عصر خودرو- تصور عموم مالکان از سیستم جرقه‌زنی خودرو، محدود به شمع جرقه و نصب انواع بازاری به اصطلاح چند دهانه با آلیاژهای گوناگون است. اما در واقع سیستم جرقه‌زنی سیستمی به‌مراتب حساس‌تر و پیچیده‌تر از تفکرات عموم مالکان است که در صورت بروز یک مشکل فنی، خودرو شما را به سادگی زمینگیر می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو، در این نوشتار به بررسی مسائل و مشکلات سیستم جرقه‌زنی دلکویی پرداخته و در قسمت بعدی سیستم جرقه‌زنی بی‌دلکو را زیر ذره‌بین قرار خواهیم داد.
این جرقه‌های آتشین
وظیفه سیستم جرقه‌زنی، تولید ولتاژ لازم برای جهش جرقه و اعمال آن بر سر شمع‌ها در لحظه مناسب برای وقوع احتراق است. سیستم جرقه‌زنی برای آنکه قادر به انجام چنین کاری باشد، به یک مدار تقویت ولتاژ و یک مقسم برق احتیاج دارد. وظیفه افزایش ولتاژ به عهده یک ترانسفورماتور افزاینده که در خودرو اصطلاحا کوئل نامیده می‌شود، گذاشته شده است. کوئل با دریافت برق سوئیچ، اختلاف پتانسیل آن را تا ده‌ها هزار ولت افزایش داده تا الکترون‌ها قادر به جهش در نوک دهانه شمع باشند. تا این بخش مشکل خاصی در پروسه وجود ندارد، اما مشکل اصلی جایی آغاز می‌شود که باید این ولتاژ بالا در مناسب‌ترین لحظه روی شمع سیلندری که در مرحله تراکم قرار دارد، اعمال شود. این وظیفه‌ای است که در خودروهای قدیمی، بر عهده دلکو گذاشته شده است. دلکو در واقع یک چکش برق است که توسط میل‌لنگ و یا میل‌سوپاپ به گردش درآمده و با تایم ترتیب احتراق پیشرانه تنظیم شده است تا بدین ترتیب در لحظه مناسب چکش آن ارتباط شمعی که باید جرقه بزند را با کوئل برقرار کند. وقتی چکش برق می‌چرخد، ارتباط آن به ترتیب با ترمینال هر وایر برقرار شده و ولتاژ بالای ترمینال کوئل را روی آنها اعمال می‌کند. یک زغال نیز همواره ارتباط ترمینال کوئل را با چکش برق در حال دوران حفظ می‌کند. از آنجایی که کوئل به فرصت برای شارژ‌شدن پس از هر نوبت جرقه احتیاج دارد، کلیدی روی دلکو برای قطع و وصل ارتباط دلکو با کوئل قرار می‌گیرد. این کلید می‌تواند از نوع مکانیکی (بادامک و پلاتین)، کلید پالس مغناطیسی (دلکو مگنت)، سنسور اپتیکی (دلکوهای اپتیکی) و یا ترانزیستوری (دلکو کنترل آوانس الکترونیکی) باشد. طبیعتا با توجه به کیفیت سوخت و دور میل‌لنگ و فشار هوا، تنظیمات دقیق لحظه انفجار باید تغییر کند (زاویه آوانس جرقه). به همین علت دلکوها درکنار تنظیم دستی زاویه جرقه، دارای آوانس اتوماتیک نیز هستند که می‌تواند به صورت خلائی و یا گریز از مرکز و یا کنترل الکترونیکی باشد. طبیعتا آوانس‌های خلائی و وزنه‌ای بیشتر در دلکوهای پلاتینی کاربرد داشته و در دلکوهای اپتیکی و یا کنترل آوانس الکترونیکی مشاهده نمی‌شود. نهایتا با عبور ولتاژ از وایر و درون شمع، الکترون‌ها از مغزی درون شمع به دهانه بدنه شمع (که به بدنه پیشرانه و منفی باتری متصل است) جهش کرده و موجب انفجار مخلوط هوا و سوخت می‌شوند.
عیب‌یابی سیستم جرقه‌زنی دلکویی
در عیب‌یابی سیستم جرقه‌زنی دلکویی می‌توان با قراردادن انبرک حساس به میدان مغناطیسی روی یکی از وایرها، نمودار نوسان ولتاژ را روی اسیلوسکوپ مشاهده کرد و به وجود بسیاری از مشکلات پی برد. با این حال در شرایط اضطراری به دلیل نبود چنین تجهیزاتی، با بازدید سریع قطعات سیستم جرقه‌زنی (که به سادگی در دسترس هستند) می‌توان بسیاری از عیوب را به سرعت شناسایی و رفع کرد. سیستم جرقه‌زنی از هر نوعی که باشد، نهایتا دچار سه مشکل اصلی می‌شود که شامل کمبود انرژی در مدار اولیه (قبل کوئل)، کمبود انرژی در مدار ثانویه (بعد کوئل) و یا به هم خوردن تایمینگ جرقه است. هر کدام از این سه مشکل اصلی موجب به هم خوردن تنظیم پیشرانه و یا خاموشی کامل و روشن‌نشدن آن خواهد شد.
موتور استارت خورده اما روشن نمی‌شود
اگر تمامی اجزای سیستم سوخت‌رسانی و برقی فاقد ایراد هستند، باید به سراغ سیستم جرقه‌زنی رفت. یک کار موثر و سریع، انجام تست جرقه است بدین صورت که وایر یکی از شمع‌ها را کشیده و میله یک پیچ گوشی را درون آن فرو کنید و میله را در حدود 10 میلی‌متری سرسیلندر قرار دهید و سپس استارت بزنید. در صورت عدم تشکیل جرقه در نوک میله، باید دلکو مورد بررسی قرار گیرد. شرایط اتصال مجموعه مدول جرقه (تنظیم فاصله دهانه پلاتین، افتادن زغال در دلکو، کثیفی پیچک القا در مدل‌های مگنتی، اتصال کوتاه کوئل و یا کثیفی ترمینال‌ها) مورد بررسی قرار بگیرد. در نظر داشته باشید که در این شرایط اگر خودرو کاربراتوری است، نباید زیاد استارت زد چرا که ممکن است کاربراتور خفه کرده و یا سر شمع‌ها با بنزین خیس شود.
پیشرانه روشن شده و با پس‌زدن شعله خاموش می‌شود
اصلی‌ترین مشکل احتمالی، از تنظیم خارج شدن دلکو است. اگر با تنظیم دقیق دلکو مشکل حل نمی‌شود، چک کنید که آیا ترتیب نصب وایرها صحیح است یا خیر.
پیشرانه تک کار می‌کند
معمولا خیس‌شدن یا دوده‌زدن دهانه شمع این مشکل را ایجاد می‌کند اما در صورت سلامت شمع‌ها باید شرایط تنظیم آوانس، نبود برق‌دزدی (سلامت ترمینال‌ها و وایرها) و شرایط مکانیکی خود پیشرانه و سیستم سوخت‌رسانی بررسی شود.
پیشرانه با پس‌زدن شعله و یا احتراق در اگزوز کار می‌کند
یا دلکو تنظیم نیست (خیلی آوانس یا خیلی ریتارد است) یا شمع نامناسب روی خودرو نصب شده است. برخی خودروها واجد فیوز دلکو و یا فیوز مدول جرقه هستند که با سوختن آن چنین مشکلی ایجاد می‌شود.
پیشرانه مرتب داغ می‌کند
در صورت سلامت کامل اجزای سیستم خنک‌کننده، تنظیم دلکو را چک کنید. احتمالا بیش از حد جرقه ریتارد شده است.
قدرت پیشرانه مرتب افت می‌کند
اگر رینگ پیستون سالم بوده و سیستم سوخت‌رسانی تمیز است، شرایط زغال دلکو و تمیزی ترمینال‌های در دلکو را چک کنید.
پیشرانه عطسه می‌کند
یا شمع نامناسب است یا مکانیسم آوانس دلکو خراب شده است یا اینکه سوخت مناسب پیشرانه و تنظیم دلکو در باک ریخته نشده است.
نویسنده: عارف منظری
