خودروی گران و بی‌کیفیت محصول «مقاومت» یا «وادادگی»؟

به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از تسنیم، پس از آنکه مقام معظم رهبری اخیراً در آستانه سفر رئیس جمهور به نیویورک تاکید کردند که "سیاست فشار حداکثری در مقابل ملت ایران پشیزی ارزش ندارد و همه مسئولان جمهوری اسلامی یک‌صدا معتقدند که با آمریکا در هیچ سطحی مذاکره نخواهد شد"، معاندان خارجی جمهوری اسلامی به همراه برخی نفوذی ها و غافلان داخلی که دائم بر طبل مذاکره بی قید و شرط با آمریکا می کوبند و همسو با رئیس جمهور آمریکا، مسئولان ایرانی را به مذاکره تشویق می کنند، این شبهه را مطرح کردند که " زین پس طرفداران انقلابی جمهوری اسلامی از گرانی ها و مشکلات اقتصادی به دولت آقای روحانی گله نکنند"، گو اینکه گرانی ها و مشکلات اقتصادی حاصل مقاومت کردن و مذاکره نکردن است، غافل از این که "برجام" آخرین تجربه پیش روی ملت ایران است که غلط بودن این گزاره را بیش از پیش ثابت کرده و نشان داده که اتفاقا توفیقات اقتصادی جمهوری اسلامی حاصل مقاومت و شکستهایش هم نتیجه وادادگی و دل سپردن به دشمن است.
 یکی از حوزه های اقتصادی که طی سالهای متمادی گذشته از ناحیه وادادگان و دل سپرده های به غرب ضربات سنگین خورده و هنوز کمر راست نکرده، صنعت خودرو است.

صنعت خودرو یکی از صنایع مهم کشور بود که پس از امضای توافق برجام با تبلیغات گسترده دولت؛ علی الظاهر نخستین شیرینی برجام به کام آن تمام شد اما این شیرینی خیلی دوام نداشت و خیلی زود کام همه ملت تلخ شد.

8 بهمن 94 رئیس جمهور در قالب هیأتی به فرانسه رفت و آنجا نخستین قرارداد پسابرجامی‌ به کام فرانسوی‌ها را امضاء کرد. در آن مقطع یکه‌زارع مدیرعامل وقت ایران خودرو این قرارداد را که با حضور رییس جمهور، نخست وزیر فرانسه، وزیر صنعت، معدن و تجارت امضاء شده بود را کاملاً متفاوت با رویکرد گذشته توصیف و اعلام کرد: "برای نخستین بار است که یکی از خودروسازان برتر دنیا از طریق سرمایه گذاری مالی مستقیم در صنعت خودروی ایران حضور پیدا می‌کند".

از همان ساعات اولیه انتشار این خبر، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در کنار کارشناسان صنعت خودرو به دلیل محرمانه بودن این قرارداد و عدم دریافت غرامت بابت بی‌عهدی گذشته پژو برای خروج از کشور انتقادات زیادی را مطرح کردند و از وزارت صنعت و ایران خودرو خواستند تا متن قرارداد را در اختیار آنها هم قرار دهد اما هر بار که نمایندگان مجلس خواستار بررسی قرارداد پژو و ایران خودرو شدند، موارد کلی مطرح و در نهایت خبری از رونمایی قرارداد نشد.

در آن مقطع مدیرعامل ایران خودرو در واکنش به انتقادات نمایندگان مجلس، رقم دقیق غرامت گذشته ایران از پژو را 427 میلیون و 600 هزار یورو اعلام کرد که 116 میلیون یورو به مسائل جاری و گذشته و 311 میلیون و 600 هزار یورو مربوط به مسائل آتی است.

وی تأکید کرد" این توافق‌نامه یک هفته پس از لغو تحریم‌های بین المللی بیانگر شروع فصل جدیدی برای طرفین خواهد بود که از سوی شرکت‌های انتقال‌دهنده فن‌آوری و فعالان داخلی نیز مورد حمایت قرار گرفته و در اواسط سال 2016 به‌اجرا درخواهد آمد".

در ادامه این توافق به ظاهر شیرین برجامی 14 مهر ماه 95 کارلوس تاوارس مدیرعامل پژو در نشست خبری در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم که پرسید "مردم ایران از شرکت پژو به‌دلیل ترک ایران ناراضی هستند در همین زمینه برنامه روشن پژو برای جلب رضایت مصرف‌کننده ایرانی چیست؟" گفت: مصرف‌کننده ایرانی به‌دنبال راحتی و خودروی ایمن و راندمان بالا است ما نیز در این زمینه اقدامات لازم را انجام خواهیم داد. در دور جدید همکاری‌ها تمام تلاش خود را برای جبران گذشته انجام می‌دهیم.

وی افزود: بهتر است در مورد گذشته صحبت نکنیم چرا که در دور جدید همکاری‌ها این اختلافات برطرف شده است.

16 مهر 95 تاوارس در مراسم آغاز فعالیت رسمی شرکت ایکاپ مدعی شد که برای جبران گذشته آمده و می‌خواهد حضور پررنگی در بازار ایران داشته باشد اما وقتی صحبت از چگونگی پرداخت غرامت شد، آن را محرمانه دانست و با این استدلال که "نباید جزئیات قرارداد را منتشر کنیم" از خبرنگاران خواست که در مورد گذشته صحبت نکنند.

در آن مقطع تاوارس در سفر چندروزه خود سری هم به شرکت سایپا زد و تفاهم‌نامه تیرماه خود را با این شرکت به امضاء رساند. میزان سرمایه‌گذاری در قرارداد مشترک سایپا با شرکت سیتروئن 300 میلیون یورو برای شروع کار تعریف شد تا براساس آن نخستین خودروی مشترک سایپا و پژوسیتروئن اوایل سال 2018 میلادی وارد بازار شود. در این قرارداد سایپای کاشان به‌عنوان یکی از بهترین کارخانه داخلی به کام فرانسوی‌ها شد تا  آنها با آزادی عمل بیشتری نسبت به گذشته به تصاحب بازار ایران بپردازند.

به هر حال ذوق‌زدگی دو خودروساز بزرگ ایرانی برای شراکت دوباره با فرانسوی‌ها باعث شد تا سفر تاوارس به ایران بسیار مثبت اعلام شود و عایدی زیادی به این شریک بدقول برسد. تاوارس با دستی پر به فرانسه برگشت و وزارت صنعت هم هیچ وقت توضیح نداد به‌ازای دریافت چه امتیازی حاضر به همکاری و حتی واگذاری کارخانه به فرانسوی‌ها شد.

با وجود تمام انتقادات به مشارکت با فرانسوی‌های بدقول، نگاه خوشبینانه وزارت صنعت و شرکت‌های خودروساز که سالهای متمادی وجود داشت، باعث شد تا تمرکز زیادی بر همکاری با فرانسوی‌ها انجام شود و آنها هم فارغ از تعهد داخلی‌سازی به فروش محصولات خود در بازار کشور اقدام کنند ولی تا به امروز حتی تعهدات میزان تولید اولین محصول پسا برجامی پژو 2008 هم هنوز محقق نشد و هر روز صحبت‌های مختلفی بر تولید و داخلی‌سازی این محصول مطرح می‌شود.

تعلل فرانسوی‌ها در اجرای تعهدات خود در حالی ادامه داشت که اواخر سال 96 و اوایل 97 موضوع خروج آمریکا از برجام به سر زبان‌ها آمد.

مدیرعامل وقت ایران خودرو ابتدای سال 97 در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم که پرسید "در اواخر اردیبهشت ماه امسال تصمیم نهایی آمریکا در مورد برجام اعلام می‌شود، اگر آمریکا دیگر نخواهد متعهد به برجام باشد و سایر کشورهای اروپایی هم به‌دلیل منافع خود همکاری خود با ایران را قطع یا کاهش دهند، در این شرایط تکلیف قرارداد ایران خودرو با پژو چگونه است و آیا در قرارداد جدید الزامات لازم برای اجرای تعهدات پژو پیش‌بینی شده است؟" اظهار داشت: در قرارداد با پژو تمام این مسائل دیده شده، ضمن اینکه ما بحث صادرات و ساخت داخل را هم در این قرارداد درج کرده‌ایم، البته باید تأکید کنم قرارداد یک‌طرفه نیست و فرانسوی‌ها باید تعهدات خود را مطابق قرارداد انجام دهند.

مدیرعامل ایران خودرو با اعلام اینکه "قرارداد جدید مانند قراردادهای گذشته نیست که پژو یک‌باره بازار ایران را ترک کند و فقط ما متضرر شویم"، افزود: اگر این بار این اتفاق بیفتد که بعید می‌دانم مطمئن باشید خود پژو ضرر خواهد کرد.

18 اردیبهشت ماه 97 دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود در کاخ سفید رسماً خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد، و همین موضوع عاملی شد تا شراکت ایران با شرکت‌های اروپایی هم با ابهام همراه شود. هرچند اروپایی‌ها بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام در خصوص پایبندی خود به برجام سخنان متناقضی را مطرح کرده‌اند اما در عمل برخی از شرکت اروپایی بلافاصله همکاری خود را با ایران معلق کرده و منتظر سرنوشت برجام شدند.

لیندا جکسون، مدیر برند سیتروئن هم در واکنش به این موضوع اعلام کرد: استراتژی گروه خودروسازی پژوسیتروئن فرانسه در قبال  ایران به‌دلیل تصمیم آمریکا به خروج از برجام و وضع تحریم‌های جدید علیه ایران تغییری نکرده است. البته سیتروئن همچنان در مورد آینده فعالیت تجاری خود در ایران «محتاط» است و در عین حال منتظر است تا اتحادیه اروپا موضعی روشن در قبال تحریم‌های آمریکا و چشم‌انداز فعالیت‌های تجاری در ایران اتخاذ کند.

*پژو از ترس تحریم‌ها، سرمایه گذاری مشترک در ایران را تعلیق می‌کند

10 روز بعد از این موضعگیری، شرکت پژوسیتروئن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «گروه ما به‌منظور پیروی از قوانین (تحریمی) آمریکا (علیه ایران) از تاریخ 6 آگوست (15 مرداد)، شروع به تعلیق فعالیت‌های سرمایه گذاری مشترک (در ایران) خواهد کرد».

با تعلیق همکاری این شرکت با خودروسازان ایرانی عملاً تجربه شکست خورده چند سال گذشته ایرانی‌ها با شریک بدقول فرانسوی تکرار شد. هرچند از همان روزهای نخست تنظیم قرارداد جدید با پژو هشدارهایی داده شد اما وزارت صنعت و خودروسازان از گرفتن تعهداتی از شریک فرانسوی برای اجرای قرارداد می گفتند که هیچ وقت جزئیات این موضوع رونمایی نشد.

*تولید "سراتو" متوقف شد

علاوه بر این با گذشت زمان به مرور شرکت‌هایی که وعده همکاری با خودروسازان ایرانی را در تولید خودرو و قطعه مطرح کرده بودند هم بازار ایران را ترک کردند و همین امر باعث شد تا خط تولید خودرو با مشکل روبه رو شود و خودروسازان نتوانند به دلیل نقض تعهدات شرکای خارجی خود محصولات را تکمیل و راهی بازار کنند. کمبود قطعه و افزایش قابل توجه قیمت ها و عدم ایفای تعهدات طرف خارجی باعث شد تا خودروساز بخش زیادی از تعهدات خود را نسبت به خریداران اجرایی نکند و از طرف دیگر میزان نارضایتی مردم در افزایش قیمت ها  تشدید شود.

تجربه شکست خورده اعتماد به شرکت فرانسوی پژو که چندین بار هم در ایران تکرار شد، تنها نمونه ای از بدعهدی غرب در قبال ایران است و شرکتهای دیگر مثل رنو هم همین خسارت را به کشور ما زدند.

این در حالی است که اگر مسئولان صنعت خودروسازی از همان ابتدا با تکیه بر سیاستهای ملی اقتصاد مقاومتی، بر داخلی سازی صنعت خودرو، توسعه قطعه سازی، بومی سازی صنعت خودرو و عدم اعتماد و واگذاری بازار و صنعت خودرو به یک کشور و چند شرکت معدود تاکید می کردند، قطعً امروزه هم خودروی ایرانی از کیفیت قابل قبول تری برخوردار بود و هم خروج یک شرکت خارجی از ایران موجب تعطیلی کارخانه ها و گرانی شدید قیمت خودرو نمی شد.

سوالاتی که همیشه در ذهن ملت ایران وجود داشته و مطرح می کنند این است که چطور کشوری که موشک نقطه زن قاره پیمای بومی تولید می کند، صنعت نانوتکنولوژی اش زبانزد است، صنعت هسته ای بومی دارد، در صنعت نیروگاه سازی و سد سازی رتبه های اول دنیاست، نمی تواند یک خودروی با کیفیت بومی و ایرانی تولید کند؟ چرا طی سالهای گذشته بر توانمندی دانشگاه های مهندسی و مهندسان ایرانی در صنعت خودرو تکیه نشده است؟ و سوالات زیاد دیگر.

به نظر می رسد این روزها گره زدن حل مشکلات اقتصادی و از جمله توسعه صنعت خودرو به مذاکره ها تکرار تجربه تلخ گذشته است و تجربه ثابت کرده باید به جای تکیه بر کمک طرف خارجی ضمن مقاومت در مقابل تهدیدات، توانمندی داخلی را ارتقاء داد، همان چیزی که رهبری چند سالی است برآن تأکید کرده اند اما همچنان مورد غفلت قرار گرفته است.