لطفا آهسته‌تر بمیرید

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت، همین وزارتخانه اعلام می‌کند در سال‌های اخیر، حوادث ترافیکی از 20هزار و 68 حادثه در سال 90 به 17هزار و 994 حادثه در سال 92 کاهش یافته و مرگ ناشی از حوادث ترافیکی نیز کمتر شده اما باز هم رقم کشته‌ها بالاست. اطلاعات ارائه شده از سوی کمیسیون ایمنی راه‌ها، نشان می‌دهد در سال 93 در مجموع 49 هزار و 866 تصادف فوتی و جرحی در جاده‌های کشور رخ داده که در این تصادفات، 6 هزار و 916 نفر در 5 هزار و 364 تصادف، در صحنه جان باختند. همچنین گزارش سازمان پزشکی قانونی از وضعیت ایمنی و تصادفات رانندگی در سال گذشته، بیانگر کاهش بیش از 6درصدی تلفات تصادفات رانندگی در سال 93 است. این یعنی جان بیش از هزار و 100 نفر در تصادفات سال 93 در مقایسه با سال 92 حفظ شده است.
انسان، خودرو و جاده، 3 ضلع مثلث تصادفات جاده‌ای هستند که در این میان براساس تحقیقات انجام شده در ایران و جهان، نقش عامل انسانی از همه پررنگ‌تر و بیش از 90 درصد است.
مرتضی اسد امرجی، کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک به نتایج تحقیقی اشاره می‌کند که در سال 91 در مراکز معاینه فنی کشور به بررسی وضعیت نقص فنی خودروها پرداخته است. به گفته وی، در این تحقیق 33 درصد خودروها نقص ایمنی موثر داشته‌اند و سیستم ترمز در 5درصد خودروها، معیوب بوده است. در این تحقیق گفته شده 67 درصد خودروها ایمنی لازم را ندارند.

برنامه راهبردی ایمنی جاده‌ای در دست پلیس
به گفته وی، در یکی از پژوهشگاه‌های حمل‌ونقل کشور، حدود 4 یا 5 سال پیش، تدوین برخی استراتژی‌های ایمنی در زمینه‌های مختلف یعنی بحث راه، آموزش، رفتار انسانی، امدادرسانی، اعمال قانون و... آغاز شده و راهکارهایی نیز در این زمینه ارائه شده است. او توضیح می‌دهد که این استراتژی‌ها با عنوان «برنامه راهبردی ایمنی جاده‌ای 5 ساله کشور» به پلیس ارائه شده است.
علاوه بر این تحقیق، تحقیقات بیشمار دیگری تاکنون درباره تصادفات جاده‌ای انجام شده و در همگی، راهکارهایی نیز برای کاهش تصادفات و تلفات ارائه شده اما به نظر می‌رسد این راهکارها کمتر به مرحله اجرا درآمده است. امرجی در این‌باره می‌گوید: استراتژی‌های به‌دست آمده در این تحقیق اگرچه جنبه کاربردی داشتند اما به نظر می‌رسد درصد کمی از آنها به اجرا درآمده باشد. معمولا اجرایی کردن راهکارها، نیاز به بودجه و هماهنگی بین دستگاه‌ها دارد که به احتمال زیاد، این مسئله از عوامل اجرایی نشدن استراتژی‌ها بوده است.

لزوم راه‌اندازی رشته ایمنی ترافیک
امرجی معتقد است، برای کاهش تصادفات جاده‌ای، باید بحث ایمنی جدی‌تر گرفته شود. وی می‌افزاید: در این زمینه اقدام مهم، می‌تواند ایجاد رشته ایمنی ترافیک در دانشگاه‌های کشور باشد. به گفته این کارشناس، این رشته از رشته‌های ضروری و کاربردی است که اگر در دانشگاه‌ها تدریس شود، گام مهمی در زمینه بهبود ایمنی حمل‌ونقل برداشته خواهد شد. وی با تاکید دوباره بر ضرورت عملی شدن پژوهش‌های انجام شده در حوزه ایمنی و سوانح اظهار می‌کند: در این زمینه مطالعاتی مهم با نتایج کاربردی در سایر کشورها انجام شده که آنها را می‌توان با برخی تغییرات در ایران نیز عملی کرد. همچنین لازم است جایگاه هر نهاد و ارگانی در زمینه کاهش تصادفات و افزایش ایمنی مشخص باشد و محدوده وظایف نهادهای مختلف مانند سازمان راهداری، پلیس و... مشخص و اجرا شود.

انسان، ضلع اصلی مثلث تصادف
اگرچه «انسان، راه و وسیله نقلیه» را 3 عامل سهیم در تصادفات می‌دانند اما واقعیت این است که راه و خودرو ابزارهایی در دست انسان هستند که انسان با توجه به میزان مهارت در رانندگی، سطح اطلاعات، رعایت قوانین و افزایش مهارت در رانندگی، می‌تواند در زمینه افزایش یا کاهش تصادفات گام بردارد.
جواد هدایتی، مدیرکل آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در گفت‌وگو با صمت، با بیان این مطلب، بر نقش عامل انسانی در تصادفات تاکید دارد و تصریح می‌کند: سهم این 3 عامل در هر تصادف می‌تواند متفاوت باشد اما در سراسر دنیا عامل اصلی، انسان است.
وضعیت فنی خودرو و جاده، آموزش و فرهنگ‌سازی، جریمه و اعمال مقررات، مسئله امداد و نجات و انگیزش و ایجاد تحرکات اجتماعی، 5 عاملی هستند که در بروز تصادفات دخیل بوده و از سوی دیگر در کاهش تصادفات و تلفات انسانی موثرند. به گفته هدایتی، همین عوامل از دلایل کاهش تصادفات جاده‌ای در ایران در سال‌های اخیر است.

جایگاه ایران در تصادفات جهان
در رسانه‌ها، آمار متفاوتی درباره میزان تصادفات و تلفات جاده‌ای ایران ارائه می‌شود. برخی از رتبه پنجم ایران از نظر میزان مرگ ناشی از تصادفات در جهان، بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت می‌گویند، برخی نیز معتقدند ایران در زمینه بروز حوادث جاده‌ای مقام نخست را در جهان دارد که البته منبع این سخن مشخص نیست. با این حال مدیرکل آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری معتقد است درباره ایمنی در سطح دنیا نمی‌توان به صورت مقایسه‌ای سخن گفت زیرا طول راه‌ها، تعداد و نوع خودروها و الگوی تصادفات در کشورهای مختلف متفاوت است. بنابراین چنین رتبه‌بندی منطق درستی ندارد.
به گفته وی، در بررسی وضعیت کشورها در بحث ایمنی و تصادفات، معمولا 2 شاخص وجود دارد. یکی شاخص سلامت که نسبت تعداد کشته به تعداد جمعیت (100 هزار نفر جمعیت) است و دیگری شاخص مالکیت که نسبت تعداد کشته به 10 هزار وسیله نقلیه است. هدایتی می‌افزاید: ایران از نظر شاخص مالکیت تقریبا در مقیاس جهانی است اما از نظر شاخص سلامت یا میانگین جهانی، چند پله‌ای فاصله دارد (مقیاس جهانی 19 و شاخص ایران حدود 22 است). این نشان می‌دهد فاصله چندانی با مقیاس جهانی نداریم، به ویژه اینکه در 10 سال اخیر آمار تصادفات و تلفات کاهش داشته است. وی با اشاره به برخی ارقام و آمار بالای تصادفات ایران که از رسانه‌ها اعلام می‌شود معتقد است، این آمار معمولا مستند به آمار سازمان بهداشت جهانی است که آمار به‌روزی نیست و دست کم با تاخیر چندساله منتشر می‌شود، درحالی که آمار تصادفات ایران در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته است.
ایمنی موضوعی فرابخشی است که حدود 15 ارگان از وزارت راه و شهرسازی و وزارت بهداشت گرفته تا صدا و سیما در ترویج آن دخیل هستند. از سوی دیگر با توجه به اهمیت جهانی مسئله ایمنی، مجمع عمومی سازمان ملل دهه 2011 تا 2020میلادی را دهه اقدام برای ایمنی جاده‌ای و حمل‌ونقل نامگذاری کرده و مقرر شده در این مدت، تلفات جهانی تصادفات که رقمی حدود یک میلیون و 240 هزار کشته و حدود 50 میلیون مصدوم و مجروح است، کاهش 50 درصدی داشته باشد.

ضرورت وجود یک نهاد مسئول در بحث تصادفات
به گفته هدایتی، بر اساس آنچه سازمان ملل به عنوان راهکار کاهش تصادفات و تلفات انسانی، به کشورهای درحال توسعه یا کمتر توسعه‌یافته توصیه کرده، این کشورها باید یک نهاد واحد راهبر در این زمینه داشته باشند. این نهاد باید پاسخگو و مسئول بوده و اختیارات قانونی داشته باشد. وی معتقد است، چنین نهادی درحال حاضر در ایران وجود ندارد و به همین دلیل درباره سوانح، پاسخگویی دقیقی انجام نمی‌شود، درحالی که وقتی نهادی مسئول در این زمینه وجود داشته باشد، نتایج بررسی سوانح را در زمان مشخص ارائه داده و می‌تواند راهکارهای لازم برای پیشگیری سوانح بعدی را ارائه کند.

ضرورت تغییر ساختار مدیریت ایمنی کشور
درحال‌حاضر عالی‌ترین نهادی که در زمینه بررسی وضعیت ایمنی و راهکارهای کاهش تلفات در کشور ما وجود دارد، کمیسیون ایمنی راه‌هاست، اما ساختار این نهاد به شکلی است که نمی‌تواند آنچه مدنظر سازمان ملل است را تامین کند. هدایتی این را می‌گوید و تاکید می‌کند، در راستای افزایش ایمنی راه‌ها نخستین گام این است که چنین نهادی در کشور ایجاد شود. بر اساس آماری که هدایتی ارائه می‌دهد، آمار تلفات تصادفات ایران درحال‌حاضر از رقم 28 هزار نفر به کمتر 17 هزار نفر رسیده است. این درحالی است که هم وسیله نقلیه و هم سفر در کشور افزایش یافته است. وی معتقد است، این روند کاهشی به شرط حفظ ظرفیت‌های مدیریتی فعلی، در نهایت می‌تواند به 13 یا 14 هزار نفر برسد، اما اگر قرار است به ایمنی پایدار یعنی آمار تلفات زیر 10 نفر برسیم، نیازمند تغییر ساختاری در مدیریت ایمنی در سطح کلان کشور هستیم که ایجاد یک نهاد واحد که هم مسئولیت رسیدگی و هم مسئولیت پاسخگویی در این زمینه را داشته باشد، از الزامات است.