عصر خودرو- مشتریان ایرانی تشنه خودروهای جدید داخلی و خارجی هستند و در سال‌های آینده خودروهای متنوعی به بازار عرضه خواهند کرد. در شرایط فعلی اینکه ارائه یکباره محصولات متنوع چه ضرورتی دارد و آیا مشکل‌ساز نخواهد بود، موضوعی است که در این گزارش به آن پرداخته‌ایم.
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، گروه خودروسازی سایپا وعده داده تا پایان سال نخستین خودرو تولیدی روی پلتفرم خود را به بازار عرضه کند. در عین حال ایران‌خودرویی‌ها مقدمات طراحی پلتفرم اختصاصی خود را پشت‌سر گذاشته و قرار است 3 سال دیگر از نخستین محصول این پلتفرم رونمایی کنند. از سویی شرکت ایکاپ (پژو و ایران‌خودرو) فعالیت خود را برای تولید 3 محصول پژو آغاز کرده و سیتروئن نیز تصمیم دارد محصولات جدید خود را در سایپای‌کاشان به تولید رسانده و در اختیار مشتریان ایرانی قرار دهد. در کنار برنامه‌هایی که رنو برای تولید خودرو در ایران دارد، واردکنندگان نیز بیکار ننشسته و نمایندگی‌های رسمی خودروسازان خارجی ماهانه از چند مدل جدید برای فروش در ایران رونمایی می‌کنند. در کنار این موارد اگر از همکاری خودروسازان چینی با شرکتهای داخلی یا تولید به صورت مستقل در کشور بگذریم، به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک مشتریان ایرانی با تنوع بالایی از محصولات داخلی و خارجی روبه‌رو شوند؛ تنوعی که به طور قطع رقابت را در بازار ایران دشوار میکند.
بازار خودرو ایران تشنه محصولات جدید است و با عرضه این خودروها به نیاز مشتریان پاسخ داده خواهد شد اما چالشی که به نظر می‌رسد در چند سال آینده خودروسازان داخلی و خارجی با آن دست‌وپنجه نرم کنند، سیراب شدن مردم کشور از خودروهای جدید است و از آنجایی که به طور معمول بیشتر خانواده‌های ایرانی قدرت خرید پایین دارند و از یک خودرو بیش از 8 سال استفاده می‌کنند، خودروسازان باید هم‌اکنون به فکر بازارسازی برای محصولات جدید خود در سال‌های آینده باشند.
پویایی با حذف خودروهای قدیمی
اگرچه نگرانی از فروکش شدن عطش مردم برای خودروهای متنوع پیش‌بینی می‌شود اما یک کارشناس صنعت خودرو معتقد است تقاضای مشتری برای خودروهای جدید تمامی ندارد و همچنان نیاز برای خودروهای جدید در بین مشتریان وجود خواهد داشت. امید رضایی اظهار میکند که هدایت مشتری به سمت خودروهای جدید و متنوع مسئولیت خودروساز است و به طور معمول خودروسازان بعد از گذشت چند سال از ارائه یک محصول به ارائه خودرویی دیگر با تیپ و آپشن‌های جدید می‌پردازند. اگرچه در حال‌حاضر امکان تعویض خودرو برای نمونه هر 5 سال یک بار برای مشتریان ایرانی وجود ندارد اما در سال‌های آینده این اتفاق خواهد افتاد. اگر بخواهیم صنعت خودرویی پویا مانند کشورهای توسعه‌یافته داشته باشیم علاوه بر افزایش قدرت خرید مردم، باید در هر بازده تولیدی برخی از خودروها از زنجیره تولید خارج شوند. به گفته این فعال صنعت قطعهسازی، در حال‌حاضر بیش از 15 میلیون خودرو در سطح کشور تردد می‌کنند که تعداد محدودی از آنها روزآمد و بسیاری از آنها در انتظار از رده خارج شدن هستند اما جایگزین مناسبی برای آنها وجود ندارد. هر اندازه دوره مصرف کوتاه‌تر باشد، اقتصاد پویاتر خواهد شد و چرخ صنعت نیز بهتر می‌چرخد. هراندازه گردش اقتصاد طولانی‌تر باشد مشکلات نیز دو برابر می‌شود. رضایی بر این باور است که نگاه تغییر در خودروسازان وجود داشته اما فرصت تغییر نداشته‌اند و اکنون با برداشته‌شدن تحریم‌ها و ورود خودروسازان خارجی، دیگر بهانه‌ای وجود ندارد. در همین‌حال از عمر خودروسازان خارجی که حاضر به سرمایه‌گذاری در کشور شده‌اند، بیش از 90 سال می‌گذرد و بازارهای جهانی را به‌خوبی می‌شناسند بنابراین مدل‌هایی که برای تولید در ایران درنظر گرفته‌اند با مطالعه بوده و به فعالیتی سودمند منجر خواهد شد. آنطور که این کارشناس خودرو اظهار میکند در کشوری مانند روسیه، مردم ناگزیر بودند تنها از خودروهای «لادا» استفاده کنند اما این کشور امروز تابو را شکسته و خودروهایی مانند بنز، ب‌ام‌و و خودروهای امریکایی را وارد میکند. ذائقه مشتریان انتها ندارد و به دنبال تنوع محصول هستند. اکنون مشتریان به دنبال خودروهای هیبریدی، تمام‌اتومات، الکترونیکی و... هستند و مدل خودروها در حال توسعه است. اگر این خودروها اکنون در دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرد تا 10 سال آینده به ایران می‌آیند. وی تصریح میکند که اگر خودروهای متنوع با برنامه‌ریزی و هدایت‌شده در جهت جلب رضایت مشتری، توسعه صنعت و انتقال فناوری به ایران بیاید، شایسته است اما اگر تنها از نظر اقتصادی به دنبال تنوع محصول باشیم، سرمایه ملی را از بین برده‌ایم. اگر خودروسازی به کشور بیاید و حاضر به سرمایه‌گذاری باشد، تولید یا واردات خودروهای متنوع از آن نشان زیان‌آور نیست اما اگر خدمات پس از فروش موردتوجه قرار نگیرد، این سرمایه‌گذاری به ضرر منافع ملی است. خودروسازان بنام برای حفظ نام خود هزینه‌ها و جریمه‌ها سنگینی پرداخت می‌کنند تا اعتبارشان زیر سوال نرود. گاهی میلیون‌ها دلار صرف فراخوان‌های خود می‌کنند تا مشتری ناراضی نباشد. رضایی با اشاره به یکی از وظایف خودروسازان می‌گوید که آنها موظفند برخی ایده‌های مشتریان را اجرایی کنند نه اینکه تنها روی تقاضای بازار تمرکز داشته باشند. خودروسازان باید به اندازهای متعهدانه عمل کنند که مشتریان رغبتی برای خرید خودروهای خارجی نداشته باشند و مشتری‌مداری در کشور باید از شعار به شعور تبدیل شود.
تنوع و خدمات، دو روی یک سکه
یکی از انتقادهایی که به خودروسازان کشور برای تولید خودروهای مشترک با خودروسازان خارجی وارد است به تولید خودرو در رده‌های قیمتی بالا بازمی‌گردد به‌گونه‌ای که گویی نیاز قشر وسیعی از جامعه که درآمد متوسطی دارند، درنظر گرفته نشده است. در همین رابطه استاد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی می‌گوید بازار ایران براساس درآمد و قدرت خرید مردم تقسیم‌بندی شده است و هر قشری به نوع خاصی از خودرو نیاز دارد. در بخشی از بازار خودرو تراکم بیشتری وجود دارد و در بخشی دیگر مانند خودروهای ارزان‌قیمت و تجاری این تراکم کمتر است و مشکلاتی به چشم می‌خورد. محمد شرعیات اظهار میکند: درحال‌حاضر اگرچه با خودروسازان خارجی قراردادهایی منعقد شده و مذاکرات ادامه دارد اما نگرانی وجود دارد که شرکتهای کوچک خودروساز خارجی به تولید خودرو با تیراژ محدود بپردازند، از مزایای پرداخت عوارض کمتر گمرکی بهره‌مند شوند و بدون ارائه خدمات پس از فروش مناسب و پشتیبانی، مشتریان را به حال خود رها کنند زیرا این رویه در سال‌های گذشته مشاهده شده و ما را به مصرف‌کننده تبدیل کرده است. به باور این استاد دانشگاه، به طور معمول خودروسازان خارجی به ازای واردات هزار دستگاه خودرو باید برای حدود 100 دستگاه لوازم یدکی ارائه دهند اما بسیاری از شرکت‌ها این رویه را ندارند. خودروسازان داخلی در گذشته انگیزه بیشتری برای داخلی‌سازی داشتند تا به خودکفایی برسند. با این انگیزه تغییرات مختلفی ایجاد کردند اما اکنون این روحیه وجود ندارد و مراکز تحقیقات در عمل فعالیت خاصی انجام نمی‌دهند که این انگیزه به وجود آید. وی معتقد است اکنون دغدغه‌ای برای چند سال آینده در ارتباط با ارائه محصولات متنوع داخلی و خارجی وجود ندارد بلکه چالش اصلی خدمات پس از فروش این خودروها خواهد بود. هنوز باریکه‌ای از بازار خودرو خالی است و تراکم و تنوع محصول در خودروهایی که قیمتی از متوسط به بالا دارند ایجاد شده است. در بخش خودروهای ارزان‌قیمت در بازار خلأ وجود دارد که برای پر کردن آن به سالها زمان نیاز است. براساس این گزارش ارائه یکباره محصولات متنوع به بازار، خودروسازان داخلی و خارجی را چالش کم شدن تقاضا روبه‌رو نمی‌کند زیرا سلیقه مشتریان انتها ندارد اما در این بازار رنگارنگ خودروسازی موفق است که خدمات بهتر و روزآمدتری ارائه دهد.
