عصر خودرو- سرانجام بعد از مدت‌ها بلاتکلیفی و سرگردانی صاحبان کامیونهای وارداتی و دپوی ۶۰۰۰ دستگاه در گمرکات، با ورود دادستانی و صدور مصوباتی در این رابطه با تعیین مهلت، دستگاه‌های مربوطه مکلف به تعیین تکلیف و ترخیص این کامیونها شدند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایسنا، ماجرای کامیونهای وارداتی به مصوبه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی برمی‌گردد که در همین رابطه در سال 1398 و براساس ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه، شرایط واردات این کامیونها از سوی وزیر وقت راه و شهرسازی به گمرک اعلام می‌شود و بعد از آن سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای و وزارت صنعت، معدن و تجارت طی ابلاغیه‌هایی شرایط واردات از جمله ردیف تعرفه کامیونهای وارداتی، نحوه واردات، کامیونهای اسقاطی، مجوزهای قانونی و مقرراتی و همچنین تایید منشأ این کامیونها را مشخص و ابلاغ می‌کنند.
اما به هر صورت جهت ترخیص این کامیونها مجوزهایی مانند تائیدیه سازمان ملی استاندارد و یا محیط زیست نیز لازم که گمرک بتواند بعد از کنترل، در کنار رعایت مقررات نسبت به ترخیص اقدام کند.
دپوی 3643 دستگاه تا دو ماه پیش
ولی در ادامه این جریان با موانع بسیاری و اعتراض صاحبان این کامیونها مواجه شد و اختلاف نظرهایی بین دستگاه‌های مربوطه از جمله گمرک و وزارت راه و شهرسازی وجود داشت و مانع از ترخیص این کامیونها بود؛ به طوری که در تیرماه سال جاری گزارش معاون فنی گمرک ایران نشان داد که 3643 دستگاه کامیون در گمرکات رسوب کرده که 2559 دستگاه از آنها حتی به گمرک اظهار نشده و 1084 دستگاه نیز علی‌رغم اظهار امکان ترخیص پیدا نکرده بود.
دو طرف توافق کردند، ولی باز هم اتفاقی نیفتاد
براین اساس جهت رفع موانع، پیشنهاداتی از سوی گمرک به سازمان راهداری ارائه شد که از جمله آن ارائه شماره شاسی کامیونهای اسقاطی پس از ترخیص و قبل از شماره‌گذاری با ناجا، پذیرش مغایرت‌های جزئی در مشخصات کامیونها با اسناد ابرازی، موکول کردن ارائه کدرهگیری بانک به بعد از ترخیص کامیون از گمرک و همچنین استقرار نمایندگان سازمان راهداری در راستای رفع مشکلات موجود بر سر راه ترخیص کامیونهای وارداتی بود که در نهایت دو پیشنهاد مورد پذیرش قرار گرفت.
ورود دادستانی و اخذ تصمیم
اما در روز های اخیر معاونان دادستان تهران طی بازدیدی از گمرک در جریان کامیون های وارداتی قرار گرفتند و در این رابطه تصمیماتی اتحاذ شده است.
بر این اساس، معاون فنی گمرک طی گزارشی به دادستان عمومی و انقلاب تهران ابعاد مختلف این موضوع و مصوبات مربوطه را اعلام کرده است.
میلیون‌ها دلار سرمایه در حال از بین رفتن است
اعلام معاون فنی گمرک از این حکایت دارد که با وجود گذشت دو ماه از توافق صورت گرفته، پیشرفت چندانی در ترخیص صورت نگرفته است؛ به طوری که بنا به گفته ارونقی، تسهیل و تسریع در ترخیص کامیونهای وارداتی حاصل نشده و میلیون ها دلار سرمایه وارد شده به کشور در شرایط نامناسب جوی در حال از بین رفتن است و علاوه بر خسارات مادی، این امر باعث ضرباتی به صاحبان اصلی کالاها شده است.
افزایش تعداد کامیونها به 6000 دستگاه
این در حالی است که گزارش اعلامی معاون فنی گمرک نشان می‌دهد که تعداد کامیونهای وارداتی از دو ماه قبل تاکنون به 6000 دستگاه افزایش یافته که بیش از 1200 دستگاه فقط در گمرک تهران رسوب کرده است.
همچنین بررسی ها حاکی از آن است که بیش از 70 کامیونهای وارداتی موجود در گمرکات کشور، هنوز به گمرک اظهار نشده‌اند که لازم است دلیل این امر بررسی شود.
به گفته ارونقی، گرچه گفته شده است این کامیون ها بدلیل عدم صدور ثبت سفارش ، به گمرک اظهار نشده اند ولی صحت و سقم این موضوع باید بصورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد. بدیهی است عدم اتخاذ تصمیم لازم در این خصوص، کامیون های رسوبی را در آستانه متروکه شدن قرار داده است.
برند کامیون ها چیست؟
جزئیات بیشتر در این رابطه از اسناد اولیه و ترانزیتی کامیون ها نشان می‌دهد که کامیون های وارداتی اکثرا از برندهای معتبر اروپایی مانند DAF (هلند) ، Renault (فرانسه) و Volvo (سوئد) هستند که مطابق قوانین و مقررات مربوطه با واردات این کامیون ها موافقت شده، ولی ترخیص آنها از گمرکات با مشکلات زیادی مواجه شده است و اکثر این کامیونها توسط برخی از شرکت‌های حمل و نقل وارد و حتی اظهار شده‌اند.
موانع ترخیص کجاست؟
گزارش معاون فنی گمرک ایران درباره موانع ترخیص و جریان طولانی شدن فرآیند ترخیص کامیونهای وارداتی نیز به چند دلیل اشاره دارد از جمله:عدم صدور ثبت سفارش و به تبع آن عدم امکان اظهار کامیون به گمرک،عدم مراجعه برخی از واردکنندگان جهت اظهار و انجام تشریفات گمرکی،تطویل در صدور مجوزهای قانونی و مقرراتی مربوطه جهت ترخیص کالا از جمله مجوزهای استاندارد و محیط زیست ،طولانی بودن روند استعلام از نمایندگی‌های مربوطه،طولانی بودن روند استعلام ارزش برخی از کامیونها از گمرک و عدم ارائه کدرهگیری بانک به گمرک اجرایی.
در نهایت با توجه به بازدید هفته جاری که توسط معاونان دادستان انجام و تشکیل جلسه‌ای که صورت گرفته 15 بند برای ترخیص فوری کامیونها در دستور کار قرار گرفته است که طی آن تکالیفی بر عهده دستگاه‌های مربوطه از جمله وزارت صمت، راه و شهرسازی، گمرک، سازمان استاندارد، محیط زیست و بانک مرکزی قرار گرفته که به شرح زیر است.
وظایف وزارت راه و شهر سازی و مهلت سه روزه
بر این اساس سازمان راهداری موظف است ظرف حداکثر سه روز کاری، نسبت به بررسی نامه‌های حاوی شناسه کالای واصله اقدام و فهرست آمار هفتگی متضمن شماره نامه دریافتی، تاریخ ثبت نامه واصله و تاریخ بررسی و تأیید شناسه ارائه شده را به گمرک و دادستانی تهران اعلام کند.
همچنین با توجه به اینکه طبق اصلاحیه ابلاغ شماره 02/100/72612 مورخ 16/5/1398 شرایط و ضوابط ذیل مادۀ (2) آیین نامه اجرایی بند (ث) ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور تصریح شده " نرخ تعرفه تعهد انجام خدمات پس از فروش توسط شرکت یا کارخانه دارای حق قانونی ارائه خدمات فوق، برای کامیونهای وارداتی به میزان حداکثر سه (3) درصد ارزش سیف کامیون مذکور در سامانۀ TSC گمرک ایران از همان مارک و مدل تعیین می گردد" و نمایندگی‌های خدمات پس از فروش در این خصوص به صورت سلیقه‌ای عمل کرده و برخی از نمایندگی‌های خدمات پس از فروش، ارائه خدمات خود را به ارائه حواله کامیون توسط واردکننده یا غیره مشروط می‌کنند یا مبالغ بیشتری را از واردکنندگان مطالبه می‌کنند، وزارت راه و شهرسازی مکلف است به قید فوریت نسبت به ابلاغ مجدد مراتب فوق به نمایندگی‌های پس از فروش اقدام و نتیجه را به صورت مکتوب به دادستانی عمومی و انقلاب تهران منعکس کند.
همچنین سازمان راهداری نسبت به پیگیری عقد قرارداد خریداران کامیون های وارداتی با واردکنندگان بند (ج) تبصره ذیل مادۀ (2) آیین نامه اجرایی بند "ث" مادۀ 30 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور در چارچوب قوانین موضوعه از جمله قانون مدنی و قانون تجارت اقدام و فرمت قرارداد مربوطه را به دادستانی عمومی و انقلاب تهران ظرف حداکثر دو هفته ارائه کند.
از سوی دیگر شرکت ایران خودرو دیزل ظرف یک هفته نسبت به اعلام مستندات لازم جهت عدم ارائه خدمات پس از فروش برای کامیون های وارداتی با برند "مرسدس بنز" به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای جهت منعکس نمودن موضوع به دادستانی عمومی و انقلاب تهران اقدام کند.
جریان وظایف وزارت صمت
همچنین مقرر شده است که دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت و مراجع مربوطه مکلف هستند از تاریخ دریافت درخواست تمدید ثبت سفارشهای تاریخ منقضی، نسبت به بررسی موضوع اقدام و ظرف حداکثر سه روز کاری، نسبت به تمدید ثبت سفارشهای تاریخ گذشته با رعایت مقررات مربوطه اقدام کند.
تکلیف بانک مرکزی در وثیقه چیست؟
اما برای بانک مرکزی نیز تکالیفی در نظر گزفته است؛ به طوری که با توجه به اعلام این مورد که بانک های عامل جهت صدور کد رهگیری بانک (کدساتا) برای کامیون های وارداتی، نسبت به اخذ تضامین نقدی یا ضمانتنامه بانکی به میزان 35 درصد ارزش کالا اقدام می‌کند که در این خصوص هیچ گونه مستند متقنی توسط نماینده بانک مرکزی در جلسه برگزارشده ارائه نشد، از سوی دیگر تأمین ارز این کامیون ها توسط بانک مرکزی با ارز نیمایی یا ترجیحی صورت نمی پذیرد و همچنین تمامی کامیون های وارداتی در گمرکات کشور تخلیه شده و دارای قبض انبار معتبر هستند، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ظرف حداکثر سه روز کاری نسبت به ارائه مستند اخذ این وثیقه 35 درصد بصورت مکتوب به دادستانی عمومی و انقلاب تهران اقدام نماید و با توجه به اینکه از سوی نمایندگان حاضر در جلسۀ مربوطه مقرر گردید این وثیقه، بصورت چک از صاحبان کالا اخذ گردد، چنانچه مستندات لازم در این خصوص وجود نداشته باشد ، ضمن بررسی منشأ ارز کامیون های وارده طبق روال جاری بانک، نسبت به حذف اخذ وثیقه مربوطه اقدام و مراتب را بقید فوریت به بانک های عامل ابلاغ نماید.
وظایف محیط زیست و استاندارد
در رابطه با تکالیف محیط زیست و سازمان ملی استاندارد نیز مواردی تعیین شده است.
با توجه به اینکه طبق شرایط و ضوابط تبصره ذیل مادۀ (2) آیین نامه اجرایی بند(ث) ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور، کامیونهای وارداتی باید "از نظر ایمنی، کیفیت و آلایندگی های محیط زیست با استانداردهای روز و اجباری در زمان ساخت که مورد تأیید مراجع ذیربط بوده، انطباق داشته باشند." سازمان محیط زیست، نسبت به اعلام ضوابط کلی خود به سازمان استاندارد برای کامیون های وارداتی اقدام تا سازمان استاندارد در هنگام بازرسی های صورت پذیرفته برای صدور مجوز ترخیص استاندارد، ضوابط مزبور را ملحوظ نظر قرار دهد؛ همچنین سازمان محیط زیست مکلف است ظرف حداکثر سه روز کاری نسبت به اعلام مستند صدور مجوز ترخیص برای کامیون های وارداتی را قبل از صدور پروانه گمرکی به دادستانی عمومی و انقلاب تهران اعلام و در صورتی که مستندی در این خصوص وجود ندارد صدور مجوز نهایی محیط زیست را به بعد از ترخیص کامیون و قبل از شماره گذاری موکول کند.
سازمان ملی استاندارد مکلف است با توجه به اعلام آمادگی گمرک جهت استقرار در گمرکات، نسبت به اعزام نماینده خود جهت استقرار فوری در گمرکات محل دپوی کامیون های وارداتی ظرف حداکثر یک هفته اقدام و مجوزهای ترخیص صادره از سوی این سازمان باید ظرف سه روز کاری صادر و جهت ترخیص یا عدم ترخیص کامیون به گمرک مربوطه اعلام شود. بدیهی است چنانچه نیاز به مدت زمان بیشتری جهت آزمون کامیون های وارداتی باشد سازمان ملی استاندارد مکلف است مراتب را مستنداً به دادستانی عمومی و انقلاب تهران منعکس تا مورد رسیدگی واقع شود.
تکالیف چند گانه گمرک در ترخیص کامیون های دپو شده
در جریان تعیین تکلیف کامیونهای دپو شده چند تکلیف برای گمرک تعیین شده است.
گمرک ایران مکلف است نسبت به حمل یکسره کامیونهای وارده به گمرکات مرزی کشور، بدون تخلیه و با رویت ثبت سفارش مربوطه اقدام کند. بدیهی است تمدید ثبت سفارش برای ترانزیت کامیونهای وارداتی، نیاز نبوده و اعمال کلیه قوانین و مقررات موضوعه پس از اظهار کالا به گمرک، در گمرکات مقصد انجام می‌شود.
از ایستایی‌های مربوط به انجام تشریفات گمرکی کامیونهای وارداتی، بررسی اظهارنامه های مربوطه توسط کارشناسان مجازی گمرکات می باشد که لازم است گمرک ایران ترتیبی اتخاذ نماید چنانچه کارشناسان مجازی بررسی کننده اظهارنامه ظرف حداکثر چهار روز کاری نسبت به بررسی و اعلام نظر نهایی درخصوص اظهارنامه های ارجاعی اقدام ننمایند گمرک محل ضمن بررسی فوری اظهارنامه و حصول اطمینان از رعایت مقررات مربوطه ، نسبت به صدور پروانه الکترونیکی اقدام کند.
با توجه به عدم شفاف بودن حقوق ورودی کامیون های وارداتی، گمرک ایران مکلف است نسبت به محاسبۀ حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده کامیون های وارداتی اقدام و مراتب را برای اطلاع عموم و همچنین رعایت توسط گمرکات کشور، به گمرکات مجری ابلاغ کند.
گمرک ایران مکلف است حداکثر ظرف سه روز کاری ، نسبت به اعلام مستند اعمال ارزش نو برای کالای وارداتی جهت کامیون های وارده بصورت مکتوب به دادستانی عمومی و انقلاب تهران اقدام کند، همچنین در موعد اعلام شده ارزش نو کامیونهای وارداتی را برای اطلاع عموم منتشر نموده و به گمرکات اجرایی کشور ابلاغ نماید و به گمرکات کشور تفویض گردد با درنظر گرفتن جمیع جهات نسبت به بررسی ارزش معاملاتی کامیون ها که طبق سیاهه خرید به گمرکات اظهار شده اند اقدام نموده و در صورت مناسب بودن ارزش معاملاتی کامیون های اظهار شده، مستند به ماده 183 آئین نامه اجرایی قانون امور گمرکی از اخذ جریمه خودداری کند.
گمرک ایران مکلف است چنانچه نیاز به استعلام از نمایندگی خدمات پس از فروش برای مدل یا سایر مشخصات کامیون ها باشد ، ظرف حداکثر دو روز کاری استعلام مربوطه را انجام دهد. نمایندگی های خدمات پس از فروش نیز مکلف اند در هنگام پاسخگویی به گمرک، رونوشت نامه را به مراجع ذیربط از جمله سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، سازمان استاندارد ، سازمان محیط زیست و ... بدهند تا نیاز به استعلام مجدد توسط سازمان های مربوطه نبوده و مراجع ذیربط همان پاسخ را ملاک عمل قرار دهند.
در این مصوبات اعلام شده است که با توجه به اینکه برخی واردکنندگان کامیون ها ارزش و حقوق ورودی مربوط به کامیون های اظهاری را بیشتر از میزان واقعی اظهار نموده و بر اساس آن هنگام واگذاری، هزینه های خود را دریافت می‌کنن و بعد از ترخیص کالا ، درخواست استرداد اضافه پرداختی را می نمایند، گمرک ایران ترتیبی اتخاذ نماید تا هنگام اظهار کامیون های وارده چنانچه مبالغی بیشتر از میزان واقعی اظهار گردد مراتب را به اظهارکننده ابلاغ نمایند و صاحب کالا مکلف است درصورتی که نیاز به استرداد مبالغ مربوطه می بیند طی صدور اصلاحیه ، حقوق ورودی و عوارض پرداختی طی اصلاحیه کاهش یابد و درغیر این صورت طی کامنت سیستمی اعلام نماید حق هرگونه استردادی درخصوص مبالغ اضافه پرداختی بعد از ترخیص کامیون را از خود سلب نموده و هیچگونه ادعایی در این خصوص نخواهد داشت؛ همچنین لازم است گمرک ایران لیست استرداد حقوق ورودی مربوط به کامیونهای وارداتی به شرح فوق را به صورت ماهیانه و بصورت مکتوب به دادستانی عمومی و انقلاب تهران منعکس تا مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد.
مهلت 4 روزه برای انبارها
شرکت انبارهای عمومی و خدمات گمرکی ایران نیز مکلف شده است ظرف چهار روز کاری نسبت به اعلام نرخ انبارداری کامیون های وارداتی در انبارهای مراجع تحویل گیرنده کشور بصورت مکتوب به دادستانی عمومی و انقلاب تهران اقدام و هزینه انبارداری را در کلیه موارد طبق نرخ های اعلامی محاسبه و دریافت کند.
