امکان اجرای «یورو5» در خودروسازی

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، از آن سو اما خودروسازان رفتاری دو پهلو را در پیش گرفته‌اند، به نحوی که از یکسو می‌گویند تحریم مانع دستیابی به استاندارد آلایندگی یورو5 است و از سوی دیگر وعده می‌دهند خودروهای ثبت‌نامی را در سال آینده با استاندارد موردنظر تحویل خواهند داد.

در این شرایط، چند پرسش مهم به وجود آمده که به نظر می‌رسد مهمترین آنها، توانمندی یا عدم توانایی خودروسازان در احراز استاندارد آلایندگی یورو5 برای محصولات‌شان است. در واقع پرسش اینجاست که آیا با وجود تحریم‌ها، امکان ارتقای استاندارد آلایندگی از یورو4 به یورو5 وجود دارد؟ از طرفی در صورت تجهیز خودروهای داخلی به یورو5، آیا بنزین عرضه شده در کشور از استاندارد لازم (یورو5) برخوردار خواهد بود؟ و اینکه ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها به یورو5، چه تاثیری روی قیمت آنها خواهد گذاشت؟

پیش از پاسخ به پرسش‌های مطرح شده، ابتدا مرور می‌کنیم جزئیات چالش رخ داده میان سازمان حفاظت محیط زیست و خودروسازان را تا مشخص شود حرف هر کدام از طرفین دقیقا چیست؟

اصل ماجرا از این قرار است که محیط‌زیستی‌ها پیش‌فروش‌های اخیر خودروسازان با موعد تحویل سال آینده را خلاف قانون هوای پاک تشخیص داده و خواستار توقف (یا اصلاح) آن شده‌اند. اوایل هفته، ایران‌خودرو پیش‌فروشی را برای چهار محصول خود در نظر گرفت که موعد تحویل آنها سال آینده بود. این موضوع با واکنش رئیس مرکز ملی هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست مواجه و وی در نامه‌ای به مدیرعامل ایران‌خودرو، ممنوعیت فروش خودروهای دارای استاندارد یورو4 را از سال آینده، متذکر شد.

در نامه محمد مهدی میرزایی قمی به فرشاد مقیمی آمده بود که «براساس ماده 4 قانون هوای پاک، پیش‌فروش خودروهای دارای استاندارد یورو4 برای سال آینده ممنوع بوده و خودروسازان باید قبل از هرگونه اقدام به فروش و پیش‌فروش (با موعد تحویل سال 99) نسبت به اخذ مجوز آلایندگی برای محصولات خود اقدام کنند.» از آنجا که ایران‌خودرو پیش‌فروش چهار محصول خود را با موعد تحویل سال آینده،  آغاز کرد، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در نامه‌ای ‌به مدیرعامل این شرکت خواستار توقف فروش شد. وی همچنین تاکید کرده بود که در صورت انجام پیش‌فروش موردنظر، سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری قانونی لازم را در دستور کار خود قرار خواهد داد.

به جز ایران‌خودرو، برخی دیگر از خودروسازان داخلی نیز اقدام به پیش فروش محصولات خود با موعد تحویل سال آینده کرده‌اند، از جمله گروه خودروسازی سایپا. با توجه به اینکه در جمع محصولات پیش‌فروش شده، نام پراید و تیبا نیز به چشم می‌آید و این دو محصول به استاندارد آلایندگی یورو5 مجهز نیستند، بنابراین پیش‌فروش با موعد تحویل 99 آنها نیز از نظر محیط زیست در تضاد با قانون است. هرچه هست، طبق آیین‌نامه اجرایی ماده 4 قانون هوای پاک (مصوب مجلس شورای اسلامی)، فروش خودروها در سال 99 منوط به کسب استاندارد یورو5 در آلایندگی است، استانداردی که قرار بود از ابتدای امسال اجرایی شود، اما به درخواست خودروسازان یک سال عقب افتاد. با وجود توافقی که بین خودروسازان و سازمان حفاظت محیط زیست بر سر زمان اجرای استاندارد یورو5 حاصل شد، انجمن خودروسازان ایران چندی پیش درخواستی جدید را مبنی بر تعویق دوباره این استاندارد به دولت ارائه کرد. در این درخواست آمده که یا اجرای استاندارد یورو5 تا پایان تحریم‌ها به عقب بیفتد یا «خودروهای مونتاژی در حال ترخیص»، «خودروهای گیربکس اتوماتیک» و «خودروهای گازسوز» از این استاندارد معاف شوند.
واکنش متفاوت خودروسازان

پس از نامه‌نگاری محیط‌زیستی‌ها با خودروسازان و یادآوری الزام رعایت استاندارد آلایندگی یورو5 به آنها، انجمن خودروسازان و مسوولان فروش ایران‌خودرو به این ماجرا واکنش نشان دادند؛ واکنش‌هایی البته متفاوت از یکدیگر. ابتدا این انجمن خودروسازان ایران بود که اعلام کرد اجرای استاندارد آلایندگی یورو5 در خودروهای داخلی فعلا امکان‌پذیر نیست. آن‌طور که احمد نعمت‌بخش، دبیر این انجمن در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرد، تحریم و استاندارد فعلی بنزین دو مانع بر سر راه اجرایی شدن استاندارد آلایندگی یورو5 در خودروهای داخلی هستند. به گفته وی، در حال حاضر عدم تولید و توزیع بنزین یورو 5 باعث شده حتی خودروهای وارداتی مجهز به استاندارد یورو 5 نیز به دلیل استفاده از سوخت یورو 4، دچار مشکل شده و پی‌در‌پی به تعمیرگاه‌ها مراجعه کنند. نعمت‌بخش تاکید کرده که وزارت نفت از ابتدای سال آینده، امکان تولید و توزیع سراسری بنزین یورو 5 را ندارد، بنابراین خودروسازان نیز نمی‌توانند استاندارد آلایندگی محصولات خود را به یورو 5 ارتقا دهند، زیرا سوخت مورد نیاز آنها تولید و توزیع نمی‌شود. دبیر انجمن خودروسازان در نهایت به موضوع تحریم نیز اشاره و تاکید کرده که تحریم، مشکل مضاعف دیگری بر سر راه اجرای استاندارد یورو5 به شمار می‌رود. اظهارات نعمت‌بخش مبنی بر وجود موانع تحریمی و بنزینی بر سر راه اجرایی شدن ارتقای استاندارد خودروها به یورو5 در حالی است که ایران‌خودرویی‌ها واکنشی متفاوت به موضع سازمان حفاظت محیط‌زیست نشان داده و تاکید کردند خودروهای ثبت‌نامی را در سال آینده با استاندارد آلایندگی یورو5 تحویل خواهند داد.

بر این اساس، ایران‌خودرو اعلام کرد محصولات تولیدی خود را بر اساس جدول زمان‌بندی که سازمان‌های ذی‌ربط تعیین کرده‌اند، (از حیث استاندارد آلایندگی) ارتقا خواهد داد و بر حسب تکالیف قانونی، خودروها را به‌صورت یورو 5 یا هر استاندارد (مصوب) دیگری، تولید و عرضه خواهد کرد. در ادامه این اطلاعیه آمده که در تمام سنوات گذشته نیز به هنگام پیش‌فروش خودرو، مشخصات محصول فعلی به مشتری ارائه می‌شد، اما ایران‌خودرو در زمان تحویل، تمامی استانداردهای مصوب ملی از نظر آلایندگی و زیست‌محیطی را در محصولات خود رعایت می‌کرد. ایران‌خودرو در نهایت تاکید کرده که اصولا بدون رعایت تمامی استانداردها،‌ مجوز شماره‌گذاری از سوی سازمان ملی استاندارد و راهور ناجا صادر نمی‌شود.
اجرای یورو5 شدنی است

جدا از واکنش متفاوت انجمن خودروسازان ایران و ایران‌خودرو به ماجرای استاندارد یورو5، به نظر می‌رسد خودروسازان در نهایت به دنبال تنفسی دیگر برای اجرای این استاندارد هستند. این هم که ایران‌خودرو بر تحویل محصولات ثبت‌نامی با استاندارد یورو5 تاکید کرده، به نظر می‌رسد بیشتر در راستای به حاشیه نرفتن پیش‌فروش‌هایش است. در این شرایط، پرسش اینجاست که با توجه به مشکلات تحریم و استاندارد نبودن بنزین (به ادعای خودروسازان)، آیا امکان ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها به یورو5 وجود دارد؟

در پاسخ به این پرسش، دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: در حال حاضر سوخت یورو 5 در دو پالایشگاه کشور تولید می‌شود، اما باید این نکته را در نظر داشت که بر اساس استانداردها اگر خودروی یورو 5، سوخت یورو 4 مصرف کند مشکلی نخواهد داشت، زیرا تفاوت میان آنها ناچیز است. بهزاد اشجعی در گفت‌وگو با «ایسنا» و در واکنش به اظهارات دبیر انجمن خودروسازان مبنی بر ممانعت تحریم از ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها، تاکید می‌کند: بیشتر قطعات محصولات سایپا و ایران‌خودرو تولید داخل است و ارتقای استاندارد آنها ربطی به تحریم‌ها ندارد، اما از سوی دیگر برخی از شرکت‌هایی که نیاز به همکاری شریک خارجی خود دارند مانند «مدیران خودرو» و «کرمان موتور» ممکن است در زمینه خدمات فنی یا تامین قطعات با مشکلاتی مواجه شوند. اشجعی همچنین در مورد تفاوت خودروهای یورو 4 و یورو 5 نیز می‌گوید: حدود مجاز استاندارد یورو 5 سختگیرانه‌تر از یورو 4 است؛ همچنین از سوی دیگر سیستم عیب‌یاب خودرو در استاندارد یورو 5 با استاندارد یورو 4 تفاوت دارد و این سیستم عیب‌یاب که مرتبط با آلایندگی خودرو است متوجه بروز اختلال در قطعات کنترل آلایندگی می‌شود. وی در نهایت تاکید کرده 50 درصد خودروهای یورو 5 تولید داخل در آزمون‌های تطابق تولید رد شده‌ و این نشان می‌دهد که محصولات موردنظر بویی از این استاندارد نبرده‌اند.

اما یک مقام مسوول در خودروسازی نیز در واکنش به امکان اجرایی شدن استاندارد یورو5 از سال آینده، به «دنیای اقتصاد» گفت: اگر فرض کنیم بنزین سراسری فعلی واقعا دارای استاندارد یورو4 است، استفاده از آن در خودروهای یورو5 مشکل خاصی را ایجاد نمی‌کند، چون تفاوت چندانی میان این دو سوخت (از حیث آلایندگی) نیست. وی افزود: اما مساله اینجاست که بیش از 70 درصد بنزین سراسری فعلی استاندارد یورو4 را نیز پاس نمی‌کند و اگر از این سوخت در خودروهای یورو5 استفاده شود، مشکل‌ساز خواهد بود. به گفته وی، استاندارد آلایندگی یورو4 و یورو5 با همدیگر همپوشانی زیادی دارند، اما فاصله آنها با استاندارد یورو3 خیلی زیاد است؛ همچنین تفاوت اصلی یورو5 با یورو4 بیشتر به میزان مصرف سوخت مربوط می‌شود، بنابراین خودروهای یورو5 در صورت استفاده از سوخت یورو4، دچار چالش و آسیب خاصی نخواهند شد.

این مقام مسوول با بیان اینکه تحریم بر اجرای استاندارد یورو5 اثرگذار است اما مانعی برداشتنی به شمار می‌رود، گفت: اگر اراده و همت لازم در قطعه‌سازان داخلی ایجاد و پول کافی نیز به آنها تزریق شود، می‌توان در یک بازه زمانی شش ماهه به استاندارد آلایندگی یورو5 دست یافت. وی در نهایت ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها از یورو4 به یورو5 را مشمول افزایش قیمت دانسته و تاکید کرد: تجهیز خودروها به استاندارد یورو5 بین 300 تا 500 دلار هزینه در بر دارد.