از بطن جامعه تا دفتر خاطرات

به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، در ایران هم از ابتدای ورود خودرو تا کنون، محصولات متنوعی به صورت وارداتی و یا مونتاژ داخلی در ایران فراگیر شده‌اند. با این حال معمولا شدت فراگیر بودن به حدی بوده که بعد از مدتی ارج و قرب خودروهای مذکور به دست فراموشی سپرده شده، به خودرویی ملال آور و خسته کننده بدل می‌شوند. با این حال پس از قطع تولید و از رده خارج شدن نمونه‌های متعدد است که این خودروها دوباره جایگاهی ویژه‌ پیدا می‌کنند، این بار اما در قالب یک موجود کلاسیک.

 پیکان
کم لطفی است اگر سخنی از خودروهای مردمی به میان بیاید و پیکان در صدر مجلس مطرح نشود! این خودرو که سال گذشته جشن تولد 50 سالگی‌اش را جشن گرفت، از سال 1346 راهی خط تولید شد تا هر ایرانی بتواند یک خودرو داشته باشد. در ابتدای راه پیکان یک پدیده و اعجوبه بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به یک عنصر کلیدی در جامعه در حال تغییر ایران بدل شد. از دهه هفتاد اما به لطف طولانی شدن بازده تولید و تکنولوژی قدیمی‌اش، از چشم مردم افتاد و وقتی در سال 1384 از خط تولید کنار رفت، گویی جشن و پایکوبی به راه افتاد. امروزه اما پیکان در قالب یک خودرو کلاسیک، دوباره محبوبیت یافته است.

 سیتروئن ژیان
شرکت سهامی مونتاژ خودروهای سیتروئن در ایران یا همان سایپا، کار خود را با مونتاژ وانت و ون‌های کاربردی براساس پلتفرم 2CV شروع کرد. اما در دهه پنجاه این ژیان بود که توانست به نحوی سایپا را وارد بطن جامعه کند. سیتروئن دایان یا همان ژیان خودمان، در دهه پنجاه نقش خودرویی ارزان قیمت اما سخت جان و کوشا را ایفا کرد و حتی برای مدتی پس از پیروزی انقلاب نیز تولیدش ادامه یافت. در دهه شصت، ژیان بسیاری از اقشار آسیب پذیر و بانوان را صاحب خودرو کرد و در دهه هفتاد نیز، در برخی شهرها هنوز هم ژیان محبوبیت بالایی داشت، با این حال از دهه هفتاد به نماد خودرو فرسوده بدل شد. امروزه ژیان اما در لوای یک خودرو کلاسیک بازگشتی موفق داشته است.

 رنو 5
پس از موفقیت ژیان بود که سایپا دومین برگ برنده خود یعنی رنو 5 را رو کرد. یکی از اولین سوپرمینی‌های موفق جهان که در ایران نیز کلاس خودروهای هاچبک اقتصادی شهری را به خوبی تعریف کرد و مردم را با این خودروها آشتی داد. در دهه هفتاد رنو 5 محبوب جوانان، خانواده‌های کم جمعیت و بانوان بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز، جایگاه آن به عنوان یکی از معدود خودروهایی که در کشور مونتاژ می‌شد، حفظ شد. ابتدای دهه هفتاد به نحوی رنو 5 به پایان راه رسید و پس از انتقال خط تولیدش به پارس خودرو و تولد سپند و پی‌کی، به یک باره محبوبیتش افتی شدید داشت. خوشبختانه جایگاه رنو 5 به عنوان یک کلاسیک محبوب حفظ شده است.

فولکس واگن کلاسیک (بیتل)
خودروهای مردمی زیادی از کشور آلمان به ایران آمدند که در این میان شاید هیچ کدام به اندازه فولکس واگن کلاسیک یا همان بیتل، مردم ایران را صاحب خودرو نکرد. خودرویی دوست داشتنی، بادوام و ساده که در عین حال عملکرد فنی خوبی داشت و در دهه‌های سی و چهل شمسی، معابر کشور را به طور غریبی اشغال کرد. تصاویر قدیمی معابر شهرهای کشورمان را با دقت بررسی کنید تا ببینید تقریبا بیشتر خودروهای حاضر، فولکس واگن هستند! در دهه پنجاه شمسی فولکس واگن به یک خودرو فانتزی بدل شد و از دهه شصت نیز به تدریج حکم فرسودگی آن صادر شد. خوشبختانه هنوز هم تعداد زیادی فولکس واگن در ایران مانده است.

 فیات 1100
به پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایتان رجوع کنید تا برایتان از تاکسی‌های نارنجی رنگ تخم مرغی شکل دهه‌ چهل و اوایل دهه پنجاه شمسی بگویند. این خودرو چیزی نیست مگر فیات 1100 مونتاژ ایران. برادران کاشانچی کارخانه خود را در شرق تهران در دهه چهل شمسی تاسیس کردند تا اولین خودرو سواری را (پس از جیپ) در ایران مونتاژ کنند. فیات 1100 در دهه چهل شمسی پا به پای فولکس واگن در معابر ایران به وفور یافت می‌شد و تقریبا تمامی تاکسی‌های نارنجی رنگ دهه چهل شمسی، همین فیات‌ها بودند. با این حال پیکان به عنوان نماد صنعتی شدن، از اواخر دهه چهل جای فیات را تنگ کرد تا در نهایت از اواخر دهه پنجاه، تقریبا همه فیات‌ها ناپدید شوند. امروزه هنوز تعداد اندکی فیات 1100 در ایران باقی مانده است.

رنو دوفین
در لیست ما هیچ خودرویی به اندازه رنو دوفین فراموش شده و محجور نیست. خودرویی که در اواسط دهه سی شمسی به ایران آمد و همانند سایر بازارهای جهانی، جایگاه فولکس واگن را هدف گرفت. دوفین به یک باره در اواخر دهه سی محبوبیتی عجیب پیدا کرد و توانست فروش بالایی تجربه کند. در این دوره بود که رنو دوفین در کنار بنزهای پونتون سامانه تاکسی‌رانی ایران را رونق بخشیدند و این خودرو کوچک جسور، توانست در بطن جامعه جایی برای خودش دست و پا کند. اما ستاره دوفین به سرعت خاموش شد و از میانه دهه چهل و با رونق یافتن بازار فیات 1100 و سپس پیکان، به یک باره از معابر شهرهای بزرگ و سپس کوچک، محو شد. امروزه دوفین‌های کمی در ایران باقی مانده‌اند.