براساس سند چشم‌انداز خودروسازان داخلی موظف به صادرات یک میلیون خودرو تا سال 1404 شده‌اند این در حالی است که مجموع صادرات خودرو در سال 94 به حدود 25 هزار خودرو رسیده و آنطور که پیش‌تر مدیرکل صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده بود، امسال صادرات 65 هزار خودرو در نظر گرفته شده است. مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین خودروسازان اظهار می‌کنند صادرات یک میلیون دستگاهی خودرو در سال 1404 دور از ذهن نخواهد بود زیرا از یک سو با آغاز همکاری با خودروسازان خارجی و الزام آنها به صادرات 30درصدی محصولات تولیدی در ایران و از سوی دیگر گشایش‌هایی که در عرصه مبادلات بین‌المللی به یمن برجام به وجود می‌آید، صنعتگران این حوزه تا 9 سال دیگر، به عددی نزدیک به هدفگذاری صادرات خودرو در 1404 دست خواهند یافت. در حال‌حاضر عراق بزرگترین بازار صادراتی خودروهای ایرانی به حساب می‌آید اما چند ماهی است که به دلیل سختگیرانه شدن قوانین واردات به این کشور، خودروسازان با کاهش چشمگیر صادرات خودرو به این کشور همسایه روبه‌رو شده‌اند. از طرفی جنگ داخلی در سوریه باعث شده یکی از بازارهای اصلی صادراتی خودروهای داخلی از دست برود. در شرایط فعلی اگرچه خودروسازان در عرصه صادرات با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند اما راه‌اندازی سایت‌های تولیدی بر پایه سرمایه‌گذاری مشترک در کشورهای مختلف، آنها را به آینده‌ای روشن برای صادرات خودرو امیدوار کرده است. برای نمونه کلنگ راه‌اندازی سایت ایران‌خودرو در کشور آذربایجان به زمین زده شده و ایران‌خودرویی‌ها امیدوارند از این سایت به بازارهای کشورهای همسایه آذربایجان نیز دست یابند. بر همین اساس   به بهانه آغاز همکاری ایران‌خودرو و طرف آذربایجانی و برنامه جدی این گروه صنعتی برای صادرات، به گفت‌وگو با سعید تفضلی، معاون صادرات گروه صنعتی ایران‌خودرو نشستیم تا از برنامه‌های صادراتی آگاهی یابد که شرح آن را در ادامه می‌خوانید. با تصویب قانونی سخت‌گیرانه از سوی هیات دولت عراق در بخش خودرو که مبلغی برای شماره‌گذاری خودروهای وارداتی درنظر گرفته و همچنین برای قطعات منفصله تعرفه 15 درصدی تصویب کرده، شنیده‌ها حکایت از کاهش چشمگیر صادرات خودروهای ایرانی به بازار عراق دارد. آیا این قوانین روی صادرات ایران‌خودرو به این کشور همسایه نیز تاثیرگذار بوده است؟

بزرگترین بازار صادراتی ایران‌خودرو، عراق است که متاسفانه امسال براساس قوانین تعرفه‌ای و گمرکی تعیین شده، میزان صادرات به این کشور کاهش یافته و گاهی متوقف شده است. همانطور که به قوانین اشاره کردید، در این وضعیت تولید در این کشور توجیه‌پذیر نخواهد بود. این عوامل دست به‌دست هم داد تا از اواخر سال گذشته تا پایان مرداد، میزان صادرات به این کشور کاهش یابد. البته با پیگیری‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سفیر ایران در عراق، وزارت دارایی این کشور بخشنامه‌ای برای گمرک‌های عراق صادر کرده که براساس آن برای واردات اس‌کی‌دی (واحد نیمه مجزا) همان تعرفه صفر درصدی در نظر گرفته شود. با این قانون خود را آماده ورود دوباره به بازار عراق کرده‌ایم تا در 6 ماه دوم امسال، بازار این کشور فعال شود.

وضعیت صادرات ایران‌خودرو به سوریه چگونه است؟
بخش وسیعی از ناوگان حمل‌ونقل سواری و تجاری سوریه در جنگ تحمیلی این کشور آسیب دیده که دولت این کشور برای خرید 30 هزار خودرو در این بخش از ایران‌خودرو اعلام نیاز کرده که از این تعداد 16 هزار دستگاه به خودرو سواری اختصاص دارد. معاون اول رییس‌جمهوری نیز بسته‌ای برای جهش صادرات غیرنفتی در سال 95 در نظر گرفته که 5/3 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه برای آن اختصاص یافته است. در حال‌حاضر پیگیر اختصاص حداقل 200 میلیون دلار برای سایت سوریه و صادرات خودرو سواری و تجاری هستیم که در صورت تحقق این موضوع، تا پایان سال تعداد قابل‌توجهی از محصولات ایران‌خودرو در بازار سوریه عرضه خواهد شد. ایران‌خودرو در نظر دارد هر ماه هزار خودرو به سوریه صادر کند که اگر فرآیندها در بانک توسعه و صندوق ضمانت صادرات به سرعت پیش رود، هر ماه، هزار خودرو به این کشور صادر خواهد شد.

هدف‌گذاری صادرات خودرو برای امسال، 65 هزار دستگاه عنوان شده. سهم ایران‌خودرو از این عدد چه میزان است؟
هدف‌گذاری ایران‌خودرو برای صادرات، حدود 20 هزار دستگاه بوده که با مشکلات به‌وجود آمده در بازار عراق، برنامه صادرات کاهش می‌یابد. ایران‌خودرو در 5 ماه نخست سال حدود 2 هزار خودرو صادر کرده که از این تعداد حدود 100 دستگاه خودرو پلیس به ترکمنستان، 180 دستگاه به سوریه و باقی به عراق صادر شده است، البته تعدادی خودرو نیز به لبنان و ساحل عاج صادر کرده‌ایم.

از آنجایی که عراق، اصلی‌ترین بازار صادراتی خودروهای داخلی است، چه شرکت‌های خارجی در این بازار رقیب ایرانی‌ها به حساب می‌آیند؟
رقیب داخلی ایران‌خودرو در بازار عراق شرکت سایپاست که البته از نظر کلاس محصول این دو شرکت رقیب یکدیگر به حساب نمی‌آیند. علاوه بر سایپا، خودروهای چینی از جمله لیفان و بی‌وای‌دی رقیب ایران‌خودرو هستند. این خودروهای چینی از نظر کیفیت و دوام با خودروهای ایرانی قابل مقایسه نیستند اما از نظر آپشن موردتوجه مشتریان عراقی قرار گرفته‌اند. خودروهای کره‌ای و امریکایی نیز در بازار عراق عرضه می‌شود که رقیب خودروهای ایرانی از نظر قیمت نخواهند بود. خودروهای ایرانی به دلیل استحکام، نزدیکی فرهنگی دو کشور، خدمات پس از فروش و تامین قطعات یدکی طرفداران زیادی دارد.

ایران‌خودرو به تازگی با طرف آذربایجانی برای راه‌اندازی سایتی جدید در این کشور به توافق رسیده است. این همکاری به چه شکل خواهد بود و آیا سایپا نیز در این پروژه حضور دارد؟
قرارداد پروژه بین ایران‌خودرو و طرف آذربایجانی برای احداث سایت تولید محصولات ایران‌خودرو به امضا رسیده و این سایت ظرفیت تولید 10 هزار دستگاه در سال را دارد. شرکت سایپا در این پروژه حضور ندارد و شاید با طرف آذربایجانی دیگری وارد فاز همکاری شود. از آنجایی که طرف آذربایجانی برای تولید اتوبوس نیز ابراز علاقه‌مندی کرده و مذاکره برای تولید خودروهای تجاری آغاز شده، دولت نیز 5 هکتار زمین به این موضوع اختصاص داده است که امیدواریم ایران‌خودرو، خودرو سواری و هم تجاری در آذربایجان به تولید برساند. بازار آذربایجان به نوعی تکلیفی صادراتی برای ایران‌خودرو خواهد بود بنابراین باید حضور پررنگی در این کشور داشته باشد.

علاوه بر آذربایجان، برنامه‌ای برای احداث سایت در کشوری دیگر درنظر گرفته‌اید؟
ایران‌خودرو برنامه‌ای جدی برای همکاری مشترک با الجزایر دارد. واردات خودرو به الجزایر در سال 2016م نصف شده زیرا دولت این کشور واردکنندگان را ملزم به احداث سایت خودروسازی و خط مونتاژ کرده است. از آنجایی که مذاکره با طرف الجزایری در حال نهایی شدن است، امتیاز صادرات 500 خودرو به این کشور را گرفته‌ایم و به طور موازی موضوع قرارداد سرمایه‌گذاری مشترک (جوینت ونچر) و راه‌اندازی سایت در این کشور را پیش می‌بریم.

ایران‌خودرو در مجموع چند سایت خارجی دارد؟
ایران‌خودرو در کشورهای مختلف سایت دارد که متاسفانه برخی از آنها از جمله بلاروس، آذربایجان و ونزوئلا غیرفعال شده‌اند. در حال حاضر سایت عراق، سوریه و سنگال ایران‌خودرو فعال است.
ایران‌خودرو و سایپا به دلیل راه‌اندازی برخی سایت‌های خارجی که سرمایه‌گذاری در آنها توجیه اقتصادی ندارد، موردانتقاد قرار گرفته‌اند.

آیا برنامه‌ای برای تعیین‌تکلیف این سایت‌ها در دستورکار قرار داده‌اید؟
همانطور که گفته شد، سایت‌های ایران‌خودرو در ونزوئلا و بلاروس غیرفعال است. ایران‌خودرو در ونزوئلا مشارکتی جزئی و کمتر از 9 درصد و به شکل غیرمستقیم دارد. دولت ونزوئلا باید تکلیف بدهی خود با ایران‌خودرو و سایپا را مشخص کند و اکنون به دنبال دریافت طلب خود به صورت تهاتر یا هر روش دیگری است که در صورت پرداخت بدهی‌ها، امکان ارسال قطعات نیز فراهم خواهد شد. در ارتباط با سایت «یونیسان» بلاروس نیز، در دادگاه بلاروسی طرح دعوا کرده‌ایم. از آنجایی که این طرف خارجی دوباره تقاضای همکاری کرده است، پس از دریافت استانداردهای یورو 5، در چارچوبی جدید و در قالب مشارکت (فروش قطعات مجزا) تولید محصولات ایران‌خودرو در این سایت آغاز خواهد شد. با این توضیحات تکلیف سایت‌های خارجی ایران‌خودرو مشخص است.

در بین خودروهای وارداتی ایران‌خودرو، کدام خودرو در مرکز توجه بازارهای خارجی قرار دارد؟
در حال‌حاضر سمند ایران‌خودرو در بازارهای صادراتی بیشترین طرفدار را دارد اما از آنجایی که صادرات دنا و رانا نیز به تازگی آغاز شده و این دو خودرو تاکنون نیز مورداستقبال قرار گرفته‌اند، پیش‌بینی می‌شود در آینده دنا محصول نخست صادراتی ایران‌خودرو باشد.