براساس آخرین رده‌بندی آلودگی هوا در بین آلوده‌ترین کشورهای جهان، ایران رتبه سی‌وسوم را به خود اختصاص داده که بی‌شک سهم خودروهای فرسوده سواری و تجاری و اثری که بر آلودگی هوای کشور دارد در کسب این رتبه اثرگذار است. نوسازی خودروهای فرسوده سال‌هاست که در ایران به چالشی بزرگ تبدیل شده و اگرچه روی کاغذ راهکارهای مختلفی پیشنهاد می‌شود و گاهی قانون یا دستورالعملی به تصویب می‌رسد اما از آنجایی که این قوانین ضمانت اجرایی ندارد، اسقاط خودروهای فرسوده به کندی پیش می‌رود و هر روز بر تعداد این خودروها اضافه می‌شود. نخستین گام برای نوسازی، انتخاب جایگزینی مناسب است و در کنار آن باید تسهیلاتی ارزان به مالکان خودروهای فرسوده ارائه شود تا انگیزه بیشتری برای انتخاب خودرویی نو به جای خودرو قدیمی خود داشته باشند. در خودروهای سواری امکان مانور و ارائه طرح‌های تشویقی بیشتر نسبت به خودروهای تجاری وجود دارد زیرا قیمت خودروهای سبک و سنگین با یکدیگر قابل مقایسه نیست بنابراین نوسازی خودروهای تجاری فرسوده ازجمله کامیون نیاز به تسهیلات ویژه‌ای دارد تا کمر مالکان این خودروها هنگام بازپرداخت تسهیلات شکسته نشود.

ورود مجلس به نوسازی خودروها
موضوع نوسازی ناوگان خودروهای تجاری به اندازه‌ای اهمیت دارد که اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی آن را در دست بررسی قرار داده و به زودی راهکارهای خود برای گذر از بحران خودروهای فرسوده تجاری را ارائه می‌دهد. آنطور که محسن کوهکن، یکی از اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی اظهار کرده، کمیته‌ای در حال بررسی وضعیت تولید و نوسازی خودروهای تجاری در کشور است. به گفته کوهکن، موضوع ناوگان تجاری و موارد مطرح درباره همکاری نکردن دستگاه‌ها و مشکلات مربوط به جریان تولید و نوسازی خودروهای سنگین از مواردی است که پس از بررسی در این کمیته، نتایج آن به کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ارائه و در این زمینه تصمیم‌گیری خواهد شد. نماینده لنجان در مجلس شورای اسلامی معتقد است متاسفانه در چندسال گذشته اقدام عملی قابل‌قبولی که نتیجه آن خارج کردن تعدادی از خودروهای فرسوده سنگین که عمر مفید آنها طی شده انجام نشده و هرگونه صحبت در این زمینه ادعای درست و منطقی نیست و همکاری نکردن دستگاه‌ها در زمینه خروج خودروهای فرسوده سنگین، علاوه بر هزینه‌هایی که برای کشور به همراه دارد، ایمنی جاده‌ها را نیز تهدید کرده است. در همین‌حال نوسازی خودروهای فرسوده به‌طور کلی بر کاهش مصرف سوخت اثر می‌گذارد که با توجه به این موضوع، سازوکار سرمایه‌گذاری بر اساس بند «ق» تبصره2 قانون بودجه 93 در مباحث مربوط به صرفه‌جویی در مصرف انرژی به این صورت است که هر نهاد و ارگان دولتی و خصوصی که بتواند به گونه‌ای سرمایه‌گذاری کند که از مصرف انرژی در بخشی از بخش‌های اقتصاد کاسته شود، وزارت نفت در قالب یک قرارداد بیع متقابل هزینه این سرمایه‌گذاری و سود آن را از محل منابع حاصل از صرفه‌جویی در مصرف انرژی ناشی از اجرای همان پروژه می‌پردازد. کوهکن در اظهارنظر خود به تعهدات وزارت نفت درباره پرداخت مبلغی از محل کاهش مصرف سوخت به جریان نوسازی خودروهای سنگین اشاره و اظهار کرده بررسی موضوع ایفای تعهدات قانونی دستگاه‌ها از وظایف هر کمیسیونی است که به‌طورقطع در این راستا کمیسیون صنایع نیز ورود کرده و به این مسئله خواهد پرداخت.

جایگزینی برای خودروهای فرسوده
سخنان اعضای کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در ارتباط با نوسازی خودروهای فرسوده به ویژه خودروهای تجاری در چند روز گذشته نشان از عزم جدی مجلسی‌ها برای پرداختن به این موضوع دارد. در چند ماه گذشته توجه به مسائلی که پیرامون صنعت خودرو وجود دارد به موضوعی اصلی در کمیسیون صنایع و معادن مجلس تبدیل شده به‌گونه‌ای که پیش از این موضوع قراردادهای خودرویی در دستور کار این کمیسیون قرار گرفته بود. در همین رابطه و برای آگاهی بیشتر از برنامه‌های کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در ارتباط با صنعت خودرو از جمله نوسازی خودروهای فرسوده،   به گفت‌وگو با سخنگوی این کمیسیون پرداختیم. سعید باستانی با اشاره به بررسی نوسازی خودروهای فرسوده در کمیته صنعت گفت: برای هر کمیسیون مجلس شورای اسلامی، کمیته‌های مختلفی وجود دارد که یکی از کمیته‌های مربوط به کمیسیون صنایع و معادن، کمیته صنعت است و به بررسی مسائل مربوط به صنعت کشور می‌پردازد و موارد مرتبط با صنعت خودرو نیز به این کمیته واگذار می‌شود. از فعالیت‌های کمیته صنعت می‌توان به بررسی قراردادهای خودرویی، خودروهای فرسوده، قوانین مربوط به آلایندگی وسایل نقلیه و... در بخش خودرو اشاره کرد. وی در ادامه به توضیح رویه‌ای که کشورهای مختلف برای نوسازی خودروهای فرسوده درپیش گرفته‌اند، پرداخت و تصریح کرد: در تمامی کشورها مدت زمان استفاده از یک خودرو سنگین و سبک مشخص است و بعد از گذشت این مدت خودرو فرسوده تلقی می‌شود. برای آنکه خودرو فرسوده از رده خارج شود، چند مسئله مورد توجه قرار می‌گیرد. نخست آنکه تسهیلات برای خرید خودرو جایگزین مشخص می‌شود. علاوه بر آن براساس قانون پس از گذشت عمر مفید، خودرو دیگر اجازه تردد در سطح جاده‌ها را ندارد. باستانی افزود: در کنار این موارد، برای خودرو جایگزین قیمت مناسبی درنظر می‌گیرند تا فشاری روی خریدار وارد نشود. مجلس شورای اسلامی نیز این موارد را پیشنهاد داده تا در قالب یک بسته مورد توجه باشد تا دیگر خودرویی با عمر بالا به‌عنوان خودرو سنگین یا سبک در جاده‌های کشور مشغول به تردد نباشد. هنگامی‌که شرایط جایگزینی مناسب باشد، صنعت خودرو پویا خواهد شد. توجه به ناوگان حمل‌ونقل و نوسازی خودروهای سنگین فرسوده مستلزم نگاهی خاص بوده و باید به‌عنوان اولویت در کشور به آن پرداخته شود. براساس این گزارش، به همان نسبت که جامعه خواهان هوایی پاک و به دور از هر گونه آلودگی ایجاد شده از سوی خودروهای فرسوده است، مالکان این خودروها نیز در انتظار شرایط ویژه‌ای هستند تا خودروهای نو را جایگزین خودرو قدیمی خود کنند. اکنون که مجلس شورای اسلامی تصمیم به بررسی این مسئله دارد، انتظار می‌رود با همکاری و تعامل دستگاه‌های مختلف این بیماری که سال‌هاست بر جان هوای کشور به‌ویژه پایتخت افتاده، با درمانی کارشناسانه ریشه‌کن شود.