عصر خودرو- انتقاد به عملکرد خودروسازان از نظر کیفیت محصولات از همان زمانی که تحریم‌های غرب به اقتصاد کشور تحمیل شد به اوج رسید و این چالش به مباحث کلان‌تر صنعت خودرو نیز وارد و این پرسش مطرح شد که آیا با سطح کیفی تولیدات موجود، حضور در بازارهای صادراتی امکان‌پذیر خواهد بود؟
به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو» به نقل از صمت، موضوعی که در آن زمان به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی و نبود همکاری شرکتهای بزرگ برای آن چاره‌اندیشی نشد. اما پس از برجام شرایط تغییر کرد تا جایی که وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در جدیدترین جلسه شورای سیاستگذاری بر بهبود وضعیت صادرات خودروسازان تاکید و از روند فعلی اظهار نارضایتی کرده است. با این حال معاون صادرات ایران‌خودرو دلیل این ضعف را ناآشنایی بازارهای جهانی با محصولات ایرانی در کنار نشان‌های بزرگ خودروسازی در جهان می‌داند. مهندس محمدرضا نعمت‌زاده معتقد است عملکرد فعلی خودروسازان در بخش صادرات راضی‌کننده نبوده و لازم است این شرکت‌ها با هدف توسعه اقدامات خود در این زمینه راهبرد جدیدی اتخاذ کنند. بر همین مبنا وی استفاده از مشاوران خارجی با هدف افزایش میزان صادرات را راهکار مثبتی می‌داند و به خودروسازان خارجی توصیه می‌کند که برای تحقق این هدف می‌توانند استفاده از مشاوران خارجی را در دستور کار خود قرار می‌دهند. هرچند تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت بر افزایش حجم صادرات خودروسازان است اما توجه به این نکته نیز ضروری است که هم‌اکنون بازارهای صادراتی خودروهای داخلی با توجه به سطح کیفی این محصولات چندان گسترده نبوده و محدود به چند کشور خاص است و همین تعداد محدود نیز به واسطه اعمال تغییراتی در روند واردات کشورهای مقصد باعث تغییر در روند صادرات خودروسازان می‌شوند. هرچند بر اساس قراردادهای جدید خودرویی که در شرایط پسابرجام منعقد شده بر صادرات 30درصد از خودروهای جدید تولیدی در کشور تاکید شده و کارشناسان معتقدند خودروهای جدیدی که در آینده تولید خواهند شد از سطح فناوری مناسب و به‌روزی برخوردار بوده و ظرفیت صادراتی بیشتری نسبت به خودروهای فعلی در حال تولید خواهند داشت، اما باید موانع و چالش‌های صادراتی خودروسازان را نیز مدنظر قرار داد. سعید تفضلی، معاون صادرات و امور بین‌الملل ایران‌خودرو در گفت‌وگو با صمت در تشریح موانع خودروسازان در مسیر صادرات اظهار کرد: درحال‌حاضر عمده مشکلات پیشرو در جهت صادرات، ناشناخته بودن محصولات در مقایسه با رقبای قدرتمند جهانی است. وی افزود: در عین حال نباید مسائل و مشکلات سیاسی در کشورهای منطقه مانند عراق و سوریه که جزو بازارهای سنتی شرکت ایران‌خودرو بوده‌اند از نظر دور بماند، چراکه این موانع به‌طور کاملا محسوس بر تحقق اهداف صادراتی موثر هستند که در این شرایط سیاست‌های حمایتی دولت می‌تواند در بهبود مشکلات موجود، تاثیر بسزایی داشته باشند. معاون صادرات ایران‌خودرو با اشاره به اقدامات انجام شده در مسیر رفع مشکلات خودروسازان نیز اظهار کرد: بر این اساس نشست مشترک خودروسازان و گمرک چندی پیش با هدف تسهیل صادرات خودرو برگزار شد. در این جلسه بسته‌ای با عنوان واردات در قبال صادرات با هدف تسهیل شرایط صادرات خودرو ارائه شد که در این شرایط، از آنجا که درباره برخی قطعات با فناوری بالا شرکت نیازمند واردات است، به هنگام صدور محصولات، با ارائه سند صادراتی از سوی خودروسازان، تعرفه پرداخت شده برای قطعات وارداتی، به خودروسازان برگشت داده خواهد شد. تفضلی نبود گمرک اختصاصی را از دیگر مشکلات و چالش‌های خودروسازان در مسیر صادرات دانست و تصریح کرد: نبود انبارهای تخصصی در زمینه صادرات خودرو و قطعات منجر به مشکلاتی در زمینه سطح ترخیص و فرآیندهای بروکراسی برای خودروسازان می‌شود که با افزایش حجم کار، نیاز به انبار اختصاصی برای واردات و صادرات قطعات بیش از پیش احساس می‌شود که با پیش‌بینی در جنوب غرب بخش زیادی از مشکلات خودروسازان در مسیر صادرات برطرف خواهد شد.
ارتقای رقابت‌پذیری
از آنجا که سهم صادراتی خودرو از کل صادرات بخش صنعت و معدن، 1/32درصد برآورد می‌شود، در نخستین روزهای تابستان و در یکی از جلسات شورای سیاستگذاری خودرو مقرر شد تا با توجه به نبود دستیابی به اهداف صادراتی، کمیته ویژه‌ای با حضور شرکتهای خودروساز، قطعه‌سازان و مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل و عوامل تحقق نیافتن برنامه صادراتی بررسی و در همین زمینه برنامه‌ای با هدف جبران عقب‌ماندگی گذشته نیز ارائه شود. عضو شورای سیاستگذاری خودرو نیز در تشریح مهمترین موانع افت صادرات خودرو گفت: وجود برخی مشکلات ساختاری ازجمله مالیات تسعیر ارز و همچنین ایجاد برخی موانع در بازارهای صادراتی از مهمترین مسائلی است که تاثیر منفی بر صادرات خودرو گذاشته است. محمدرضا نجفی‌منش افزود: با موافقت دولت و توقف اخذ مالیات از تسعیر ارز حاصل از صادرات و رفع مشکلات موجود در برخی از بازارهای صادراتی بخش مهمی از این مشکل برطرف می‌شود. وی با توجه به انتقاد اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت از نبود دستیابی به اهداف صادراتی صنعت خودرو گفت: به زودی به منظور بررسی مشکلات و دستیابی به اهداف صادراتی، کمیته‌ای تشکیل می‌شود، به‌طور قطع با تشکیل این کمیته تا حدود زیادی روند صادرات خودرو توسعه خواهد یافت. عضو انجمن قطعه‌سازان یادآور شد: خوشبختانه ابزار لازم برای ایجاد این کمیته پیش‌بینی شده اما ضرورت دارد تا این مسئله تقویت شود. عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان عرضه خودروهای جدید را در تقویت بازار صادرات خودرو موثر دانست و تاکید کرد: درحال‌حاضر علاوه بر صادرات خودروهای قدیمی، بخشی به صادرات خودروهای جدید اختصاص دارد که با توجه به عرضه نشدن خودروهای جدید این مسئله نیازمند سرعت بخشیدن و تقویت است. نجفی‌منش با تاکید براینکه باید مجموعه‌ای از برنامه‌ها و سیاست‌ها تدوین شود تا جایگاه صادراتی ایران تقویت شود، نقش جوایز صادراتی در توسعه صادرات خودرو را موثر دانست و افزود: به‌طور قطع جوایز صادراتی یکی از موارد مهم در تقویت صادرات است که خوشبختانه آیین‌نامه آن تدوین و به زودی عملیاتی خواهد شد که به‌طور قطع رفع موانع صادرات می‌تواند کمک موثری به رشد صادرات خودرو کند. به اعتقاد برخی کارشناسان تولید خودرو روی پلتفرمهای قدیمی، نبود رضایتمندی مشتریان از کیفیت ارائه شده از سوی خودروسازان، نبود فناوری و آپشن‌های ایمنی و رفاهی در برخی محصولات تولیدی و توسعه نیافتن محصول از موانع اصلی صادرات خودروهای تولیدی خودروسازان به‌شمار می‌رود. بنابراین خودروسازان در صورتی می‌توانند به موفقیت در حوزه صادرات دست یابند که بتوانند در حوزه قیمت، تنوع و کیفیت، محصولات خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند. حال باید دید که حرکت خودروسازان روی استانداردهای جهانی به واسطه انعقاد قرارداد با شرکتهای خارجی تا چه اندازه اهداف صادراتی خودروسازان و حرکت آنها بر مسیر چشم‌انداز 20ساله را محقق خواهد کرد.
