دنده سنگین موتور زیان خودرو

به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از دنیای اقتصاد، با توجه به صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی خودرو، پژوهشکده پولی و بانکی در گزارش خود تاکید دارد خودروسازها در سه‌ماهه و شش‌ماهه ابتدایی سال جاری به میزان قابل‌توجهی زیان کمتری نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌‌اند.

«گزارش ماهانه تولید صنعتی با استفاده از مطالعات شرکت‌های بورسی» به طور ماهانه از طرف پژوهشکده پولی و بانکی منتشر می‌شود و به اطلاعات صنایع مختلف که در بورس حضور دارند می‌پردازد. آنطورکه گزارش آبان‌ماه نشان می‌‌دهد در سه‌ماهه ابتدایی سال 1401 صنعت خودرو و قطعه 4/ 37درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل زیان داده‌اند. این رقم برای مدت شش‌ماهه ابتدایی سال سیر نزولی قابل‌توجهی داشته است. از ابتدای سال تا پایان شهریورماه میزان زیاندهی خودروسازان نسبت به مدت مشابه سال 1400 حدود 85درصد کمتر بوده است. شاید بتوان علت این موضوع را زیان افسارگسیخته خودروسازان در سال 1400 دانست. زیان خودروسازان و قطعه‌سازان در سال گذشته حدودا 30درصد بیشتر از سال 99 بوده است. بنابراین با توجه به بالا بودن میزان زیان سال گذشته تا حدی روند نزولی زیان‌دهی در 1401 قابل‌درک است. از طرف دیگر امسال با هدف کاهش ضرر تولید، عرضه خودرو در بورس کالا آغاز شد. خودروسازان توانستند با عرضه محصولات خود در بورس کالا با قیمتی بین قیمت کارخانه و قیمت بازار دست‌کم برای بخشی از محصولات خود زیان‌دهی را متوقف کرده و تا حدودی سود نیز کسب کنند.

علاوه بر این در سال جاری پارکینگ خودروسازان از خودروهای ناقص خالی شد. بسیاری از این خودروها با تامین یک یا چند قطعه تکمیل شده و به فروش رسیدند. هزینه برخی از آنها در سال گذشته انجام شده بود اما امسال تکمیل شدند و به فروش رسیدند و بخشی از نقدینگی موردنیاز خودروسازان را تامین کردند. علاوه بر این، خودروهای ناقص در واقع سرمایه خودروسازان را حبس کرده بودند که با فروش این محصولات این سرمایه نیز آزاد شد. با‌این‌حال کاهش 85‌درصدی زیان خودروسازان را نمی‌توان تنها با چنین موضوعاتی توجیه کرد. در واقع روی کاغذ کاهش زیان رخ داده و حتی در واقعیت نیز با عواملی که به آن اشاره شد ممکن است زیان کمتر شده باشد اما درواقع تغییرات صورت‌های مالی خودروسازان بیشترین تاثیر را داشته است و نمی‌توان همه این آمار را کاهش زیان واقعی دانست؛ چراکه خودروسازان با تغییراتی در صورت‌های مالی (که شرح آن در گزارش‌های قبلی بود) بدهی دولت به خود را که برای جبران زیان حاصل از قیمت‌گذاری دستوری بوده اعمال کرده‌اند.

با این وجود همچنان صنعت خودرو و قطعات بدترین وضعیت سودآوری را بین شرکت‌های مورد بررسی در این گزارش دارند. این گزارش همچنین تاکید می‌کند رشد تولید در صنعت خودرو و قطعات توانسته است جلوی کاهش جدی شاخص تولید صنعتی را بین شرکت‌های بورسی بگیرد. بنابراین به منوال ماه‌های گذشته همچنان این صنعت خودرو است که به عنوان لوکوموتیو رشد تولید صنایع کشور ایفای نقش می‌‌کند. در آبان‌ماه شاخص تولید خودرو‌سازی نسبت به سال قبل 8/ 27درصد رشد داشته است که در چند سال اخیر بی‌سابقه است. بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت رکورد پنج سال اخیر تولید خودرو در آبان‌ماه شکسته شده است.

موجودی انبار خودروسازان نیز در آبان‌ماه کاهش قابل‌توجهی داشته است و خودروسازان بیشتر از آنکه تولید کنند، فروخته‌اند. طبق آمار منتشرشده در گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، میزان رشد فروش خودروسازان در آبان‌ماه 35درصد بیشتر از رشد تولید بوده است. بنابراین پارکینگ خودروسازان در این ماه رو به خالی شدن بوده است.

کاهش موجودی انبار
مطابق گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، کاهش موجودی انبار خودروسازان روند کاهشی خود را حفظ و تشدید کرده است. این گزارش تاکید می‌کند پیشی گرفتن میزان فروش خودروسازان نسبت به تولید آنها دلیل اصلی چنین کاهشی است. همان‌طور که اشاره شد میزان رشد فروش در خودروسازی کشور نسبت به رشد تولید حدودا 35درصد بیشتر بوده که این مابه‌التفاوت از طریق انبار خودروسازان تامین شده است. این گزارش می‌گوید تقریبا در بقیه صنایع میزان موجودی انبار افزایش پیدا کرده است اما خالی شدن پارکینگ خودروسازان باعث شده به طور کلی شاخص موجودی انبار صنایع بورسی مورد بررسی کاهشی باشد.

موجودی انبار خودروسازان در آبان‌ماه امسال 4/ 34درصد کمتر شده است. در سه‌ماهه منتهی به آبان سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل پارکینگ خودروسازان 36درصد خالی‌تر شده است. این رقم برای یک‌ساله منتهی به ماه میانی پاییز 22درصد بوده است. شاید بتوان دلیل اصلی این امر را تکمیل خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان دانست. درواقع خودروسازان با تکمیل خودروهایی که گاه تنها یک قطعه‌ کمبود داشتند، توانستند میزان فروش خود را رشد داده و انبارهای خود را به سمت خالی شدن ببرند.روند کاهش موجودی انبار در ماه‌های اخیر به‌خوبی نشان می‌دهد تکمیل خودروهای ناقص دلیل اصلی این موضوع بوده است. در فروردین شاخص کاهش موجودی انبار خودروسازان عدد منفی 3/ 11درصد را به ثبت رسانده و در اردیبهشت نیز منفی 8/ 21درصد بوده است. همچنین در خرداد شاخص موجودی انبار خودروسازان به منفی 4/ 33درصد رسیده و در نخستین ماه تابستان رقم منفی8/ ‌‌32درصد را ثبت کرده است.

کاهش موجودی انبار خودروسازان در مرداد عدد منفی 28درصد را به ثبت رسانده و در شهریورماه نیز که اوج تکمیل خودروهای ناقص بود به منفی 40درصد رسید. در مهرماه نیز که تعداد خودروهای ناقص کمتر شده بود، با تکمیل آنها رقم 5/ 35درصد کاهش ثبت شد. در آبان‌ماه نیز این رقم بازهم کمتر شده و به منفی 4/ 34درصد رسیده است.

کاهش زیان
همانطور که اشاره شد، روند زیان‌دهی در صنعت خودرو و قطعات کشور کند شده است. با‌این‌حال برخلاف رشد تولید در شاخص مربوط به سوددهی شرکت‌های بورسی، صنعت خودرو و قطعات بدترین وضعیت را دارد؛ به‌طوری‌که خودرو تنها صنعتی هست که جمع سود خالص شرکت‌‌های آن منفی می‌شود. در این صنعت مجموع زیان ایجاد‌شده در سال مالی 1400 حدود 30درصد بیشتر از سال قبل بوده است. اما در سال 1401 از زیان این صنعت کاسته شده است؛ به گونه‌ای که در سه‌ماهه و شش‌ماهه اول سال 1401 زیان صنعت خودروسازی به ترتیب 4/ 37 و 85درصد کمتر از زیان ساخته‌شده در مدت مشابه سال قبل بوده است. با‌این‌حال اینکه بدترین وضعیت سود‌آوری در شرکت‌های مورد بررسی همچنان مربوط به صنعت خودرو و قطعات است، نشان می‌‌دهد روند گذشته همچنان وجود دارد.

احتمالا دلیل کاهش 85درصدی در سرعت رشد زیان خودروسازان را نه فقط در نهاده‌های واقعی تولید مانند عرضه خودرو در بورس کالا و تکمیل خودروهای ناقص، بلکه در صورت‌های مالی این شرکت‌ها هم باید جست‌وجو کرد. موضوع به ماده 90 اصل 44 قانون اساسی بازمی‌گردد که دولت را موظف می‌کند در صورتی که برای یک صنعت قیمت تکلیفی تعیین می‌کند باید زیان حاصل از قیمت تمام‌شده و قیمت فروش آنها را جبران کند. تاکنون با وجود این ماده قانونی، نه دولت جبران زیانی به خودروسازان پرداخته و نه تولیدکنندگان این صنعت در پی دریافت آن بودند. ماجرا اما در چند وقت اخیر متفاوت شده است و بسیاری از جمله خودروسازان و حتی برخی نمایندگان مجلس صحبت از لزوم اجرای این قانون می‌کنند.

در مورد یکی از خودروسازان این موضوع تا همین حد محدود نمانده و این شرکت تغییراتی را در صورت‌های مالی خود به وجود آورده است که طبق آن زیانی را که دولت موظف به جبران آن است از میزان کل زیان خود کم کرده است. این در حالی است که هنوز هیچ اقدامی برای جبران زیان خودروسازان انجام نشده و این زیان همچنان پابرجاست. پژوهشکده پولی و بانکی نیز به عنوان تهیه‌کننده این گزارش ماهانه، به گزارش‌های خود خودروسازان از صورت‌های مالی آنها استناد می‌کند و این کاهش زیان را در نظر گرفته است.

رشد صنعتی بر دوش صنعت خودرو
همانطور که اشاره شد در آبان‌ماه نیز به منوال ماه‌های گذشته این صنعت خودرو بوده که بار رشد صنعتی شرکت‌های بورسی را بر دوش کشیده است. در این ماه صنعت خودرو و قطعات کشور 3/ 27درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر تولید داشته است. گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی این میزان از رشد تولید را در سال‌های اخیر «بی‌سابقه» خوانده و می‌گوید این صنعت خودرو بوده که جلوی سقوط رشد شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی را گرفته است. روند رشد تولید خودروسازی از اردیبهشت‌ماه امسال آغاز شده و ماه به ماه شدت بیشتری به خود گرفته است؛ به طوری که خودروسازان در فروردین امسال رشد تولید منفی 2/ 26درصدی را نسبت به ماه مشابه 1400 ثبت کردند؛ اما در اردیبهشت (نسبت به ماه مشابه پارسال) 9/ 7درصد افزایش تیراژ داشتند. در خرداد نیز رشد تولید خودروسازان به 1/ 18درصدی رسید و تیرماه هم رشد 7/ 15درصدی در کارنامه آنها ثبت شد. در مردادماه و شهریورماه نیز به ترتیب رشد 8/ 21 و 9/ 21درصدی را به ثبت رساندند. در مهرماه نیز با ثبت رقم 4/ 24درصدی بازهم افزایش بیشتری را نشان داد. حالا با رسیدن این رقم به 3/ 27درصد به نظر می‌رسد این روند به اوج خود رسیده است.