به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، طبق اعلام ایران‌خودرو، در طرح فروش اخیر این شرکت که اواخر هفته گذشته قرعه‌کشی شد، بالغ بر شش‌میلیون و 500‌هزار نفر شرکت کرده‌اند. این در شرایطی است که ایران‌خودرو تنها 39هزار دستگاه محصول را در این طرح ارائه کرد و شکاف موجود بین عرضه و تقاضا نشان می‌دهد سفره رانت در بازار خودرو کماکان پهن است. سیستم قرعه‌کشی خودرو از اردیبهشت 99 به کار گرفته شد و بنا بود به واسطه آن، بازار خودرو تنظیم شود، با‌این‌حال تنها خروجی این لاتاری، تقسیم شانسی رانت ناشی از اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروها بود. در‌حال‌حاضر نیز وزارت صمت به‌جز محصولات ایران‌خودرو، دیگر خودروهای داخلی را از چرخه قرعه‌کشی خارج کرده و بنا دارد تا پایان امسال، این سیستم را به طور کامل کنار بگذارد.

استدلال وزارت صمت این است که با توجه به بهبود تولید و کاهش فاصله بین قیمت کارخانه و بازار کشور، قرعه‌کشی باید تا پایان سال حذف شود. این در حالی است که آمار اخیر تقاضا برای فروش ایران‌خودرو نشان می‌دهد رانت موجود در بازار همچنان جذاب است و همین جذابیت سبب شده بالغ بر شش‌میلیون و 500هزار نفر در لاتاری آبان‌ماه خودرو شرکت کنند. البته در اینکه قرعه‌کشی نتوانست بازار خودرو را تنظیم کند تردیدی وجود ندارد، بنابراین حذف آن قابل‌توجیه است، منتها باید منتظر ماند و دید برنامه وزارت صمت برای فروش خودرو در پسالاتاری چیست. به نظر می‌رسد وزارت صمت به دنبال این است که همه خودروها در بورس کالا عرضه شوند و از این مسیر ضمن حذف تدریجی قیمت‌گذاری دستوری، به سمت آزادسازی قیمت نیز برود.

در‌حال‌حاضر مجوز عرضه برخی خودروها در بورس کالا صادر شده و خودروهای وارداتی هم قرار است در همین بستر به فروش برسند. از همین رو هیچ بعید نیست با حذف قرعه‌کشی تا پایان سال، از سال آینده همه خودروهای داخلی در بورس عرضه شوند. عرضه خودرو در بورس کالا به نوعی عبور بی‌سر‌و‌صدا از قیمت‌گذاری دستوری است و می‌تواند ضمن پایان دادن به زیان‌دهی خودروسازان، رانت ناشی از اختلاف قیمت کارخانه و بازار را نیز کاهش بدهد.

تجربه چند دور عرضه خودرو در بورس کالا نشان می‌دهد بر‌خلاف طرح‌های قرعه‌کشی که اکثریت تقاضا احتمالا غیرمصرفی و واسطه‌گری است، آنجا مصرف‌کنندگان واقعی سهم بیشتری دارند. از طرفی، خودروهای عرضه‌شده در بورس کالا قیمتی متناسب با هزینه تولید دارند، بنابراین خودروسازان دیگر بابت فروش آنها زیان نمی‌دهند. از همین رو تعمیم عرضه در بورس کالا به همه خودروها می‌تواند پایانی باشد بر یک دهه زیاندهی خودروسازان.

اما طبق آمار ارائه‌شده از سوی ایران‌خودرو، در مجموع شش‌میلیون و 519هزار و 524 تقاضا در فروش اخیر این شرکت به ثبت رسیده که در مقابل آن، تنها 39هزار دستگاه محصول از سوی آبی‌های جاده مخصوص عرضه شده است. بنابراین به طور متوسط شانس هر شرکت کننده برای برد در این لاتاری، حدودا یک به 167 است. به عبارت بهتر، از هر 167 نفر یک نفر می‌تواند در لاتاری اخیر ایران‌خودرو برنده شود. البته با توجه به سهمیه خاص مادرانه و همچنین خودروهای فرسوده، شانس متقاضیان در این دو بخش نسبت به شرکت‌کنندگان عادی بسیار بالاتر است. ایران‌خودرو 25هزار دستگاه از محصولات خود را به فروش فوق‌العاده (با قیمت قطعی و تحویل حداکثر سه‌ماهه) اختصاص داده و سهم پیش‌فروش نیز 14هزار دستگاه بوده است.

از مجموع 39هزار دستگاه خودروی عرضه‌شده، بیش از 19هزار دستگاه به فروش مادرانه (مادران دارای دو فرزند و بیشتر که تاریخ تولد فرزند دوم آنها آبان 1400 به بعد است) اختصاص پیدا کرده و سهمیه خودروهای فرسوده نیز سه‌هزار و 900 دستگاه بوده است. بنابراین سهم متقاضیان عادی از فروش اخیر ایران‌خودرو کمی بیش از 16هزار دستگاه بوده، آن هم در حالی که نزدیک به شش‌میلیون تقاضا برای آن ثبت شده است. با این حساب، از هر 375 شرکت‌کننده عادی، یک نفر برنده شده است.

اما تعداد تقاضای ثبت‌شده مادرانه در طرح فروش آبان‌ماه ایران‌خودرو نیز بالغ بر 312هزار نفر بوده است. بنابراین با در نظر گرفتن سهمیه 19هزار‌دستگاهی در بخش قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، از بین هر حدودا 20 مادر متقاضی، یک نفر برنده این لاتاری شده است. همچنین تعداد تقاضای ثبت‌شده در بخش خودروهای فرسوده، کمتر از 155هزار نفر بوده است. با در نظر گرفتن تقاضای سه‌هزار و 900 نفری، هر شهروند متقاضی در این بخش، شانس یک به تقریبا 40 برای برنده شدن در لاتاری ایران‌خودرو داشته است.