی است که از یک بنز کلاسیک انتظار دارید! یک بدنه کشیده به طول 4.7 متر که از 518 (نمونه اروپایی سپر کوتاه مورد آزمایش) و 504 کوتاهتر است و چراغهای خربزهای که در دو طرف خودرو، نمایانگر هنر طراحی Paul Bracq است. همانطور که بالاتر گفته شد، نسخه فیسلیفت این خودرو از چراغ خطرهای متفاوت (اصطلاحا کرکرهای)، سپر جلوی متفاوت (پلاک در وسط سپر قرار گرفته و دو طرف پلاک نیز زه مشکی رنگ وجود دارد) و در نهایت جلوپنجره عریضتر (که خودرو را کمی پهنتر نشان میدهد) بهره میبرد که با در نظرگیری این موارد، معماری بدون شک یکی از زیباترین کلاسیکهایی است که میتوانید با قیمت بسیار مناسب خریداری کنید. اما 504 با اینکه توسط پینینفارینا تولید شده و از ظاهری بسیار دوستداشتنی بهره میبرد، شاید به اندازه 2خودروی دیگر برای هر بینندهای جذاب نباشد. تیپ GL این خودرو از زهکشی کرومی دور شیشهها بهره میبرد و این در حالی است که 504 L فاقد این جزئیات است. همچنین برخی از نسخههای این خودرو نیز از جلوپنجره کاملا مشکی با لوگوی طلایی بهره میبرند که این نمونه بیشتر مربوط به نسخههای دیزلی و 6 سیلندر این خودرو میشود. 504 در این جمع از کوتاهترین طول بهره میبرد اما همین ابعاد کوچک موجب راحتی بیشتر شما برای تردد در داخل شهرهای شلوغ خواهد شد. در نهایت هم باید گفت که عمده 504های موجود در خیابانهای ایران از رینگهای فولادی نقرهای رنگ به همراه قالپاق کرومی بهره میبرند.
هر سه، 4سیلندر!
پژو 504، بامو 518 و مرسدس بنز معماری با پیشرانههای 4 و 6 سیلندر در بازار جهانی حضور داشتند اما عمده نمونههای موجود از هر سه این خودروها در خیابانهای کشور ما از پیشرانههای 4 سیلندر بهره میبرند که مصرف سوخت مناسب و استهلاک نسبتا پایینی دارند. البته از بین این سه خودرو، پژو 504 کمترین استهلاک را دارد و همچنین مرسدس بنز 230.4 نیز قدرتمندترین عضو این گروه 3 تایی به شمار میرود. اتاق معماری عمدتا در 2 نسخه 230.4 و 220 به بازار کشور ما عرضه شد که نمونه 230.4 با توجه به بهرهگیری از رادیاتور روغن (یک رادیاتور کوچک اما بلند قرار گرفته در کنار رادیاتور آب خودرو)، به نظر میرسد که استهلاک کمتری داشته باشد. کد 230.4 با توجه به حجم موتور 2.3 لیتری این پیشرانه (که به M115 مشهور است) انتخاب شده و عدد 4 جلوی نقطه نیز نشانگر 4 سیلندر بودن خودرو است چرا که این اتاق یک نسخه 230 با پیشرانه 6 سیلندر نیز دارد که با کد 230.6 شناخته میشود. پیشرانه قرار گرفته روی معماری مورد آزمایش ما از نهایت قدرت 109 اسب بخار به همراه بیشینه گشتاور 186 نیوتنمتر بهره میبرد که با بهرهگیری از جعبه دنده 4 سرعته دستی شتاب صفر تا 96 کیلومتر 12.9 ثانیهای را به شما ارائه میکند. هرچند که در صورت استفاده از جعبه دنده 5 سرعته، طبیعتا شتاب خودرو اندکی بهبود خواهد یافت. بامو 518 از پیشرانه M10 ا(B18) بهره میبرد که تجربه ثابت کرده است کارکرد و دوام این موتور به نوع روغن مورد استفاده و همچنین سلامت اویل (فشار روغن) وابستگی بسیار زیادی دارد. اما با توجه به اینکه خودروهای دیگری مثل 2002، 320، 520 و 316 نیز از این پیشرانه (با اندکی تغییرات) استفاده میکنند، شما از حیث تامین قطعات یدکی این خودرو دچار مشکل نخواهید شد. 518 ضعیفترین عضو خانواده E12 است که در طی 7 سال حضورش روی خط تولید با قدرتی یکسان به بازار عرضه میشد. این پیشرانه 4سیلندر 8سوپاپ دارای حجمی معادل 89 اسب بخار و نهایت گشتاور 140 نیوتنمتر است و برای تامین سوخت از کاربراتور سولکس 32/32 بهره میبرد که با بهرهگیری از جعبه دنده 4 سرعته دستی، صفر تا صدی مشابه بنز معماری به ثبت میرساند. هرچند که بسیاری از E12سواران از جعبه دنده 5 سرعته اتاق E30 یا دیگر اتاقها برای این خودرو استفاده میکنند که در نهایت موجب کاهش مصرف سوخت و افزایش کشش شما خواهد شد. پژو 504 تیپ GL برخلاف تیپ L از پیشرانه 4 سیلندر 2 لیتری به همراه کاربراتور دودهنه سولکس بهره میبرد که نهایت توان 91 اسب بخار (بیشتر از بامو 1.8 لیتری) به شما ارائه میکند. همچنین جعبه دنده 4 سرعته به کار رفته روی این خودرو مشابه نمونه تیپ L است با این تفاوت که ماهک آن با توجه به محل قرارگیری اهرم تعویض دنده متفاوت است. در واقع 504 حس رانندگی متفاوتی نسبت به 2 خودروی آلمانی به شما ارائه میکند و هرچند که شاید به اندازه معماری راحت نیست و هندلینگی در حد بامو ندارد اما شما پشت فرمان این خودرو نیز کیفیت سواری اروپایی را به خوبی درک خواهید کرد.
3 روح متفاوت
دیدار با 3 کلاسیک اروپایی به پایان رسید و سوار بر بیوئیک ایران به تجربهای چندساعته که با آنها داشتم فکر میکنم. فرقی ندارد بیوئیک داشته باشید یا معماری؛ پژو داشته باشید یا 518؛ خریداری و نگهداری خودروهای کلاسیک به عشق و علاقهای نیاز دارد که شاید از طرف بسیاری از مردم عادی قابل توجیه یا حتی عقلانی نباشد. در بین این گروه 3تایی که بازه قیمت نمونههای سالم آنها بین 12 الی 25 میلیون تومان (در نسخههای عادی و نه آنتیک!) متغیر است، پژو 504 مناسبترین خودرو برای استفاده روزمره شماست. هرچند که با قرار گرفتن در پشت فرمان این خودرو کمی طول میکشد تا با سوئیچ قرار گرفته در سمت چپ و دسته راهنمایی که سمت راست غربیلک جا خوش کرده ارتباط برقرار کنید. بامو را میتوان برای لذت راند. برای پیچیدن بیمحابا با هر سرعتی که دلتان خواست و لذت به چالش کشیدن هندلینگ این باواریایی دوستداشتنی. اما معماری حتی با این رنگ قرمز جیغ که چشم هر بینندهای را به سمت خود میکشاند، چیزی نیست که یک جوان با روحیه پر جنب و جوش بپسندد. حتی با وجود اینکه این خودرو از قدرتمندترین پیشرانه در این گروه بهره میبرد، بنز را باید آرام راند! باید از حرکات مواج سیستم تعلیق روح گرفت. باید جادهای طولانی انتخاب کنید و پشت غربیلک مزین به ستاره سهپر، نبوغ مهندسی اشتوتگارتیها را ستایش کنید.