عصر خودرو- خودرو صنعتی پیچیده به‌شمار می‌رود که با فناوری و دانش‌های مختلفی سروکار دارد و یکی از این دانش‌ها «برون‌سپاری» است. کارشناسان معتقدند اگر خودروسازی ادعای ساخت خودرویی را میکند باید این دانش را در اختیار داشته باشد، اکنون این پرسش به میان می‌آید که برون‌سپاری در صنعت خودرو ایران چگونه اجرایی می‌شود؟
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، برون‌سپاری روشی قدیمی در صنعت خودرو بوده و اینگونه تعریف می‌شود: «برون‌سپاری عبارت است از تامین کالا یا خدمتی براساس مشخصات از قبل تعیین شده از خارج شرکت در حالی که همان در گذشته در داخل شرکت تامین شده است. »این روش طیف وسیعی از صنعت خودرو نظیر طراحی، ساخت و مونتاژ قطعات مختلف را دربرمی‌گیرد و در نگاهی کلی تمام خودروسازان دنیا از جمله خودروسازان کشور بخشی از فعالیت خود را از طریق برون‌سپاری به سرانجام می‌رسانند. در بخش طراحی، علاوه بر آنکه خودروسازان از توان متخصصان خود در این زمینه بهره می‌برند از سویی دیگر بخشی از نیاز خود را از طریق شرکتهای خاص و صاحبنامی در سطح دنیا که به طور تخصصی به طراحی خودرو می‌پردازند، تامین می‌کنند. در زمینه قطعات نیز، خودروسازان از طریق تامین‌کنندگان قطعات که به زنجیره‌های تامین اتصال دارند، قطعات موردنیاز را خریداری می‌کنند و امروز تولید تمام قطعات خودرو در یک شرکت خودروسازی روشی منسوخ به حساب می‌آید.
تولید خودرو در ریل فرعی
برون‌سپاری تنها در دو گزینه اصلی طراحی و قطعات خلاصه نمی‌شود و خودروسازان با توجه به امکاناتی که خارج از کارخانه‌های اصلی خود در اختیار دارند، بخشی از تولید را البته با مدیریت خود به واحدهای جانبی وابسته یا غیروابسته واگذار می‌کنند. تولید محصولی خارج از خط تولید اصلی یکی از روش‌های برون‌سپاری است که مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به آن می‌گوید: هنگامی‌که خودروسازی تولید محصولی را از خط تولید اصلی خارج و به خودروسازی دیگر می‌سپارد، این روش برون‌سپاری نام می‌گیرد. برای نمونه شرکت ایران‌خودرو در دوره‌ای تولید سمند را به ایران‌خودرو تبریز سپرد یا گروه خودروسازی سایپا در سال گذشته بخشی از پراید را در ایران‌خودرو آذربایجان به تولید رساند. بیوک علیمرادلو با بیان اینکه در برون‌سپاری محصول، کنترل کیفیت، تامین قطعات و... در اختیار شرکت مادر قرار دارد، اضافه میکند: دراین روش طبیعی است تولید خودرو باید اقتصادی‌تر باشد در غیراین‌صورت انجام آن برای خودروساز اصلی، به صرفه نخواهد بود. وی معتقد است با آزاد شدن یک خط تولید، خودروساز می‌تواند به تولید خودرویی جدیدتر همت گمارد. برای نمونه هنگامی‌که در ایران‌خودرو تبریز تولید پیکان متوقف شد، ایران‌خودرو خط مونتاژ خود را از پیکان پاک کرد و تا زمانی که وانت پیکان اجازه مونتاژ داشت، بدنه‌اش را تولید و آن را برای مونتاژ به تبریز می‌فرستاد. به گفته علیمرادلو، در این مدل از برون‌سپاری، شرکت اصلی روی مهندسی فروش و کیفیت تمرکز کرده و تولید را به شرکتی دیگر واگذار میکند. این روش در دنیا مرسوم و تولید پیمان‌کاری نام دارد. مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه به این پرسش که اگر خودروسازی تولید محصول خود را به خط تولید شرکتی غیروابسته منتقل کند آیا اجاره هم پرداخت خواهد کرد، اینگونه پاسخ می‌دهد: در برون‌سپاری، اجاره معنایی ندارد و شرکت مادر به ازای هر واحد تولیدی موظف به پرداخت مبلغی مشخص به شرکتی که محصولات آن را به تولید می‌رساند، خواهد بود. در برون‌سپاری فرقی نمی‌کند که شرکت مادر از زیرمجموعه‌های خود استفاده کند یا از سایت خودروسازی دیگر بلکه مسئله این است که تولید در برون سپاری خودرو از یک خط در کارخانه به خطی فرعی در کارخانه‌ای دیگر منتقل می‌شود. وی تصریح میکند: زمانی‌که محصولی سال‌های طولانی روی یک خط تولید می‌شود، خودروسازی که تصمیم به جایگزینی محصولی دیگر روی این خط تولید دارد می‌تواند با استفاده از روش برون‌سپاری، به فضای تولید خودرو جدید دست پیدا کند، بنابراین خودرو قدیمی در خطی فرعی تولید می‌شود.
برون‌سپاری در بخش خدماتی
هنگامی‌که یک خودروساز به فناوری تولید یک خودرو چه داخلی و چه خارجی دست می‌یابد و به‌نوعی آن محصول را بومی‌سازی میکند، در مدیریت برون‌سپاری باید به این نکته توجه کند که فعالیت راهبردی را برای خود نگه دارد؛ موضوعی که استادیار دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت با تاکید بر آن معتقد است اگر در برون‌سپاری چند بخش به یک شرکت داده شود، این روند اشتباه است زیرا امکان دارد آن شرکت به رقیب تبدیل شود. امیرحسن کاکایی در ارتباط با معنای برون‌سپاری در صنعت خودرو می‌گوید: مفهوم برون‌سپاری در دو سه دهه اخیر به این معناست که یک شرکت خودروسازی بخشی از امور خود را به دیگر شرکت‌ها بسپارد. وی با اشاره به تاریخچه کوتاهی از آغاز برون‌سپاری در صنعت خودرو داخلی توضیح می‌دهد: در دهه 70 صنعت خودرو کشور روی موضوع خودکفایی متمرکز شد و زنجیره‌های تامین از طریق برون‌سپاری موردتوجه قرار گرفتند که براساس آن شرکت‌هایی مانند ساپکو و سازه‌گستر فعال شدند. این شرکت‌ها وظیفه داشتند فعالیت‌ها را به‌درستی تعریف کرده و تحویل برخی شرکت‌ها دهند. از آنجایی که در آن دوران بسیاری از قطعه‌سازان ضعیف بودند، ساپکو و سازه‌گستر روی ارتقای مهندسی و کیفی این شرکت‌ها روی آوردند که البته این روش از مدلی فرانسوی الگوبرداری شد. این استاد دانشگاه تصریح میکند: با شروع این حرکت در دهه 70 اکنون شبکه تامین گسترده‌ای در کشور شکل گرفته و توانمندی‌ها در این عرصه بروز کرده‌اند. در روش معمول قطعه‌ساز، قطعه‌ای پیشرفته را به تولید رسانده و آن را برای استفاده به خودروسازی معتبر پیشنهاد می‌دهد. در این روش خودروساز و قطعه‌ساز در کنار یکدیگر رشد می‌کنند. در تولید یک محصول بخش طراحی، مونتاژ و رنگ و گاهی بدنه به خودروساز اختصاص دارد. همانطور که اشاره شد، یکی از بخش‌های اصلی برون‌سپاری با موضوع قطعات در ارتباط است و کاکایی علاوه بر آن به موضوعی دیگر در برون‌سپاری اشاره کرده و می‌گوید: علاوه بر تولید قطعه برخی از خدمات نیز قابل ارائه در قالب برون‌سپاری هستند. برای نمونه سایپا می‌تواند برای تامین غذای کارکنان خود به تنهایی هزینه کرده یا این بخش را به شرکتی دیگر واگذار کند. امروز شرکتهای بزرگ از جمله خودروسازی‌ها این خدمات را برون‌سپاری کرده و به افرادی حرفهای تحویل می‌دهند. استادیار دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت با تایید تحلیل مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت از برون‌سپاری تصریح میکند: اگر خودروسازی خط تولید خود را به شرکتی دیگر البته به صورت موقتی منتقل کند، این روش به نوعی برون‌سپاری به‌شمار می‌آید. این روش مانند مونتاژ است به‌گونه‌ای که عملیات فروش، تامین، خدمات و... در اختیار صاحب اصلی محصول قرار دارد. وی ادامه می‌دهد: برای نمونه محصولات شرکت پژو ابتدا با رویکرد مونتاژ به ایران آمد اما امروز خودروسازان داخلی برای تولید محصولات قبلی این شرکت مستقل عمل می‌کنند بنابراین در برون‌سپاری، شبکه تامین و شبکه فروش نباید بدون برنامه به شرکتی مشخص سپرده شود به گونه‌ای که مدیریت این بخش‌ها باید در اختیار خودروساز باقی بماند.
