سهم ناچیز آلمانی‌ها از بازار الکتریکی

به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، دلیل اهمیت این مساله این است که خودروسازان آلمانی به لطف فولکس واگن اکنون عنوان بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده خودروی جهان را در اختیار خود می‌بینند؛ اما در زمینه خودروهای الکتریکی تقریبا حرفی برای گفتن ندارند. این در شرایطی است که آلمانی‌ها طرح‌های توسعه زیادی در این زمینه در دست دارند، اما هنوز آن‌گونه که باید و شاید آنها را به تولید انبوه نرسانده‌اند. بخش زیادی از این عدم موفقیت در بازار نوپای خودروهای الکتریکی به الگوی تولید آلمانی خودرو باز‌می‌گردد. بخش دیگری از آن، وسواسی است که از دیر‌باز نزد خودروسازان آلمان وجود داشته و دنیای نوین خودروهای الکتریکی هنوز با این سنت‌ها و وسواس‌ها انطباق پیدا نکرده است. یک دلیل دیگر تعلل خودروسازان آلمانی در تولید انبوه و متنوع مدل‌های الکتریکی این است که هنوز باتری‌ها به آن تکاملی که آلمانی‌ها به آن علاقه دارند نرسیده‌اند.

درحالی‌که شرکت‌های ریزودرشت خودروسازی در گوشه و کنار دنیا، ثانیه‌ای از دنیای EV‌ها (اتومبیل‌های برقی) غافل نمی‌شوند، خودروسازان سرشناس آلمانی با تمام بزرگی‌شان در انتهای صف قرار گرفته‌اند. بعد از یک دوره تعلل طولانی‌مدت، صنعت خودروسازی این کشور سرانجام تصمیم به یک تحول اساسی گرفت. بنا بر مصوبه شورای فدرال آلمان از سال 2030 تنها به خودروهایی که سوخت غیر فسیلی مصرف می‌کنند مجوز شماره‌گذاری داده می‌شود. هم ایالت‌های تحت نظارت حزب سوسیال‌دموکرات و هم ایالت‌هایی که حزب محافظه‌کار دموکرات مسیحی در آنها دست بالا را دارد به این مصوبه رأی مثبت داده‌اند. در این مصوبه از کمیسیون اتحادیه اروپا خواسته می‌شود که مالیات و عوارض بر خودروهای دیزلی و بنزینی در کشورهای عضو را با توجه به ضرورت حمایت از حمل‌ونقلی که با پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای همراه نباشد ارزیابی کند و آنها را در تعیین این مالیات‌ها و عوارض را به جهتی سوق دهد که تا سال 2030 فقط خودروهای غیربنزینی و غیر‌دیزلی امکان شماره‌گذاری و دریافت مجوز پیدا کنند. باید اعتراف کرد که این یک ضرب‌الاجل تاریخی است. با اینکه زیرساخت کلی صنعت خودرو آلمان کاملاً مدرن و آینده‌نگر است ولی حذف انبوهی از فرصت‌های شغلی مستقیم و وابسته آن‌هم تا کمتر از 15 سال دیگر کمی با استراتژی‌های سیاسی حزب حاکم همخوانی ندارد. البته بعد از آن، نروژ اعلام کرد که از سال 2025 تنها به خودروهایی مجوز خواهد داد که از سوخت‌های غیر‌فسیلی استفاده کنند. افزایش تدریجی قیمت بنزین گامی در این راستا بوده است.

فلاش‌بک

دوران نفت ارزان به پایان رسیده است. جهان دیگر هرگز نخواهد توانست نفت و گاز را به بهای نازلی مصرف کند که تا سال 2003 می‌کرد. این امر، اقتصاد جوامع صنعتی را به‌شدت تکان داده است. بسیاری از کارشناسان، کاهش رشد اقتصادی کشورهای صنعتی را زائیده گرانی سوخت می‌دانند؛ اما نظریه‌پردازانی هم هستند که گرانی سوخت فسیلی را برای محیط‌زیست و جهان فردا منشأ خیر می‌دانند. آنها معتقدند: نفت، به‌هرحال روزی پایان خواهد یافت. پس جهان چاره‌ای جز یافتن انرژی‌های جایگزین‌ ندارد. این گروه از کارشناسان می‌گویند: هرچه سوخت‌های فسیلی گران‌تر شوند، شتاب جهان برای یافتن جایگزین‌های مناسب، بیشتر خواهد شد. بیشتر گازهای گلخانه‌ای را نیروگاه‌ها، صنایع و خودروها ایجاد می‌کنند. 6 درصد این گازها نیز در پی گرمایش ساختمان‌ها به وجود می‌آیند. کسی که از انرژی استفاده بهینه و در مصرف زغال‌سنگ، نفت و گاز صرفه‌جویی کند از محیط‌زیست محافظت کرده است.

حزب سبزهای آلمان در کنگره خود مصوبه‌ای در حمایت از چنین طرحی داشت. آلمان برای آن‌که اهداف پیمان اقلیمی پاریس را تامین کند باید تا سال 2050 تولید دی‌اکسید کربن را به میزان 95درصد کاهش دهد. یکی از تدابیر در این راستا حمایت از تولید و رواج خودروهای برقی است که تاکنون موفقیت بالایی نداشته است. کمک مالی دولت به خریداران این نوع خودرو هم چندان تاثیر مثبتی نگذاشته، زیرا هنوز درمجموع قیمت این‌گونه خودروها در مقام مقایسه بالاست. کارشناسان و پژوهشگران در این نکته توافق نظر دارند که در عرصه خودروسازی، اتومبیل‌های برقی در آینده حرف اول را خواهند زد. این نوع خودروها در مقایسه با خودروهای معمولی با محیط به‌مراتب سازگارترند، چراکه گازهایی که باعث آلودگی هوا شود، تولید نمی‌کنند. البته تا تولید انبوه خودروهای برقی راهی بس دراز در پیش است و مشکلات گوناگونی باید برطرف شود. خودروهای برقی نه‌تنها از لحاظ پاکیزگی و حفظ محیط‌زیست بر خودروهای معمول مجهز به موتورهای احتراقی برتری دارند، بلکه سروصدای کمتری نیز تولید می‌کنند. برای ساکنان کلان‌شهرهایی چون پکن که نه‌تنها با معضل آلودگی هوا، بلکه با مشکل سروصدا هم روبه‌رو‌ هستند، استفاده از این خودروها بدون شک خوشایند خواهد بود.

شرکت‌های خودروسازی تا تحقق این امر باید موانع گوناگونی را از میان بردارند. دولت آلمان پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2020 میلادی شمار خودروهای برقی در این کشور به یک میلیون خودرو برسد، این در حالی است که در حال حاضر شمار خودروهای معمولی در آلمان 41 میلیون و خودروهای کاملا برقی یک هزار دستگاه می‌شود. البته همین تعداد یک میلیون دستگاه نیز که مدنظر دولت آلمان است، تنها از طریق پشتیبانی دولت ممکن خواهد بود. دولت آلمان تا انتهای سال 2016 میلادی مبلغ 700 میلیون یورو هزینه می‌کند تا همکاری‌های صنایع، سیاست و بخش پژوهش در این راه بازده لازم را داشته باشد. در بروشورهای تبلیغاتی خودروهای برقی از فرارسیدن دورانی تازه و آینده الکتریکی خودروها سخن به میان آمده است. باوجود تقویت تلاش‌های شرکت‌های خودروسازی اما هنوز هم خودروهای برقی نقشی حاشیه‌ای در آلمان بازی می‌کنند.

اگرچه بحث تولید خودروهای برقی سالیان زیادی است که ذهن خودروسازان را به خود مشغول کرده، اما در یکی، دو دهه اخیر بوده که آنان تلاش‌های خود را با جدیت بیشتری پی گرفته‌اند تا این نوع از خودروها را به‌شکل انبوه تولید و عرضه کنند. درخور توجه آنکه آلمان باوجود برخورداری از نقشی پیشگام در صنایع خودرو هنوز هم در زمینه تولید خودرو‌های برقی کشوری کم‌وبیش درحال‌توسعه محسوب می‌شود و چشم‌انداز الکتریکی خودروها در این کشور به آن روشنی نیست که سال‌ها پیش انتظار آن می‌رفت. خودروهای برقی در این کشور در حال حاضر تنها برای آن کسانی جذاب است که قصد خرید خودرو دوم یا سوم برای خود را دارند. محدود بودن بُرد این خودروها، بهای گران آنها و همچنین کمبود ایستگاه‌های شارژ یا به‌اصطلاح سوخت‌گیری از جمله دلایلی است که سبب شده شور و هیجان خودروهای برقی فروکش کند و این تب‌وتاب جای خود را به واقع‌گرایی بدهد.

اوضاع فعلی

تمام تمرکز دولت فدرال آلمان، توسعه خودروهای برقی از طریق حضور EV‌ها در ناوگان حمل‌ونقل عمومی است. در حقیقت دولتمردان آلمانی به‌خوبی می‌دانند که هنوز برای شوک حذف چندین و چند مدل معروف از خیابان‌ها زود است. این در حالی بود که خریدوفروش خودروهای برقی در سه‌ماهه سوم سال جاری میلادی در قیاس با مدت مشابه سال قبل از آن 11 درصد کاهش پیدا کرده است. این عدد تنها هزار و 807 دستگاه را نشان می‌دهد. کارشناسان بر این باورند که دولت باید از طریق مشوق‌های ملموس اقدام به رواج هرچه بیشتر خودروهای برقی کند. به طرزی عجیبی سهم وسایل نقلیه الکتریکی در بازار آلمان تا پایان سه‌ماهه سوم تنها 62/ 0 درصد بوده است. این رقم در مدت مشابه سال گذشته 75/ 0 درصد بوده است. افت محسوس فروش خودروهای برقی در حالی رخ می‌دهد که آئودی تصور می‌کرد با فروش نسخه E-Tron شاسی‌بلند سایز بزرگ Q7 خود، بازار را متحول می‌کند. تا این لحظه تنها 129 دستگاه از این خودرو فروخته شده است. گویا اساسا آلمان‌ها با خودروهای برقی میانه خوبی ندارند. به‌عنوان‌مثال رنو ZOE‌ که به یکی از پرفروش‌ترین برقی‌های دنیا مشهور است در این کشور تنها 301 دستگاه فروش رفت.

سرمایه‌گذاری عظیم فولکس‌واگن روی پروژه گلف برقی نیز چندان رضایت‌بخش نبوده و از این هاچ‌بک مطرح بیش از 136 دستگاه فروخته نشده است. سدان لوکس این شرکت یعنی پاسات GTE نیز با یک عقب‌گرد فاحش روبه‌رو شد و با فروش 109 دستگاهی‌اش فولکس را دچار مشکلاتی کرد. پیش‌تر تصور می‌شد عدم تمایل آلمان‌ها به خرید خودروهای برقی ناشی از عدم توانایی اسپرت این‌گونه محصولات است. ولی ب‌ام‌و i3 با اینکه از نظر فنی مورد تحسین بسیاری قرار گرفته با فروش 134 دستگاهی‌اش، بی‌اندازه خبرساز شده بود. در حال حاضر فولکس‌واگن 19 درصد،‌ ب‌ام‌و 16 درصد و آئودی 10 درصد سهم بازار خودروهای برقی آلمان را به خود اختصاص داده‌اند. مرسدس‌بنز با هوشیاری تمام هنوز اقدام جدی برای حضور در بازار EV‌ها از خود نشان نداده ولی مالک آن یعنی کمپانی دایملر با عرضه مدل Smart خود را از قافله جدا ندیده است.

همه نگاه‌ها به فولکس

بزرگ‌ترین خودروساز آلمان تصمیم دارد با تغییراتی اساسی در رویکرد خود به صنعت خودروسازی نقش مهم‌تری در بازار این صنعت ایفا کند. تصمیم بر آن است که در زمینه تولید خودروهای برقی، فولکس‌واگن تا کمتر از 10 سال دیگر، یعنی تا سال 2025 در بازارهای جهانی حرف اول را بزند. از آن گذشته، فولکس‌واگن مایل است تا سال 2030 بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروی جهان باشد. جنجال برخاسته از دستکاری داده‌های مربوط به تست آلایندگی خودروهای فولکس‌واگن بر موفقیت این شرکت سایه افکنده است. فولکس‌واگن باید بسیاری از خودروهای خود را پس گرفته و جریمه‌های میلیاردی بپردازد. باری بسیار سنگین که در حالت عادی می‌توانست شرکتی را از دور رقابت‌ها خارج کند، اما فولکس‌واگن از چنان پشتوانه مالی و فنی برخوردار است که بتواند مجددا در بازارهای جهانی خودرو روی پای خود بایستد. فشارهای مالی ناشی از جنجال دستکاری تست آلاینده‌ها ناگزیر سیاست صرفه‌جویی فراگیری را به این شرکت تحمیل کرده است. حال شرکت به فکر تغییر رویکرد خود افتاده و روی تولید خودروهای برقی حساب باز کرده است. فولکس‌واگن مایل است تا سال 2025 به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی در بازارهای جهانی بدل شود.

این شرکت تصمیم دارد به‌عنوان نخستین کمپانی خودروسازی، تولید خودروهای برقی را به یک میلیون دستگاه در سال برساند. این در حالی است که در سال 2015 تعداد خودروهای برقی که فولکس‌واگن به بازار عرضه کرده بود، بالغ‌بر 1600 دستگاه بوده است؛ یعنی افزایش تولید خودروهای برقی ظرف ده سال از 1600 دستگاه به یک میلیون. فولکس‌واگن تصمیم دارد تا سال 2020، حدود 10 مدل خودروی برقی و هیبریدی به بازار عرضه کند. مهم‌ترین مشکل خودروهای برقی موضوع شارژ آنهاست. حال فولکس‌واگن تصمیم گرفته است در سامانه شارژ این خودروها تحولی اساسی ایجاد کند. گفته می‌شود که این استراتژی جدید زمینه‌ساز بزرگ‌ترین تغییر سیاست تولید خودرو در تاریخ فولکس‌واگن به‌شمار می‌آید. رئیس شرکت فولکس‌واگن به خبرنگاران گفته است که این کمپانی با این استراتژی جدید نه‌تنها باید راهی برای خروج از بحران و شرایط سخت جاری بیابد، بلکه فراتر از آن، خود را برای چالش‌های آتی صنعت خودروسازی جهان آماده سازد. او هشدار داده است که هرگاه این استراتژی اجرایی نشود، فشارهای مالی حاکم بر فولکس‌واگن در سال‌های آینده افزایش خواهند یافت.

یکی از پایه‌های سیاست راهبردی جدید فولکس‌واگن کاستن از تنوع مدل خودروهای ساخت این شرکت است. کاهش تنوع نه‌تنها منجر به ساده‌تر و محدودتر شدن خطوط تولیدی این شرکت خواهد شد، بلکه با کاهش تولید انواع موتور و مدل‌ها، زمینه‌های صرفه‌جویی بیشتر این شرکت را فراهم می‌آورد. جنجال ناشی از دست‌کاری تست آلاینده‌های خودروهای گازوئیلی فولکس‌واگن در ایالات‌متحده آمریکا به اعتبار این کمپانی آسیبی جدی وارد ساخته است؛ اما بازار آمریکا برای همه شرکت‌های خودروسازی از اهمیتی فوق‌العاده برخوردار است. فولکس‌واگن نیز نمی‌تواند از این بازار چشم بپوشد و یا به وضعیت کنونی تن دهد، به همین خاطر است که یکی از نکات پایه‌ای استراتژی جدید فولکس‌واگن، افزایش هر‌چه بیشتر نقش این شرکت در آمریکای‌شمالی است. برای تحقق این هدف باید خودروهای تولید فولکس‌واگن بار دیگر برای مشتریان خودرو در آمریکا جذاب شوند. کمپانی فولکس‌واگن بر آن است تا با لیموزین‌ها و خودروهای استیشن بزرگ بر حضور خود در بازار آمریکا بیفزاید. قرار است از سال 2021 عرضه خودروهای برقی فولکس‌واگن تحت‌عنوان «الکتریفای آمریکا» به بازارهای این کشور آغاز شود.

تصمیم بر آن است که با عرضه این خودروها و کنترل دقیق هزینه‌های تولید و توزیع، بار دیگر فروش خودروهای ساخت فولکس‌واگن در آمریکای‌شمالی و جنوبی از سال 2020 به مرحله سوددهی برسد. پرداخت جریمه‌های کلان و پس گرفتن خودروهای فروخته شده، زیان سنگینی در تراز بازرگانی فروش خودرو در آمریکا بر‌جای گذاشت. حال قرار است که این استراتژی بار دیگر تراز بازرگانی عرضه خودرو در آمریکای شمالی و جنوبی را مثبت کند. اهداف راهبردی کمپانی فولکس‌واگن به معنی تغییر و تحول سیاست تولید خودروی این شرکت است. فولکس‌واگن تصمیم گرفته است تا سال 2030 در عرصه تولید خودرو در سطح جهانی پیشتاز بازارها شود. فولکس‌واگن ظرف سالیان گذشته شاهد موفقیت‌های بسیاری بود و نرخ رشد تولیدی این شرکت افزایش چشمگیری داشت؛ اما جنجال ناشی از دستکاری تست آلاینده‌ها، ضربه‌ای سنگین به این کمپانی وارد ساخت. فولکس‌واگن به اجرایی کردن یک سیاست صرفه‌جویی فراگیر ناچار شد. روز جمعه، 18 نوامبر، شرکت فولکس‌واگن اعلام کرد که 30 هزار نفر از شاغلان خود را اخراج می‌کند. 23 هزار نفر از این افراد، کسانی هستند که در شعبات این شرکت در آلمان فعالیت دارند. تنها در ایالت نیدرزاکسن قرار است بیش از 17 هزار نفر کار خود را از دست بدهند. هدف از صرفه‌جویی‌ها و کاهش شمار شاغلان، فراهم آوردن زمینه‌های سرمایه‌گذاری در عرصه‌های نوین صنعت خودرو اعلام شده است. بر اساس سیاست صرفه‌جویی، کمپانی فولکس‌واگن بر آن است تا سال 2020، همه‌ساله هزینه‌های خود را به میزان 3 میلیارد و 700 میلیون یورو کاهش دهد. پول آزاد شده در اثر این صرفه‌جویی، باید در بخش تولید خودروهای برقی سرمایه‌گذاری شود. قرار بر این است که سه میلیارد و پانصد میلیون یورو تنها در ارتباط با تولید خودروهای برقی هزینه شود.