به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، براساس گزارش این موسسه جهانی، از سال 1379 (2000م) حجم تولید خودروهای تجاری بیش از 50برابر افزایش یافته و به 165هزار دستگاه در سال 1393 (2014م) رسیده است. برپایه این گزارش تولید خودروهای تجاری به‌طور میانگین تنها 15درصد از کل تولید خودرو ایران را شامل می‌شود در حالی که این نسبت بین همتایان ایران 26درصد است. ارائه این گزارش، اگرچه نشان از رونق تولید خودرو تجاری در ایران دارد اما مقایسه آن با آمار تولید خودرو در کشور در نگاه نخست در تضاد است. سال گذشته نزدیک به یک میلیون خودرو در کشور به تولید رسید که از این بین آنطور که مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل اظهار کرد، حدود 15هزار خودرو تجاری تولید شده است و این عدد به معنای سهم یک و نیم درصدی خودروهای تجاری از کل تولید خودرو در کشور است بنابراین سهم 15درصدی که موسسه مکنزی به آن اشاره کرده زیر سوال می‌رود.

جای خالی وانت
از آنجایی که مکنزی موسسه‌ای جهانی است و احتمال خطا در آمار این شرکت پایین است برای آگاهی از شاخص‌هایی که در اینگونه تحلیل‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، به گفت‌وگو با صادق عابدی، متخصص صنعت خودرو نشستیم. به گفته عابدی، برای تحلیل این موضوع باید روندی بلندمدت موردارزیابی قرار گیرد. براساس اطلاعات جامعی که موسسات معتبر انجام داده‌اند از سال 1379 تا 1393(2000 تا 2014م) به‌طور تقریبی خودروهای تجاری سهمی 21درصدی از مجموع تولید خودرو در جهان دارند که البته وانت‌ها هم در آمار تولید خودروهای تجاری قرار می‌گیرند این در حالی است که برخی تحلیگران در ایران وانت را در ردیف خودروهای تجاری قرار نمی‌دهند. عضو هیات علمی دانشگاه قزوین  توضیح داد: این موسسات برای خودروهای تجاری افزایش رشد 3 درصدی تولید تا سال 1399 (2020م) را پیش‌بینی کرده‌اند به گونه‌ای که با در نظر نگرفتن خودرو وانت در این تحلیل، تولید خودرو تجاری از 5/6میلیون در سال 1392(2013م) به 7میلیون دستگاه در سال 1399 (2020م) برسد. در حال‌حاضر سهم کشورهای عضو بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و افریقای جنوبی) از تولید خودروهای تجاری افزایش یافته به گونه‌ای که نسبت به 15سال پیش 5 برابر شده است. آنطور که این متخصص در صنعت خودرو اظهار می‌کند تفاوت ارائه آمار در ایران و موسسه مکنزی در این است که در کشور خودروهای وانت در ردیف محصولات تجاری قرار نمی‌گیرد اما در گزارش مکنزی وانت نیز درنظر گرفته شده است. به گفته عابدی، بیشترین سهم بازار برای خودروهای تجاری در دنیا با 16درصد در اختیار شرکت «جی‌ام» است و بعد از آن شرکت فورد با 15درصد، فیات 14درصد و تویوتا با 10درصد در رتبه دوم تا چهارم قرار می‌گیرند. در دنیا شاخصی با عنوان «مالکیت خودرو» وجود دارد که به ازای هر هزار نفر تعریف می‌شود و به طور متوسط در سال گذشته میلادی نرخ مالکیت خودرو تجاری در دنیا 48، در اروپا 664، امریکا 414 است که این عدد هراندازه به 300 نزدیک شود نشان از اشباع شدن بازار دارد. وی با بیان اینکه عدد مالکیت خودرو تجاری در ایران برابر با 39 بوده و پایین است و نشان از فاصله با آمار جهانی دارد، گفت: از مجموع خودروهای تولیدی در کشور از سال 1388 تا 1394، سهم خودروهای تجاری 15درصد بوده اما از نظر رقم و ارزش فروش، 21درصد است که از نظر فروش 51درصد به وانت، 11درصد کامیونت، 16درصد کامیون، 3درصد مینی‌بوس و اتوبوس و 16درصد به کشنده اختصاص دارد. بازیگران اصلی خودروهای تجاری در این مدت ایران‌خودرو با 22درصد، ایران‌خودرو دیزل با 16درصد، سایپا دیزل با 17درصد، گروه بهمن با 21درصد نقش آفرینی کرده‌اند که درصد باقیمانده به سایر خودروسازان تجاری اختصاص دارد و تولید وانت در این آمار در نظر گرفته شده است. براساس سخنان عابدی، به‌طور تقریبی در فاصله سال‌های 88 تا 94 یک میلیون و 200هزار دستگاه خودرو تجاری در کشور به تولید رسیده است. آمار منتشر شده از سوی موسسه مکنزی با احتساب وانت است به گونه‌ای که حدود 13درصد آن به وانت اختصاص دارد و 2درصد باقیمانده برای دیگر خودروهای تجاری است. همانطور که اشاره شد، در گزارش موسسه مکنزی آمده خودروهای تجاری به‌طور میانگین تنها 15درصد از کل تولید خودرو در ایران را شامل می‌شود در حالی است که این نسبت بین همتایان ایران 26درصد است و اکنون این پرسش مطرح می‌شود که منظور از همتایان ایران چه کشورهایی هستند؟ به گفته عضو هیات علمی دانشگاه قزوین منظور از همتایان می‌تواند کشور ترکیه یا کشورهای عضو بریکس باشد.

تولید 20هزار خودرو تجاری
تفاوت شمارش خودروهای تجاری در ایران و جهان باعث شده تا آمارها اختلاف زیادی با یکدیگر داشته باشند بنابراین اگر خودروهای وانت نیز در ردیف خودروهای تجاری قرار بگیرد، این مسئله رفع خواهد شد. برای نمونه در گزارش مکنزی سخن از رشد بیش از 50 برابری تولید خودرو تجاری از سال 1379 تا 1393 آمده، این در حالی است که به گفته غلامرضا رزازی، مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل در گفت‌وگو با تولید خودروهای تجاری در سال 93 به کمترین میزان خود در چند سال گذشته با تولید 10هزار دستگاه رسید و در سال 94 حدود 15هزار خودرو تجاری تولید شد و برای سال 95 تولید 20هزار دستگاه محقق خواهد شد. از آنجایی که وانت در آمار خودروهای تجاری قرار نمی‌گیرد، به نظر می‌رسد آمار موسسه مکنزی با آمار ایران همخوانی ندارد اما اگر تولید وانت به آن اضافه شود، آمار به صورت معناداری تغییر کرده و به هم نزدیک می‌شود. در حال حاضر خودروسازان تجاری با چالش کاهش تولید مواجه شده‌اند و علاوه بر آن به گفته رزازی این مسئله نیز وجود دارد که حدود 40 شرکت خودروساز تجاری به ثبت رسیده و نزدیک به 28 شرکت تجاری‌ساز آمار تولید خود را ارائه می‌دهند که تیراژ این شرکت‌ها از تعداد کم تا زیاد است و بازار بیش از اندازه رقابتی است. پیشنهاد می‌شود خودروهای تجاری در کشور در چند شرکت محدود به تولید برسد. عابدی نیز معتقد است در حال‌حاضر حدود 40 نشان خودرو تجاری در کشور مشغول فعالیت هستند اما با این حال علت اصلی افت تولید خودروهای تجاری به توقف تولید پرفروش‌ترین محصول خودرو تجاری یعنی وانت پیکان بازمی‌گردد و با توجه به تیراژ بالای تولید این خودرو (تولید سالانه 150هزار دستگاه) هنوز خودرویی جایگزین آن نشده است. براساس این گزارش، در کشور ظرفیت خوبی برای تولید خودروهای تجاری وجود دارد و آمارهای جهانی نیز گواه بر رشد تولید این خودروها در کشور است اما نگاهی به تردد این خودروها در کشور نشان می‌دهد موضوع نوسازی خودروهای تجاری مغفول مانده که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود.