عصر خودرو- در این مقاله تصمیم گرفته شده تا گوشه‌ای از توانمندی و عملکردهای مفید صنعت خودرو کشور ترکیه و نحوه دخالت و یا حمایت دولت آن کشور را معرفی و تحلیل کنیم. همـچنین با ارائه آمــاری صحیـح از کـیفیت عملکرد آن کشور در این صنعت جذاب و پرهیاهو بتوانیم با الگوبرداری سیستماتیک از یک صنعت موفق، سیاست‌ها و چشم‌اندازهای مناسب‌تری را برای صنعت خودرو کشورمان ترسیم کنیم.
به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، در سال 1959 میلادی شرکت اتوسان (Otosn) تحت لیسانس شرکت فورد در شهر استانبول اقدام به تولید خودرو کرد. در ادامه راه ترکها تصمیم به ساخت خودرویی تمام‌ترکیه‌ای بنام دِوریم (Devrim) گرفتند که در سال 1961 و در شهر اسکی‌شِهیر این فعالیت را آغاز کردند که سرانجام موفقی نداشت و به تولید چهار دستگاه خودرو در شرکت تولومساش(Tülomsaş) ختم شد و دیگر ادامه نیافت.
صنعت خودروسازی ترکیه عملاً پس از آن موفقیتی نداشت تا زمانی که شرکت انگلیسی آستین و موریس در شهر "ازمیر" و در کارخانه BMC اقدام به همکاری در حوزه تولید با ترکها کرد و بعدها در سال 1989 گروه چوکوروا (ÇukurovaGroup) این کارخانه را خرید و تحت نام BMC تاکنون محصولات خود را در دنیا عرضه می‌کند. در ادامه راه نیز ترکها خودرو تولید انبوه دیگری را تحت نام آنادل (Anadol) ساختند که البته در تولید آن هم خیلی موفق نبودند.
اما دوران خوب خودروسازی ترکیه در همکاری تولید خودرو با فیات ایتالیا در سال 1968 در شهر بورسا بود که تاکنون این همکاری توسط شرکت توفاش (Tofaş) ادامه دارد که سهم بسیار مهمی در بین خودروهای تولیدی در ترکیه ایفا می‌کند. در راستای همین همکاری‌ها در شهر بورسا، صندوق بازنشستگان نیروهای مسلح ترکیه (Oyak) قرارداد مشترک کاری را با فرانسوی‌ها در سال 1969 منعقد کرد و کارخانه Oyak-Renault تاکنون با مشارکت % 49 اویاک و 51 % رنو به‌عنوان یکی از دو شرکت تولید کننده بزرگ در ترکیه فعالیت می‌کند و رنو هم جزو شرکتهای با سهم بازار بالا در این کشور محسوب می‌شود.
در این میان شرکتهای بزرگ دیگر دنیا هم حضور خود را در بازار صنعتی و در حال توسعه ترکیه تثبیت کردند؛ شرکتهای نظیر تویوتا، هوندا، اوپل، هیوندای و مرسدس‌بنز در حوزه خودروهای سواری و شرکت‌هایی نظیر مان آلمان MAN و ایسوزو در حوزه تولید خودروهای تجاری از قبیل کامیون، کامیونت، اتوبوس، مینی‌بوس، میدی‌باس و ون توسط شرکتهای مانند کارسان، اتوسان، TEMSA و BMC ادامه دارد. جالب توجه اینکه ترکها فقط در بخش تولید خودرو فعال نیستند و همان‌طور که خود را در میان خودروسازهای پرتیراژ و بزرگ دنیا معرفی کرده‌اند در حوزه تولید و مشارکت در تولید قطعات یدکی، صادرات خودرو و واردات خودرو هم فعالیت‌های گسترده‌ای دارند.
در این سالها، سیاست‌های داخلی و خارجی ترکیه و همچنین حضور احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی جوی پرهیاهو و پر تب‌وتاب در جریانات سیاسی آن به وجود آورده و حتی حضور گروه‌های مافیایی و شبکه‌های زیرزمینی باز هم نتوانسته اقتصاد پویا و در حال توسعه آن را به حاشیه بکشاند. برای مثال کودتای نافرجام سال گذشته چه ساختگی و چه واقعی بازهم نتوانست سبب ایجاد موج ناامنی و مشکلات در فعالیت‌های توریستی، اقتصادی و تجاری ترکیه شود و هنوز هم این کشور یکی از مراکز سرمایه‌گذاری غربی‌ها است.
وقتی در یک کشور و یک جامعه شرایط با هر فراز و نشیبی به سمت اقتصاد آزاد و پایدار و با رویکرد سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی با برنامه‌ریزی بلندمدت نیل پیدا کند باوجود پتانسیل‌هایی مثل آب‌های آزاد، نیروی کار جوان، قرارگیری در موقعیت شاه‌راه ارتباطی اروپا و آسیا و حمایت از کارآفرینی و تولیدی، قطعا موجب جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی خواهد شد. نمود این مطلب مشارکت بانک سرمایه‌گذاری اروپا در سال 2006 است که با اختصاص دادن وام 175 میلیون یورویی از محل وام 400 میلیون یورویی پیش‌بینی شده برای شرکت توفاش، درصدد آمد تا با همکاری پژو- سیتروئنPSA و فیات ایتالیا اقدام به سرمایه‌گذاری در تولید مازاد بر 135,000 دستگاه توان این شرکت برای تولید خودروهای تجاری جهت صادرات به بازار اروپا کند. ترکها در مقاطعی بحران خودرویی را هم سپری کرده‌اند و در ماه‌های ابتدایی سال 2009 افت تولید 63 % و متعاقب آن افت صادرات 61.6 %هم روبرو شدند اما آن را مدیریت کردند و از آن بحران گذر کردند.
آخرین تلاش‌های ترکیه‌ای‌ها برای داشتن خودرو ملی در سال 2007 منجر به تولید خودرویی کوپه و اسپرت بنام ظفر یا پیروزی توسط شرکت اتوکس (Etox Zafer) شد، هرچند این خودرو با سه پیشرانه رنو، ب‌ام‌و و ولوو ساخته شد اما حاصل تلاش‌های شبانه‌روزی 46 نفر از مهندسان ترک با بیش از صد هزار کیلومتر تست و با طراحی خاص و جذاب قیمتی بین 50 تا 88 هزار دلار به خود دید.
چرا سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو ترکیه ؟
در 25 سال اخیر کشور ترکیه توانسته خود را به‌عنوان یک مرکز تولید و مهندسی با ایجاد زنجیره ارزش در صنعت خودرو جهانی معرفی کند که متأثر از وجود پتانسیل‌های ویژه‌ای است که در این صنعت نهفته و در ذیل به‌صورت کوتاه و گذرا به آن اشاره می‌شود:
* بخش تولید صنعتی
- بالاترین سطح ادغام در صنعت خودرو دنیا
-تبدیل شدن به چهاردهمین خودروساز بزرگ دنیا ( به نقل از OICA در سال 2016) با متوسط نرخ صادرات 75درصد
-بالاترین نرخ صادرات خودرو به اروپا از سایتی خارج از اروپا در بین چند کشور صنعتی دیگر با اصالت تولید در ترکیه
-تبدیل شدن به مرکز منطقه‌ای بزرگ مهندسی، تولید و صادرات برندهای خودروسازی جهان برای بازارهای بین‌المللی
* بخش مهندسی تولید و تامین کنندگان قطعات
- تولید محصولات با کیفیت و با نرخ بالای صادرات
-حضور مستقیم شرکتهای تولیدکننده خارجی قطعات یدکی به همراه یک شرکت تولیدکننده لاستیک
-ایجاد مراکز عالی مهندسی خودرو و تحقیق و توسعه (R&D) که در آن فن‌آوری‌های روز توسعه یافته است.
* رشد رانندگی خودرو با افزایش تعداد مالکین
-با رشد کلان اقتصادی و افزایش سرانه درآمد، طبقه متوسط بورژوا (قشر مرفه متوسط رو به بالا) شکل گرفت.
-جمعیت شناسی مطلوب به همراه تربیت و آموزش نیروهای جوان و با آتیه که حامی صنعت خودرو هستند.
-هزینه‌های رقابتی نیروی کار و حامل‌های انرژی نسبت به اروپا
-حمایت‌های دولت از طریق مشوق‌ها
* حضور قدرتمند در عرصه بین‌المللی
-تبدیل شده به یکی از غولهای زنجیره ارزش جهانی خودرو به دلیل امتیازات موقعیت مکانی، پایین بودن نرخ هزینه‌ها و سایر امکاناتی که ترکیه از آن بهره می‌برد.
-تمایل برای کسب سودآوری توسط شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ترکیه‌ای به دلیل وجود آینده مناسب در سرمایه‌گذاری
در این عکس اسامی و نشان تجاری برندهای معتبر خودروسازی دنیا به همراه قطعه سازان و OEM های مطرح که در صنعت خودروی ترکیه فعال هستند نمایش داده شده است و نکته جالب نبود حتی یک اثر از برندهای چینی است.
Etox Zafer Coupe آخرین تلاش‌های ترکیه‌ای‌ها برای داشتن خودرو ملی؛ هرچند این خودرو با سه پیشرانه رنو، ب ام و و ولوو ساخته شد اما حاصل تلاش‌های شبانه‌روزی 46 نفر از مهندسان ترک با بیش از صد هزار کیلومتر تست و با طراحی خاص و جذاب قیمتی بین 50 تا 88 هزار دلار به خود دید.
در پایان سال 2016 با فروش بیش از یک‌میلیون وسیله نقلیه، ترکیه میزان فروش خود را به ثبت رساند.
طبق این آمار به نظر می‌رسد ذائقه مصرف‌کنندگان و رانندگان در ترکیه نسبت به استفاده اتومبیل‌های سواری تغییر کرده است و در عین حال، ماشین‌های کوچک‌تر با حجم موتور کمتر در بازار سهم غالب را دارند.
ترکیه بزرگترین پایگاه صادرات تولیدکنندگان جهانی در منطقه خارج از اتحادیه اروپا با متوسط نرخ صادرات 75درصد است.
شگفتی سازی صنعت خودرو ترکیه در یک نگاه
بزرگترین سایت تولیدی خودرو در خارج از اتحادیه اروپا با یک سرمایه‌گذاری بزرگ داخلی و خارجی در بخش تولید خودرو، قطعات یدکی و فنی و مهندسی در حال فعالیت است که در طی سالیان در بخش واردات نیز بسیار فعال بوده و این خود برخلاف آن چیزی است که در کشور ما به‌عنوان تعجب صنعتی مطرح می‌شود یعنی سهم واردات 5 درصدی نسبت به سهم تولید 95درصدی شگفتی عجیبی است.
در پایان سال 2016 با فروش بیش از یک میلیون وسیله نقلیه، ترکیه میزان فروش خود را به ثبت رساند.
نویسنده: عقیل مصطفایی، کارشناس صنعت و بازارخودرو
