دوچرخه، پایانی برای سیطره خودروها

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایرنا، در جاده حرکت می‌کند، ازدحام و شلوغی او را به ستوه آورده، صدای خودروها در سرش پیچیده. می‌خواهد هرچه زودتر به مقصد برسد اما راه بند آمده. راهبندان کلافه‌اش کرده. صدای بوق خودروها و دود خروجی از آن‌ها قرار را از او گرفته و سرش از این همه ناسازگاری محیط سوت می‌کشد.
این وضعیت انسانی است که در عصر تسلط ماشین بر انسان زندگی می‌کند. ماشین‌هایی که گاه در قالب خودروها بر جاده‌ها و خیابان‌های شهر سیطره دارند و حتی برای طی کردن کوتاه‌ترین مسیرها به کار گرفته می‌شوند و باید گفت این شرایط را کسی باعث نشده غیر از خود انسان.
شاید در شهری که ما زندگی می‌کنیم هنوز چنین شرایطی با آن شدت و حدت به وجود نیامده باشد اما بدون تردید بی‌توجهی به این مسئله شهر ما را نیز تبدیل به یک شهر شلوغ و پر از آلودگی مثل تعدادی از دیگر شهرهای کشور می‌کند ؛ ولی اگر همه ما تا حد امکان برای رفتن از جایی به جای دیگر به جای خودرو از دوچرخه استفاده کنیم شرایط بهتری را هم برای خودمان و هم برای شهرمان رقم خواهیم زد.
باید گفت که استفاده از دوچرخه برای حمل و نقل‌های شهری در شهر زنجان آن چنان که باید و شاید رواج ندارد. برای رواج آن در شهر هم مردم و هم مسئولین باید به میدان بیایند. چراکه دوچرخه وسیله‌ای است که نه دودی از خود به جا می‌گذارد و نه جای زیادی را اشغال می‌کند. نه صدایی ایجاد می‌کند و نه آنچنان هزینه‌ای را به کسی تحمیل می‌کند. وسیله‌ای است که باعث ازدحام و شلوغی نمی‌شود . راه را بند نمی‌آورد و برای افراد هم سلامتی به ارمغان می‌آورد.
اینها مواردی است که سعید صفوی، مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری زنجان به عنوان مزایای دوچرخه سواری از آنها یاد می‌کند.
او درباره برنامه‌ها و اقداماتی که شهرداری زنجان به عنوان یکی از مسئولان امر در این حوزه به آنها پرداخته است می‌گوید: قبل از هر چیز شهرداری زنجان یک شعار خوب برای گسترش دوچرخه‌سواری در شهر و فرهنگسازی در این زمینه انتخاب کرده است. این شعار با عنوان ' دو بهتر از چهار' به بهتر بودن دوچرخه از وسیله‌ای که دارای چهارچرخ است اشاره می‌کند چراکه به گفته صفوی خودرو وسیله‌ای است آلاینده و گران که هم فضای زیادی را اشغال می‌کند و نیاز به پارکینگ دارد که البته پارکینگ نیز خود هزینه‌ای را به افراد تحمیل می‌کند و هم باعث ترافیک شدید و آلودگی هوا می‌شود.
صفوی به دوچرخه به عنوان وسیله‌ای که این معایب را ندارد اشاره می‌کند و می‌گوید : دوچرخه برخلاف خودرو ارزان است‌، نیاز به پارکینگ ندارد‌، در کوچه پس کوچه‌ها به راحتی قابل تردد است‌، کمترین اصطکاک را ایجاد می‌کند و وسیله‌ای برای حمل بارهای سبک است تا خودرو برای حمل این بارها بیهوده مورد استفاده قرار نگیرد.
او بیش از آنکه ایجاد زیرساخت‌های لازم برای گسترش دوچرخه‌سواری را امری ضروری بداند فرهنگسازی را مهم‌ترین راه گسترش دوچرخه‌سواری می‌داند. می‌گوید به اعتقاد من روی آوردن به دوچرخه‌سواری یک امر ذهنی و فرهنگی است و اقدامات نرم‌افزاری مثل فرهنگ سازی را لازم‌تر از اقدامات سخت‌افزاری برای این کار است. همچنین ادامه می‌دهد که بعد سخت‌افزاری این امر نباید مانع گسترش دوچرخه‌سواری شود.
وی برگزاری همایش‌های دوچرخه‌سواری در مناسبت‌های مختلف سال و اعزام نمادین تعدادی از دوچرخه‌سواران زنجانی به شهرهای مختلف از جمله مشهد مقدس و ترابوزان (خواهرخوانده شهر زنجان که در کشور ترکیه قرار دارد) با شعار ' دو بهتر از چهار' را از جمله کارهای شهرداری برای گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری معرفی می‌کند. او در ادامه به گذرهای فصلی با عناوین گذر نوروز، گذر چله تابستان‌، گذر برگریزان پاییز اشاره می‌کند و می‌گوید در این زمان‌ها شهرداری تلاش می‌کند که مردم تا حد امکان خودروهایشان را از منزل خارج نکنند و به صورت پیاده یا با استفاده از وسایل نقلیه عمومی و همین طور دوچرخه در مناطق مشخصی از شهر رفت و آمد کنند و یکی از مکان‌هایی که معمولا برای این کار درنظر گرفته می‌شود خیابان امام بین سبزه‌میدان و چهارراه انقلاب است.
مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری ایجاد ایستگاه‌های دوچرخه در سطح شهر را به عنوان یکی از اولین اقدامات سخت‌افزاری انجام شده توسط شهرداری برای گسترش دوچرخه‌سواری معرفی می‌کند. می‌گوید این ایستگاه‌های دوچرخه در مناطقی از شهر از جمله سبزه‌میدان روبروی بازار‌، برخی پارک‌ها و همچنین در مقابل شهرداری تعبیه شده است. وی خبر از افزایش این ایستگاه‌ها در آینده می‌دهد.
به گفته صفوی، ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری از برنامه‌های در دست اقدام شهرداری است. پیشنهاد ایجاد مسیر برای دوچرخه توسط حوزه شهرسازی و حمل و نقل و ترافیک شهرداری ارائه و مصوب شده و در بودجه امسال برنامه‌ریزی‌های لازم برای آن صورت گرفته است . میدان جهاد تا دانشگاه زنجان اولین مسیر مورد نظر شهرداری برای ایجاد خط دوچرخه‌سواری است که به گفته صفوی این طرح تا سال بعد می‌تواند قابل بهره‌برداری باشد و هم اکنون در مرحله اخذ مجوز قرار دارد .
این مقام مسئول ضمن بیان این مطلب که ایجاد مسیر دوچرخه در همه نقاط شهر با شرایط بافت‌هایی که وجود دارد عملا امکان‌پذیر نیست می‌گوید که خیلی اعتقادی به ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری که بعضی‌ها نبود آن را مشکلی برای دوچرخه‌سواری در سطح شهر تلقی می‌کنند ندارد‌. او وجود مسیرهای دوچرخه‌سواری در مناطق خاص را نوعی امر نمادین می‌داند و می‌گوید به جای این کارهای سخت‌افزاری باید کاری کنیم که نقش دوچرخه در جابه جایی‌های روزمره مردم حداقل در مسیرهای کوتاه افزایش یابد به طوریکه همانند سایر وسایل نقلیه قوانینی برای تردد دوچرخه‌ها در شهر تعریف شود و همچنین بیمه برای آنها در نظر گرفته شود.
صفوی می‌گوید ایجاد مسیر و ایستگاه دوچرخه به صورت گسترده در همه نقاط شهر نه تنها در ایران که در هیچ جای دنیا امکان‌پذیرنیست.
مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری از طرحی دیگر در این زمینه می‌گوید: طرحی که شهرداری از یک سال پیش قصد داشت با دعوت از سرمایه‌گذاران انجام دهد ایجاد نوعی از ایستگاه‌های عرضه دوچرخه بود به این صورت که شهروندان دوچرخه‌ای را به امانت بگیرند و پس از طی کردن مسیر مورد نظرشان‌، آن را در ایستگاه بعدی تحویل می‌دهند‌. ایجاد این ایستگاه در پنج نقطه پیش‌بینی شده بود که این طرح هم اکنون در دستور کار حوزه حمل و نقل و ترافیک شهرداری قرار دارد و مراحل بررسی‌اش را طی می‌کند.
صفوی در مورد گسترش و فرهنگسازی دوچرخه سواری در بین بانوان شهر به ایستگاه و پیست ایجاد شده در پارک بانوان اشاره می‌کند و می‌گوید که هم اکنون بیش از صدو پنجاه دوچرخه برای استفاده بانوان در این پارک قرار داده شده است .
از این مقام مسئول سوالی درباره اقدامات شهرداری در راستای آموزش دوچرخه‌سواری برای شهروندان می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد که برای بانوان شهر این ظرفیت در پارک بانوان ایجادشده است.
مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری در مورد طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو که در تعدادی از شهرهای کشور در حال اجراست می‌گوید که این طرح به نوعی همان طرح ' دو بهتر از چهار ' شهرداری زنجان است که با نامی متفاوت و با فرآیندی متفاوت در شهرهای دیگر اجرا می‌شود و اعتقاد دارد که طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو از طرح ' دو بهتر از چهار ' زنجان الگوبرداری شده است . لازم به ذکر است که سه شنبه‌های بدون خودرو طرحی است که در آن تلاش می‌شود در روزهای سه‌شنبه مردم برای جابه‌جایی‌های شهری از خودرو استفاده نکنند و برای حمل و نقل دوچرخه‌ها به میدان بیایند. گفتنی است که این طرح در ابتدا به عنوان یک پویش توسط جوانی اراکی پایه‌گذاری شده است.
پس از مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری به سراغ عباس لطفی رئیس اداره آموزش و پژوهش اداره کل محیط زیست استان زنجان می‌روم و اقدامات این اداره را در این زمینه جویا می‌شوم . او هم به برگزاری همایش‌های دوچرخه‌سواری که با همکاری سازمان‌های مختلف از جمله شهرداری صورت گرفته اشاره می‌کند و می‌گوید تعدادی از کارکنان اداره محیط زیست هم در حمایت از طرح سه شنبه‌های بدون خودرو با دوچرخه تردد می‌کنند.
لطفی عمومی‌تر شدن و گسترش همه جانبه دوچرخه‌سواری را نیازمند زمان می‌داند و محدودیت منابع مالی و انسانی را از علل کمتر پرداختن اداره محیط زیست به این امر می‌داند. او ضمن اشاره به ضرورت گسترش دوچرخه‌سواری نبود بسترهای فرهنگی لازم را به عنوان دیگر علت عدم استفاده از دوچرخه معرفی می‌کند.
لطفی و صفوی، مدیران این حوزه آموزش دوچرخه‌سواری را جزو وظایف هیئت دوچرخه‌سواری و اداره ورزش و جوانان می‌دانند و هر دو این مطلب را بیان می‌کنند که گسترش دوچرخه‌سواری و فرهنگ‌سازی در این زمینه نیازمند این است که همه دستگاه‌های اجرایی‌، رسانه‌ها و مردم به میدان بیایند و این کار از عهده شهرداری یا اداره محیط زیست به تنهایی خارج است‌. اداره ورزش و جوانان و هیئت دوچرخه‌سواری در حوزه ورزشی‌، پلیس راهنمایی و رانندگی برای تصویب قوانین عبور و مرور و بیمه‌ها و سازمان‌های دیگر در زمینه‌های دیگر باید دست به دست هم دهند تا این امر محقق شود.
مدیر فرهنگی و اجتماعی شهرداری افزوده شدن پهنای خیابان‌ها و کم شدن عرض پیاده‌روها را مورد انتقاد قرار می‌دهد و با قرار دادن پیاده‌روی در کنار دوچرخه‌سواری می‌گوید: همه این کارهایی که شهرداری از دوسال قبل برای ترویج دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی شروع به انجام دادن آنها کرده برای این است که تاحد امکان شهرها را از سیطره و تسلط خودروها نجات بدهیم.
از همه اینها که بگذریم، می‌رسیم به اهمیت سلامتی در زندگی. بی‌شک ارزش سلامتی بر کسی پوشیده نیست اما کدام یک از ما قبل از اینکه در بزنگاه ازدست دادنش قرار بگیریم، کاری برای آن می‌کنیم و قدمی برایش برمی‌داریم ؟