به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایران، به دنبال این وضعیت و گرانی ها در بازار سیاست ارزی جدید دولت هم به اجرا درآمد. اصلی ترین محور سیاست جدید دولت فراگیر شدن و عمق یافتن بازار ثانویه ارز و دادن اختیار تعیین نرخ ارز آزاد به فعالان این بازار و صرافان و محدود شدن ارز دولتی 4200 تومانی به کالاهای اساسی و دارو است.
محدود شدن ارائه ارز به کالاهای اساسی از یک طرف موجب دو برابر شدن قیمت ارز مورد استفاده صادرکنندگان و وارد کنندگان در مقایسه با سال گذشته و از طرف دیگر افزایش قابل توجه نرخ تورم برای بسیاری از کالاهای وارداتی و به خصوص مواد اولیه و قطعات مورد استفاده در صنایع مختلف از جمله صنعت خودرو را سبب شده است و یادآور این نکته است که صنعت خودروی کشور همچنان تحت تاثیر قیمت های بین المللی فلزات و محصولات پتروشیمی و نرخ ارزهای خارجی قرار دارد.

فراز و نشیب بازار خودروی ایران از زمان ورود اولین خودرو تاکنون

بازار خودرو در ایران از زمانی که اولین بار چهره یک خودرو را به خود دید و به دنبال آن کارخانه های خودرو سازی در کشور راه اندازی و فعال شدند تاکنون پستی و بلندی های زیادی را تجربه کرد. علاوه بر افزایش تدریجی قیمت خودرو در چندین دهه گذشته در ایران مدل های زیادی از سوی خودروسازان نیز ارائه شد.در طول این سال ها بازار خودروی ایران همواره یکی از بازارهای اصلی محصولات خودروسازان بزرگ خارجی مانند بنز،کیا موتورز،دوو، پژو و غیره بوده است.
از ایران ناسیونال تا ایران خودرو

صنعت خودروسازی در ایران عمری تقریبا 60 ساله دارد. سیر تحول صنعت خودرو ایران از اوایل دهه 40شمسی آغاز و تاکنون ادامه دارد و در این دوران این صنعت و به تبع آن بازار محصولات خودروسازی های ایران فرار و نشیب های بسیاری را هم به لحاظ تکنولوژی و تولید و هم به لحاظ بازار و قیمت تجربه کرده و دوره های متفاوتی را از سر گذرانده است که هر دوره دارای ویژگی های خاصی به جهت تولید و عرصه و تقاضا بوده است.

ایران خودرو با نام ایران ناسیونال، فعالیت خود را را به عنوان سازنده اتوبوس‌های مرسدس بنز در سال 1341 با سرمایه اولیه 10 میلیون تومان آغاز کرد. موسسان ایران ناسیونال از همان ابتدا سودای ساخت خودرویی ملی داشتند و در نهایت پس از تحقیقات زیاد در سال 1345، اولین خودروی ایرانی با نام پیکان در سال 1346 راهی بازار ایران شد تا اولین خودرو اصطلاحا ملی زاده شود.
ورود اولین پیکان به بازار

پیکان از همان ابتدا با شعار هر ایران یک پیکان به خودرویی مردمی و محبوب بدل شد و گونه‌های مختلف آن اعم از کار، جوانان، دولوکس، تاکسی، وانت و استیشن محبوبیت فراوانی یافتند. با این حال پیکان تنها تولید ایران خودرو در آن دوره نبود و در دهه پنجاه «هیمن اونجر» نیز به سبد محصولات ایران ناسیونال اضافه شد. با پیروزی انقلاب، شرایط تغییر کرد. از سال 1359 پیکان به یک تریم محدود شد ولی در هرحال دهه شصت را باید دوران خدمت پیکان به جامعه ایران دانست.
در این دوره، ایران ناسیونال که حالا ایران خودرو نامیده می‌شد، سعی کرد پیکان را به روز رسانی کند. در دهه هفتاد ایران خودرو در راستای سیاست های جدید کشور به سراغ شرکای جدید رفت  و پژو شریک جدید ایران خودرو بود و 405 به عنوان محصولی مدرن و تقریبا لوکس، اولین همکاری جدی این دو بود.
در دهه هفتاد، به روز رسانی پیکان ادامه یافت و پژو 405 نیز به بهترین خودرو مونتاژ کشورمان بدل شد. در کنار 405، پژو 205 نیز در تریم GR به ایران آمد که نتوانست موفقیت برادر بزرگترش را کسب کند و به نحوی مغلوب رقیب کره‌ای سرسختش شد.
اولین خودروی ملی ایران کی ساخته شد؟
از اواسط دهه هفتاد زمزمه کنار رفتن پیکان و تولید پیکانی جدید شنیده می‌شد. همزمان، از سال 1379 محصولی جدید برپایه پلتفرم پژو 405 یعنی پژو پرشیا (بعدها پارس) به عنوان گونه بهبود یافته این خودرو عرضه شد که با استقبال مواجه شد. در سال 1381 بالاخره از اولین خودرو ملی ایران یعنی سمند رونمایی شد. سمند هم برپایه پلتفرم 405 شکل گرفته بود، اما از بسیاری جهات خودرویی مدرن محسوب می‌شد. همزمان با عرضه این دو خودرو، پژو 206 نیز وارد بازار ایران شد. خودرویی که تقریبا همزمان با عرضه جهانی به ایران آمد.

در سوی دیگر در دهه هفتاد رقیب دیگر ایران خودرو  یعنی سایپا نیز با تولید پراید با همکاری شرکت کره ای کیاموتورز وارد بازار رقابتی تولید خودروهای داخلی شد. سایپا، که برگرفته از مخفف عنوان شرکت «سهامی ایرانی تولید خودرو» است  هم اکنون حدود 40٪ درصد از سهم بازار خودروی تولید ایران را به خود اختصاص داده است و پس از ایران خودرو (با 45٪) به‌عنوان دومین خودروساز ایران، شناخته می شود.
خودروی پراید بیش از دو دهه است که توسط شرکت خودروسازی سایپا در بازار داخلی عرضه شده و به خاطر ارزانی و کم مصرف بودن همچنان پر فروش‌ترین خودرو در بازار داخلی محسوب می‌شود. این خودرو از سال 1372 به بازار ایران معرفی شد که ابتدا به صورت مونتاژ و سپس خط تولید آن از کره جنوبی به ایران منتقل شد.
قیمت خودروهای ایرانی و همچنین خودروهای خارجی که در دهه های گذشته شانس ورود به صورت مونتاژ یا واردات به بازار ایران را داشته اند همواره و به صورت تدریجی پا به پای تورم و کاهش ارزش ریال رو افزایش گذاشته است. اصلی ترین موج اخیر افزایش قیمت خودرو در کشور پیش  از تحولات اخیر در بازار خودرو مروبط به افزایش دوبرابری قیمت ها در اوایل دهه 90 است.
تورم 300 درصدی قیمت خودرو در دولت نهم و دهم

جداول قیمت خودروهای داخلی در سال 84 نشان می‌دهد که نرخ آنها طی هشت سال دولت های نهم و دهم تورمی بین 200 تا 300 درصد را تجربه کرد که عمده این افزایش مربوط به سال آخر این دوره هشت ساله بود. به عبارت بهتر، قیمت انواع خودروهای داخلی از اواسط سال 84 تا اواسط سال 92 دو تا بیش از سه برابر رشد را به خود دید.
در خصوص اینکه چرا قیمت خودرو در این دوره هشت ساله با چنین شدتی صعود کرد، دلایل مختلفی از سوی کارشناسان مطرح می‌شد. در آن زمان عمده ترین دلایلی که برای افزایش قیمت خودرو در آن مقطع از سوی کارشناسان برشمرده می‌شد عبارت بود از: «افت شدید تولید»، «اعمال سیاست تثبیت قیمت خودرو»، «بروز مشکلات مالی در صنعت خودرو»، «افزایش نرخ ارز» و «تحریم‌های بین‌المللی». به طور کلی می توان موثرترین عامل و برایند اکثر دلایل گفته شده را با عنوان  رشد هزینه‌های تولید خودرو یاد کرد. کارشناسان معتقدند رشد هزینه‌های تولید است که سبب شده تیراژ خودروها افت کند و با به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار، قیمت‌ها روندی به شدت صعودی را به خود ببینند.
در یکی دو دهه اخیر  ورود انواع مدل های خودروهای خارجی به کشور، بازار ایران، به بازاری جذاب برای جذب مشتری خودروسازان بزرگ دنیا تبدیل شده است. هر چند تحریم های ضد ایرانی امریکا علیه ایران در سال های 91 و 92 تا حدودی مانع حضور خودروسازان بزرگ دنیا و ورود برخی مدل های خودروهای خارجی به کشور و نهایت گرانی این خودروها شد اما بازار ایران همچنان جذاب ماند.
به دنبال اجرای برجام و آزاد شدن خودروسازان از قید و بندهای مختلف تحریم های ایران، خودروسازان بزرگی که در سال های گذشته، بازار جذاب و پرمشتری ایران را به واسطه تحریم ها از دست داده بودند دوباره بازگشتند و ورود بسیاری از خودروهای خارجی دوباره آزاد شد. اما این وضعیت ادامه نیافت و همزمان با خروج ترامپ از برجام و اجرای تحریم های جدید ، ورود خودروهای خارجی به بازار خودروی ایران بار دیگر محدود شد.
خودروهای خارجی در خیابان های تهران

به دنبال تحریم های جدید، این بار دولت با یک سیاست جدید ارزی و اولویت بندی کالاها اختصاص ارز به خودروهای خارجی را محدود و متوقف و در نهایت ثبت سفارش جدید خودروها را نیز متوقف کرد تا از طریق مدیریت مصرف ارز برای کالاهای با ارزبری بالا بتواند مشکل تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی را برطرف کند.
تاثیر سیاست جدید ارزی دولت بر بازار خودرو

این تصمیم دولت مستقیما بر بازار خودرو تاثیر گذاشته و موجب افزایش چند برابری قیمت خودرو چه خارجی و چه داخلی در بازار خودروی ایران شد. خارجی از آن جهت که دیگر ارزی برای واردات خودرو ارائه نمی شد و واردت با ارز آزاد انجام می شد(هر چند در نهایت ثبت سفارش خودرو نیز متوقف و باعث انبار خودروهای وارداتی در گمرک شده بود) و داخلی از آن جهت که واردات مواد اولیه و قطعات خودرو با توجه به تحریم ها و تغییرات شدید قیمت ارز محدود و یا گران تمام شد.
توقف واردات خودرو و معطل ماندن خوروهای وارداتی در گمرک هم را هم می توان یکی از تاثیرهای سیاست توقف ارائه ارز و ثبت سفارش خودرو و در نهایت گرانی چند برابری قیمت خودرو عنوان کرد.که در این زمینه به تازگی دبیر انجمن واردکنندگان از موافقت رییس جمهور با آزادسازی خودروهای دپو شده در گمرک خبر داده و گفته است: در صورت آزادسازی واردات، به طور حتم قیمت خودرو‌های خارجی تا 30درصد کاهش خواهد یافت.
قیمت خودرو در کدام ایستگاه ترمز می کند

پس لرزه های تحریم های ضد ایرانی و توقف واردات خودرو، بازار خودروهای داخلی را هم به شدت تحت تاثیر قرار داد و به تبعیت از خارجی ها خودروهای ایرانی هم به بهانه کمبود قطعات 2 تا 3 برابر افزایش قیمت را تجربه کردند نمونه عینی این تاثیر پذیری قیمت 40 میلیون تومانی پراید در بازار بود.
در حالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و مسئولان افزایش قیمت خودروهای داخلی بدون اینکه توجهی به کیفیت و ارتقای کیفیت خودرو شود، توجیه اقتصادی ندارد.
به هر حال باید پذیرفت که بازار خودرو، مصرف کننده دارد و همیشه برای مشتری جذاب است بنابراین افزایش قیمت خودروها نیز نیازمند مکانیزم خاصی است که مهم ترین رکن آن توجه به قدرت خرید مصرف کننده است و دوم ارتقای کیفیت محصولات برای جذب مشتری بیشتر است.

در نهایت هر چند که تاثیر پذیری بازار خودرو ایران از قیمت ارز به شدت بالا است اما باید دید این تغییرات تا کی ادامه خواهد یافت و آیا بازار خودروی ایران به آرامش خواهد رسید؟  قیمت خودرو در کدام ایستگاه ترمز خواهد کرد؟