به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، دلایلی که سبب می‌شود تیراژ تولید خودرو در سه‌ماه پایانی سال با تفکرات سیاستگذار خودرویی منطبق نباشد را می‌توان به حضور ادامه‌دار دولت در پروسه قیمت‌گذاری محصولات تولیدی شرکت‌های خودروساز، تداوم تحریم‌های صنعت خودرو، عدم‌پرداخت بدهی قطعه‌سازان و همچنین بحران ریزتراشه‌های الکترونیکی مرتبط دانست. اما به‌رغم چالش‌های یاد شده، رضا فاطمی‌امین امیدوار است از مسیر برنامه راهبردی وزارتخانه تحت مدیریتش تولید و عرضه خودرو سر و سامان گرفته تا بتوانند اهداف تعیین شده تا پایان سال و در ادامه تا افق 1404 را عملیاتی کنند. آن‌طور که سیاستگذار خودرو برنامه‌ریزی کرده سال آینده تولید یک‌میلیون و 600‌هزار دستگاه خودرو عملیاتی خواهد شد و صنعت خودرو در چهار سال آینده روی قله تولید 3‌میلیون دستگاه قرار خواهد گرفت.

اما آمارهای منتشر شده توسط وزارت صمت در ارتباط با تولید خودرو نشان می‌دهند شرکت‌های خودروساز امکان عملیاتی کردن برنامه‌ریزی‌های انجام شده را حتی در سال‌جاری ندارند و به نظر می‌رسد دومینوی محقق نشدن این برنامه تا افق 1404 ادامه داشته باشد.

ابتدای سال‌جاری دولت دوازدهم تولید یک‌میلیون و 250‌هزار دستگاه خودرو را هدف‌گذاری کرد. علیرضا رزم‌حسینی وزیر صمت دولت دوازدهم تولید یک‌میلیون و 100‌هزار دستگاه خودرو را به دو خودروساز بزرگ تکلیف کرد و از خودروسازان خصوصی نیز خواست تولید 150‌هزار دستگاه خودرو را تا پایان سال‌جاری عملیاتی کنند. در همان زمان هم کارشناسان تاکید داشتند تا زمانی که موضوع قیمت‌گذاری و تحریم‌ها تعیین‌تکلیف نشود، تیر وزارت صمت مانند چند سال اخیر به هدف نخواهد خورد و خودروسازان نمی‌توانند به برنامه تکلیف شده جامه عمل بپوشانند. با تغییر دولت، فاطمی‌امین جای رزم‌حسینی را گرفت.  در حالی که این امیدواری وجود داشت دولت جدید نگاه واقع‌بینانه‌تری به خودرو داشته باشد با این حال شاهد بودیم که وزیر صمت دولت سیزدهم پا را فراتر گذاشت و در آخرین اظهارنظر خود اعلام کرد شرکت‌های خودروساز امسال 130‌هزار دستگاه خودرو بیشتر از آمار سال گذشته تولید خواهند کرد. برنامه تولید 3‌میلیون دستگاه خودرو در سال 1404 و صادرات یک‌میلیون دستگاه خودرو را بسیاری از کارشناسان اگر نگوییم غیر‌ممکن اما بسیار سخت عنوان کرده‌اند. آنها تاکید داشتند تولید این تعداد خودرو آن هم در شرایطی که صنعت خودرو همچنان با چالش‌های متعددی دست به گریبان است چندان در دسترس قرار ندارد.

چالش‌های اصلی خودروسازان
بررسی آمارهای تولید خودرو در سال گذشته که توسط وزارت صمت منتشر شده، نشان می‌دهد صنعت خودروی کشور در مجموع توانسته تولید حدود 991‌هزار و 700 دستگاه انواع خودروی سواری، خودروی تجاری سنگین و سبک را نهایی کند.

چنانچه خودروسازان بخواهند آن‌طور که وزیر صمت گفته تولید خود در سال‌جاری را حدود 130‌هزار دستگاه به نسبت سال گذشته افزایش دهند باید در پایان سال‌جاری تولید حدود یک‌میلیون و 122‌هزار دستگاه از محصولات خود را عملیاتی کنند. اما آمارهای وزارت صمت نشان می‌دهد مجموع تولید خودرو تا پایان فصل پاییز عددی در حدود 742‌هزار و 400 دستگاه بوده است. بنابراین شرکت‌های خودروساز تنها سه‌ماه فصل زمستان را فرصت دارند تولید حدود 379‌هزار و 300 دستگاه خودرو را عملیاتی کرده تا بتوانند به برنامه سیاستگذار خودرویی عمل کنند.

تولید این تعداد خودرو در فرصت سه‌ماه فصل زمستان نیازمند این است که شرکت‌های خودروساز به طور متوسط ماهانه حول و حوش 126‌هزار و 450 دستگاه انواع خودروی سواری، تجاری سنگین و سبک تولید کنند. اما آیا این توان در شرکت‌های خودروساز وجود دارد که بتوانند تولید این تعداد خودرو را عملیاتی کنند؟ در حال حاضر شرکت‌های خودروساز با چالش‌های مختلفی دست به گریبان هستند و همین مساله باعث می‌شود خودروسازان نتوانند برنامه‌های دیکته شده در ارتباط با تولید و عرضه را محقق کنند.

بی‌تردید چالش نقدینگی بیش از سایر چالش‌ها سبب می‌شود شرکت‌های خودروساز در تولید و عرضه با مشکل روبه‌رو شوند. در حالی که خودروسازان همچنان در تب کمبود نقدینگی می‌سوزند سیاستگذار کلان اصرار دارد همچنان قیمت محصولات تولیدی را به شرکت‌های خودروساز دیکته کند. قیمت‌گذاری دستوری سبب شده شرکت‌های خودروساز بخش عمده‌ای از سبد محصولاتی خود را با زیان برای مشتریان فاکتور کنند. تولید با زیان خودرو آن هم در شرایط تحریمی علاوه بر اینکه فشار مضاعفی به خودروسازان وارد می‌کند سبب می‌شود خطوط تولید آنها خلوت‌تر شود. بنابراین در کنار چالش تامین نقدینگی، تداوم تحریم‌های صنعت خودرو، مدیران خودروساز را برای اداره بنگاه تحت مدیریت خود با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو کرده است.

اما این همه مشکلات صنعت خودرو نیست و در کنار دو دست‌انداز قیمت‌گذاری دستوری و تحریم‌ها، اخیرا دست‌انداز دیگری سرعت خودروسازان را در جاده تولید بیش از گذشته کاهش داده است. چالش تامین قطعات الکترونیکی یا همان ریزتراشه‌ها سبب شده خودروسازان برخی از محصولات خود را به صورت ناقص از خط تولید خارج و تا تکمیل شدن در پارکینگ‌های خود دپو کنند.

به‌رغم اصرار شرکت‌های خودروساز به تولید محصولات ناقص شاهد هستیم که خودروسازان بین‌المللی تلاش می‌کنند خود را با شرایط جدید وفق داده و تیراژ تولید خود را با شرایط فعلی منطبق کنند. برآوردها نشان می‌دهد سایه چالش تامین قطعات الکترونیکی حداقل تا پایان سال‌جاری میلادی حول و حوش یک سال دیگر روی سر صنعت خودروی جهان از جمله خودروسازان داخلی سنگینی می‌کند. حال در این شرایط مشخص نیست اصرار سیاستگذار خودرویی به افزایش تیراژ که منجر به افزایش تعداد محصولات ناقص می‌شود، چیست؟ از آنجا که در بررسی آماری وزارت صمت تفکیکی میان خودروهای ناقص با محصولات کامل وجود ندارد به نظر می‌رسد سیاست‌گذار خودرویی به دنبال عددسازی برای تحقق وعده‌های خود است. اما آمارها در زمینه توان شرکت‌های خودروساز برای تحقق این وعده‌ها چه می‌گویند؟

بررسی آمارهای آخرین ماه از فصل پاییز نشان می‌دهد شرکت‌های خودروساز در مجموع توانسته‌اند تولید حدود 90‌هزار و 150 دستگاه خودرو را نهایی کنند. چنانچه خودروسازان بخواهند در دی ماه به عنوان اولین ماه از فصل زمستان برنامه تکلیف شده را نهایی کنند باید حدود 36‌هزار و 300 دستگاه خودرو اضافه بر آمار آذرماه تولید کنند. به عبارت دیگر خودروسازان باید رشد تولیدی حدود 40‌درصدی را تجربه کنند. این رشد تولید در شرایطی باید محقق شود که شرکت‌های خودروساز در ماه‌های گذشته نتوانسته‌اند این میزان رشد تولید ماهانه را در کارنامه خود ثبت کنند. بررسی ریز آمار تولید خودروسازان نشان‌دهنده این است که طی آذرماه نزدیک به 80‌هزار و 200 دستگاه خودروی سواری در خطوط تولید شرکت‌های خودروساز تکمیل شده است (سهم بالای این تیراژ تولید به سه خودروساز بزرگ کشور اختصاص داشته است) بنابراین نزدیک به 89‌درصد تولید خودروی کشور در یک ماهه آذر را محصولات سواری به خود اختصاص داده‌اند. بعد از تولید سواری، تولید وانت در جایگاه دوم تیراژ آذرماه قرار دارد. خودروسازان تولید بیش از 8800 دستگاه وانت را نهایی کردند. تولید این تعداد وانت سهم حدود 10‌درصدی از کل تولید خودرو را به خود اختصاص داده است.

باقی تیراژ تولید را محصولات تجاری سنگین مانند اتوبوس، مینی‌بوس، میدل‌باس، کامیون، کامیونت، کشنده و ون را به خود اختصاص داده‌اند. باتوجه به اینکه محصولات سواری سهم عمده‌ای در سبد تولید خودروی کشور به خود اختصاص می‌دهند بنابراین چنانچه قرار باشد رشد تولید 40‌درصدی در دی ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته محقق شود این مهم از مسیر تولید سواری‌ها امکان تحقق دارد. اما برآوردهای سه خودروساز بزرگ کشور برای سه‌ماه پایانی سال‌جاری که در سایت کدال سازمان بورس منتشر شده نشان می‌دهد این برآوردها چندان با بلندپروازی‌های وزارت صمت منطبق نیست. آن‌طور که در سایت کدال آمده ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در مجموع تولید حدود 311‌هزار و 300 دستگاه خودرو را برای سه‌ماه پایانی سال‌جاری هدف‌گذاری کرده‌اند.

تولید این تعداد خودرو طی 3ماه به آن معناست که سه خودروساز بزرگ کشور به طور متوسط باید ماهانه حدود 103‌هزار دستگاه خودرو تولید کنند. از آنجا که اطلاعات منتشر شده خودروسازان در سایت کدال سازمان بورس، تولید وانت را هم شامل می‌شود بنابراین بعید است که به‌رغم تحقق برآورد ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو، شرکت‌های فعال در زمینه تولید محصولات تجاری سنگین و خودروسازان خصوصی بتوانند طی سه‌ماه زمستان به طور متوسط هر ماه حدود 23‌هزار دستگاه از محصولات خود را در خطوط تولید نهایی کنند.

بنابراین با توجه به آمارهای ارائه شده توسط سیاستگذار خودرویی و همچنین اطلاعات منتشر شده در سایت کدال سازمان بورس امکان تولید و عرضه 130‌هزار دستگاه انواع خودرو به نسبت سال گذشته آن‌طور که رضا فاطمی‌امین وزیر صمت وعده آن را داده وجود ندارد.