عصر خودرو- در گذشته معماری سنتی در بسیاری از شهرهای بزرگ کشورهای مختلف اینگونه بود که در حلقه نخست شهر، بازار و حول این محور دیگر لایه‌های شهری تشکیل می‌شدند؛ اما در دنیای مدرن، مدرنیته بافت شهری را برهم زد.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو» به نقل از صمت، حضور مراکز صنعتی و انواع کارخانه‌ها در شهرها، منجر به آلودگی صوتی و نیز آلودگی زیست‌محیطی شده است. از این‌رو کشورهای صنعتی برای حل این معضل، مراکز صنعتی را به خارج از شهرها و در شهرک‌های تازه تاسیس با عنوان شهرک‌های صنعتی منتقل کردند. ایران نیز چند سالی است که در راستای توسعه صنعتی، این روند را دنبال میکند. اما از آنجایی که افراد به شیوه‌های سنتی عادت کرده‌اند و تغییرات را سخت می‌پذیرند، یکی از مشکلات امروز صنعت همین امر است.
در گفت‌وگویی که درباره فعالیت برخی واحدهای قطعه‌ساز که بدون مجوز درحال تولید هستند با قطعهسازان داشت، به بالا بودن هزینه‌های شهرک‌های صنعتی اشاره داشتند. این مسئله باعث شد گفت‌وگویی با محمدرضا قاهری‌بدر، رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران داشته باشد و درباره تسهیلات و مشوق‌هایی که برای انتقال قطعهسازان و خودروسازان به شهرک‌های صنعتی درنظر گرفته شده است، اطلاعات لازم را در اختیار فعالان قطعه‌ساز قرار دهد.
در یکی از گزارش‌هایی از قطعهسازان داشت، یکی از علل حضور نداشتن آنها در شهرک‌های صنعتی، بالا بودن هزینه عنوان شد که حتی با وجود تولید قطعات استاندارد، بدون مجوز درحال فعالیت هستند. نظر شما در این باره چیست؟
نیاز است مسئله ورود قطعهسازان به شهرک‌های صنعتی از چند منظر مورد بررسی قرار گیرد. نخست اینکه قطعه‌سازانی که به‌صورت غیررسمی درحال فعالیت هستند، اگر تولید آنها مطابق با استانداردهای لازم باشد، جای مباهات است و مسئولیت ماست که به سراغ آنها برویم و آنها را زیرپوشش بگیریم.
اما با حفظ این مسئله که شئونات اجتماعی مردم نظیر بحث آلایندگی‌ها و فاضلاب‌های مربوط به این صنایع در رأس باشد. بنابراین مسئولیت اجتماعی مدیران در بخش صنایع مهم است. آنها با یک طراحی مفهومی قرار است واحدهای کوچک را همچون ماهی‌های کوچکی در کنار هم چیدمان کنند و به یک تصویر ماهی بزرگ برسند. بدین شکل ماهی‌های کوچک (واحدهای کوچک در کنار واحدهای بزرگ) بتوانند به حیات خود ادامه دهند و این وظیفه اصلی ماست. خوشبختانه این موضوع بسیار جدی در دولت، وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و به تبع آن در شرکت شهرک‌های صنعتی تهران درحال پیگیری است.
شهرک‌های صنعتی به‌وجود آمده‌اند تا بستر مشترکی، به‌ویژه برای صنایع کوچک فراهم کنند که قیمت‌ها کاهش یابد، نه افزایش. زیربناها با هزینه دولتی ساخته می‌شوند و بنابراین هزینه‌ها بسیار پایین می‌آید. اما در این بین، بعضی صنعتگران مطرح می‌کنند که به تصفیه‌خانه فاضلاب نیاز ندارند و آگاه نیستند که این امر تا چه اندازه می‌تواند مشکلات محیط‌زیستی به‌وجود آورد و برای سلامت خانواده‌های خود نیز ضرر دارد. البته اعتقاد داریم که باید در این راه کوشاتر باشیم و حتی شهرک‌های صنعتی نیاز به پوست‌اندازی دارند که تا آن نقطه مطلوب فاصله دارند؛ اما سیاست جدید سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران ارتقای وضعیت شهرک‌های صنعتی است.
فعالان قطعه‌ساز باید به این اصل دست یابند که هم‌ظرفی و هم‌مکانی، مزیت نسبی برای این واحدهای کوچک است و این زنجیره، ارزش آنها را تکمیل میکند و در یک مجموعه، تمام مواد مورد نیاز، فناوری و سایر نیازها و مسائل آنها به راحتی حل می‌شود. بنابراین برنامه شرکت شهرک‌های صنعتی به‌ویژه در تهران اهمیت به شهرک‌های صنفی کوچک است که در حال حاضر چندین نقطه مکان‌یابی شده و درحال تکمیل مطالعات خود هستیم تا آنها را به صورتی که بتوانند تافته‌ای جدا بافته از محیط زندگی خود نباشند، ساماندهی کنیم که این مسئله ظرفیت‌سازی برای تسهیل بستر کار صنعتگران است که درحال پیگیری است.
آیا در زمینه توسعه خوشه صنعت قطعه و خودرو نیز برنامه‌ای تدوین شده است؟
بحثی که در صنایع کوچک مطرح است و نیز برای چندین خوشه این مسئله مطالعه شده، ایجاد تعاونی تامین، تجهیز و فروش است. حتی بحث این است که تسهیلات تکلیفی به سمت تامین اهداف دسته‌جمعی صنایع هدایت شود، نه منفرد. اگر در یک مکان مشترک همه دست به‌دست هم دهند، به‌جز 2 تا 3درصد که هزینه سازمانی آنها می‌شود، گاهی در برخی موارد تنها در تامین مواد اولیه 26 تا 27 درصد سود می‌کنند.
نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت و نیز مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران این است که تمام این امور عملی شود تا بتوانیم سنگ‌ها را از پیش‌پای تولیدکنندگان برداریم.
قطعهسازی به مواد و نیز به دستگاه‌ها و ماشین‌آلاتی نیاز دارد که اگر به‌صورت خوشه‌ای و در یک‌جا تامین شود، به توسعه آنها کمک بسیاری میکند؛ زیرا واحدهای کوچک به‌صورت منفرد قدرت تحقیق و توسعه ندارند. به همین منظور مراکز خدمات فناوری و کسب و کار در شهرک‌های صنعتی دایر شده‌اند که به صنعتگران خدمات مشاوره‌ای می‌دهد. اما اگر این خدمات به‌صورت منفرد داده شود، هزینه‌ها افزایش می‌یابد که سعی بر این است ساختارهایی تهیه شود که به‌صورت تجمیعی مورد استفاده قرار گیرد تا هزینه‌ها سرشکن شوند و آنها در کنار یکدیگر قدرتمندتر عمل کنند.
در حال حاضر چند درصد واحدهای قطعه‌ساز و خودروساز وارد شهرک‌های صنعتی شده‌اند؟
هم‌اکنون بیشتر قطعهسازان در شهرک‌های صنعتی مستقر شده‌اند و بیشتر واحدهایی که خارج از شهرک‌ها درحال فعالیت هستند، نمی‌توانند به واحدهای صنعتی صاحبنام قطعات بفروشند، زیرا بدون استاندارد لازم بوده و تنها در بازار سیاه قطعات خود را به فروش می‌رسانند که این واحدها مشکل ما هستند، زیرا لازم است آنها را زیرپوشش گرفته و حمایت کنیم تا استاندارد تولیدی خود را بالا ببرند. ما در شهرک‌های صنعتی به دنبال این نیستیم که به یک یک واحدها رسیدگی کنیم، بلکه به‌دنبال ایجاد شیرازه برای واحدها هستیم زیرا در صورت تحقق چنین امری، می‌توانیم ارتباط آنها را با کشورهای پیش‌روی صنعتی تسریع کنیم که هم‌اکنون به عنوان متولی این امر درحال بسترسازی برای همکاری تمام این صنایع در کنار هم هستیم.
این اکثریت در واقع شامل چند درصد قطعهسازان می‌شود؟
نزدیک 90درصد قطعه‌سازانی که استاندارد مورد قبول واحدهای بزرگ خودروساز را در استان تهران دارند، در شهرک‌های صنعتی حضور دارند و تنها 10درصد در بیرون از شهرک‌ها درحال فعالیت هستند. البته این آمار جدا از قطعه‌سازانی است که در پیرامون خودروسازان درحال فعالیت هستند؛ زیرا واحدهای بزرگ، قطعه‌سازانی را در اطراف خود به‌عنوان هلدینگ (سهامی و دارای زیرمجموعه) دارند.
مشکل امروز ما، واحدهای قطعه‌ساز زیر پله‌ای نیست. متاسفانه مشکل قاچاق قطعات است که در برخی از آنها مُهر ساخت ایران می‌خورد، درحالی که از چین وارد شده‌اند. البته برعکس این مسئله نیز وجود دارد. به‌طور مثال، آلمان به ایران سفارش قطعات می‌دهد، اما نشان ساخت آلمان روی آن درج می‌شود، درحالی که در ایران ساخته شده است. صنعت ما ناشناخته است. از یک‌سو صنایع با فناوری بالا و از سوی دیگر، صنایع زیرپله‌ای با سطح پایین در اختیار داریم که باید با یکدیگر همگن شوند و هدف، ساماندهی آنهاست.
آیا تسهیلاتی ویژه در این شهرک‌ها برای تشویق صنعتگران درنظر گرفته شده است؟
بله، اگر مالکان زودتر از موعد مقرر کارخانه خود را احداث یا اقساط خود را پرداخت کنند و خوش‌حساب باشند، بخشی از هزینه‌ها حذف می‌شود، یا اگر محصولات باکیفیت باشند، تسهیلات ویژه فناورانه به آنها اختصاص داده می‌شود اما متاسفانه عملکرد این تسهیلات به‌طور کامل در جامعه دیده نمی‌شود. معتقدم یک سوارکار خوب باید روی زین ننشیند، بلکه روی گردن اسب بتازد تا بتواند مانور بدهد.
یکی از این مشوق‌ها، معافیت مالیاتی بود که تاکنون عملی نشده، آیا برای این امر نیز راهکاری پیش‌بینی شده است؟
معتقدم معافیت مالیاتی راه درستی برای تشویق صنعتگران نیست، اما برگشت از مالیات مناسب است. بدین معنی که دولت سهم خود را برای گسترش صنایع به‌ویژه برای ارتقای فناوری هزینه کند. برگشت از مالیات باید همچون کشورهای صنعتی باشند، یعنی کنار خطی که درحال تولید است، خط جدید هزینه برگشت از مالیات راه‌اندازی شود.
در چند سال اخیر قطعهسازان به دلیل مشکلاتی که در بخش اقتصاد و نقدینگی داشتند، بسیار آسیب دیدند و برای رسیدن به رونق پیشین خود این معافیت مالیاتی می‌تواند کمک بزرگی به این صنعتگران باشد.
با توجه به تجربه چهل و اندی سالی که بنده در کارگاه‌ها و نیز در برنامه‌ریزی کلان صنعتی کشور داشتم، معتقدم هیچ‌گاه پسر حاجی بودن، راهکار توسعه صنعتی نیست. تسهیلات باید وجود داشته باشد، اما این تسهیلات تنها بر مبنای پول نیست. اگر بتوانیم مکانیزم تسهیلات تولید را درست طراحی و اعمال کنیم، پول در درجه آخر قرار می‌گیرد. البته تسهیلات مُسکن صنایع است و وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال برنامه‌ریزی در اجرایی شدن درست تسهیلات است تا راه‌های کوتاه‌مدت در درازمدت آسیب بیشتری به صنایع وارد نکند.
آیا خودروسازان نیز وارد شهرک‌های صنعتی شده‌اند؟
بله، هلدینگ آنها وارد شهرک‌های صنعتی شده است.
آیا ساماندهی صنعت قطعه و صنعت خودرو در این شهرک‌ها با برنامه‌ریزی انجام می‌شود که آنها در چند شهرک محدود مستقر باشند تا دسترسی آنها به یکدیگر راحت‌تر باشد؟
بله، تمام این موضوع‌ها در برنامه شهرک‌های صنعتی دیده شده است. در حال حاضر واحدهای کارگاهی در شهرک‌های صنعتی ساخته شده و درحال واگذاری است. در طراحی‌ها سعی بر این است به گونه‌ای چیدمان انجام شود که دسترسی صنایع مرتبط با یکدیگر به آسانی انجام شود، همچنین در بخش فروش سعی کردیم مسائل مورد نیاز دیده شود.
نمایشگاه دائمی و مراکز تجاری برای تجارت همه، در دستور کار این شهرک‌هاست که خود مشوقی برای قطعهسازان و به‌طور کلی صنعتگران خواهد بود. تسهیل گردش کالا که باعث پایین آمدن هزینه تمام شده و نیز ارتقای کیفی کالا می‌شود نیز از امتیازاتی است که صنعتگران باید به آن توجه داشته باشند. صنعتگران باید بدانند که فرار از شهرک‌های صنعتی همچون فرار از مدرسه است و در آینده خود دچار آسیب می‌شوند.
شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران با توجه به خط و مشی ابلاغی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر اولویت استقرار صنایع با فناوری برتر در شهرک‌های صنعتی استان، از صاحبان صنایع با فناوری بالا استقبال میکند.
