عصر خودرو- واپسین روزهای آذرماه (بیست‌وپنجم تا بیست‌وهشتم) در محل نمایشگاه بین‌المللی تهران فرصتی پیش می‌آید تا شرکت‌های مختلف صنعتی، معدنی، تولیدی و... گردهم بیایند تا با اعلام نیازهای مالی و دانش فنی خود، از تسهیلات کم بهره صندوق‌های تامین‌کننده منابع مالی در حوزه فناوری و همچنین خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان بهره ببرند.
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت، در این ضیافت که در مساحتی 2هزار متری برگزار می‌شود، انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن از شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازی نیز دعوت کرده تا یک گام به سمت استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان قدم بردارند تا 3 ضلع توان، نیاز و منابع مالی در این نمایشگاه به یکدیگر وصل شود. به‌طور کلی شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند فعالیت‌های تحقیق و توسعه شرکت‌های تولیدی و صنعتی را انجام دهند به صورتی که این واحد تحقیق و توسعه به‌صورت جداگانه عمل کرده و علاوه بر ارائه خدمات به شرکت صنعتی، به دیگر شرکت‌های نیز خدمات بفروشد.
پویایی صنعت خودرو در گرو تعامل با دانش‌بنیان‌ها
در حال‌حاضر در شرکت‌های خودروسازی داخلی، مراکز تحقیق و توسعه دایر است اما آنطور که باید و شاید تحقیق و توسعه در صنعت خودرو جایگاه خود را نیافته است. رییس انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن برای فعال‌تر شدن صنعت خودرو، به همکاری با دانشگاهیان تاکید دارد و یکی از راه‌های ایجاد این ارتباط را راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان دانسته و معتقد است در این تعامل دانشگاهیان می‌توانند پس از شناسایی نیاز خودروسازان به ارائه راهکار بپردازند. علی معصومی با اشاره به اینکه خودروسازان به بخش ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان ورود پیدا کرده‌اند اما به‌عنوان بخش اصلی برای توسعه صنعت خودرو به آن نگاه نمی‌کنند و در مجموع تحقیق و توسعه در شرکت‌های خودروسازی جایگاه واقعی خود را نیافته است، اظهار کرد: این وضعیت در صنعت قطعه بدتر است به‌گونه‌ای که برخی از شرکت‌های قطعه‌سازی بدون واحدهای تحقیق و توسعه فعالیت می‌کنند و به فناوری‌های جدید دسترسی ندارند این در حالی است که دانشگاهیان به فناوری‌های موردنیاز این واحدهای صنعتی دست یافته‌اند. خودرو از قطعات مختلفی تشکیل شده است و تا زمانی که موضوع تحقیق و توسعه در ارتباط با تک‌تک این قطعات مغفول بماند، به‌طور قطع خودروی تولیدی روزآمد نخواهد بود. وی تصریح کرد که از توان داخلی برای ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان برخوردار هستیم اما این نیاز باید در شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازی احساس شود تا به سمت تاسیس این شرکت‌ها گام بردارند زیرا به نظر می‌رسد امکان رفع 70درصد مشکلات صنعت خودرو از طریق توانمندی‌های داخلی وجود دارد که البته سازوکار واقعی در این زمینه شکل نگرفته است. آنطور که معصومی می‌گوید باید بین صنعت خودرو و دانشگاه جریان‌سازی و نهادسازی شود. شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش صادرات وارد شده‌اند و در چند سال گذشته در این حوزه بسیار موفق عمل کرده‌اند بنابراین این شرکت‌ها توانمند هستند و باید به آنها اعتماد کرد.
مانع مرکز تحقیقات ایران‌خودرو برای دانش‌بنیان شدن
همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، مراکز تحقیق و توسعه خودروسازان داخلی به نوعی در تعریف شرکت‌های دانش‌بنیان می‌گنجد و به گفته عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن، تا سال گذشته چندین جلسه با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای تعریف این مراکز به‌عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار شد اما در این زمینه چند مانع وجود دارد.
امیر سیم‌دار ضمن اشاره به این موانع توضیح داد: تا سال گذشته 13 بازه برای شرکت‌های دانش‌بنیان تعریف شده بود که نام خودرو در بین آنها دیده نمی‌شد و تصمیم به اضافه کردن آن داشتند. برای تبدیل شدن مرکز تحقیقات ایران‌خودرو به شرکت دانش‌بنیان یک مانع به چشم می‌خورد. از آنجایی که این مرکز زیرمجموعه شرکت اصلی است، باید ایران‌خودرو به‌عنوان شرکتی دانش‌بنیان معرفی می‌شد که در تعاریف شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکتی تولیدی و با بزرگی ایران‌خودرو تعریفی ندارد. وی ادامه داد: در ارتباط با سایپا وضعیت دیگرگونه است؛ از آنجایی که شرکت تحقیقات و نوآوری سایپا به‌صورت مستقل عمل می‌کند، برای تبدیل شدن به دانش‌بنیان، اقداماتی انجام شده است. سال گذشته بین خودروسازان و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری مذاکراتی با هدف هم‌افزایی و برقراری ارتباط بین شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای قطعه‌سازی مطرح شد اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
پراکندگی در اجرای بندهای سند راهبردی صنعت خودرو
از موضوع تعامل خودروسازان با شرکت‌های دانش‌بنیان و توان دانشگاهیان که بگذریم، در سند راهبردی صنعت خودرو برای افق 1404 یکی از موضوع‌های مورد تاکید، تمرکز خودروسازان به موضوع تحقیق و توسعه است. برای نمونه در برنامه‌های اجرایی این سند در بخش ارتقای توانمندی بنگاه‌ها بر طراحی محصول و توسعه درحوزه فناوری‌های نوین در بخش قوای محرکه به ویژه موتورهای پایه‌گازسوز، بنزینی، دیزلی، برقی و هیبریدی تاکید شده است. رییس انجمن تخصصی مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن در ارتباط با اجرای این بند از سند به‌وسیله خودروسازان گفت: خودروسازان کشور به این موضوع ورود پیدا کرده‌اند اما فعالیت آنها به صورت پراکنده است و برای مثال در بخش خودروهای گازسوز وارد شده‌اند و یک نمونه ساخته‌اند اما دیگر روی توسعه آن تمرکز نمی‌شود. در سند راهبردی صنعت خودرو، تنها کلیات بیان شده و باید ستادی تخصصی برای هرکدام از سرفصل‌ها راهکار ارائه دهد. علی معصومی ادامه داد: برای نمونه هنگامی که در این سند صحبت از ساخت خودروهای گازسوز، هیبریدی یا الکتریکی به میان می‌آید باید مشخص شود کدام خودروساز به سمت تولید خودروی هیبریدی حرکت کند و دیگری به سمت گازسوز. علاوه بر آن برای هر گام زمان مشخصی تعریف شده باشد. به‌طور کلی یک برنامه زمانی معنا پیدا می‌کند که جزییات و مسئول پرداختن به هر یک از اجزا مشخص شود. همچنین باید تعریف درستی برای زمان‌بندی و بودجه موردنیاز برنامه‌ها ارائه داد. وی معتقد است سرعت کنونی برای دستیابی به برنامه‌های صنعت خودرو در افق 1404 کند است. هنگامی‌که تحقیق و توسعه جایگاه واقعی خود را نیابد نمی‌توان برای آن هدف‌گذاری کرد زیرا قائم به شخص یا هیات‌مدیره می‌شود. در این رویه ممکن است با تغییر هیات‌مدیره، تحقیق و توسعه به سازمانی منفعل در دروه مدیریت جدید تبدیل شود. در تمرکز خودروسازان تحقیق و توسعه، ارائه محصول جدید و افزایش کیفیت خودروهای داخلی هیچ شکی وجود ندارد اما هدف و جایگاه تحقیق و توسعه در این فعالیت‌ها نامشخص است. آنطور که معصومی اظهار کرده نگاهی به گزارش‌های ارائه شده از سوی 10 شرکت برتر خودروسازی جهان نشان می‌دهد که تحقیق و توسعه در فصل نخست این گزارش‌ها قرار دارد اما در گزارش‌های سالانه خودروسازان که در مجامع ارائه می‌شود، شاید در فصل پنجم به تحقیق و توسعه اشاره شده باشد.
