عصر خودرو : دانشگاه، پایگاه علم و پرورش متخصصان و نیروهای کارآمدی است که اگر به‌درستی در جایگاه شایسته خود قرار گیرند، تحول و شکوفایی در تخصص خود را به وجود خواهند آورد.
به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت، اگر دانشگاه یا دانشکده‌ای تخصصی براساس نیازهای کشور و خلأهای موجود در بازار کار تاسیس شود، در آن صورت علاوه بر رشد رشته‌های تخصصی، دیگر شاهد افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار نخواهیم بود. نزدیک به 30 سال است که رشته مهندسی خودرو در ردیف رشته‌های میان‌رشته‌ای در دانشگاههای دنیا تدریس می‌شود. در قرن بیستم میلادی تحلیل‌ها به اندازه کافی موردتوجه قرار گرفت و در اواخر این قرن نیاز به ترکیب‌ها احساس شد، بنابراین برخی رشته‌های میان رشته‌ای تعیین شدند. پیش‌تر در حوزه خودرو رشته‌های مهندسی مکانیک و برق وجود داشته اما در 30 سال گذشته رشته‌هایی تخصصی درباره موضوع خودرو به‌وجود آمده‌اند.
به تعبیر ابوالفضل خلخالی، معاون آموزشی و پرورشی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، خودرو همچون موجود زنده‌ای است که روح، ویژگی‌ها و عمر مشخصی دارد که بعد از فرسوده شدن باید دوباره وارد چرخه شود، بنابراین طراحی این موجود به تخصص‌های ویژه‌ای نیازمند است. با دانش و علومی نظیر الکترونیک، مکانیک، متالوژی و علوم پایه‌تر می‌توان به سمت طراحی خودرو حرکت کرد اما در دنیای امروز به صنعت نگاهی تخصصی می‌شود؛ از یک مهندس مکانیک نمی‌توان این انتظار را داشت که سازه یک سد را طراحی کند زیرا این موضوع به تخصص خاص خود نیاز دارد. در شرایط حاضر، برخی از دانشگاههای کشور با ابتدایی‌ترین دانش‌های مهندسی مکانیک و الکترونیک تصمیم دارند به صنعت خودرو وارد شوند.مهندس خودرو، مهندسی است که علاوه بر دانستن مکانیک، شیمی و برق، این دید را پیدا میکند تا بتواند مدیریت کلان توسعه محصول و طرح‌های تحقیق و توسعه را برعهده بگیرد. این درحالی است فارغ‌التحصیلان رشته‌های برق و مکانیک به‌راحتی از عهده آن بر نمی‌آیند.
از آنجایی که صنعت خودرو سهمی 20 درصدی در رشد صنعت کشور دارد و به عبارت دیگر یک پنجم از این سهم در اختیار صنعت خودرو است، بنابراین ضرورت پرورش و تربیت نیروهای انسانی متخصص و آموزش‌دیده در این صنعت را نمی‌توان انکار کرد.
در این میان برخی دانشگاههای فنی و صنعتی کشور اگرچه به شکل مقطعی در رشته مهندسی خودرو جذب دانشجو دارند یا این رشته در برخی دانشگاه‌ها به‌صورت گروه زیرمجموعه دانشکده فعالیت میکند اما در قالب دانشکده‌ای تخصصی و جداگانه تنها دانشگاه علم و صنعت در این زمینه مشغول به فعالیت است.
دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در سال 1379 به همت محمدحسن شجاعی‌فرد بنیانگذاری و در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به تصویب رسید. از سال 1386 تا 1390 این دانشکده جذب دانشجو در مقطع کارشناسی هم داشته است اما درحال حاضر در این مقطع دانشجو نمی‌پذیرد. در برخی دانشکده‌های فنی مدرک کارشناسی خودرو ارائه می‌شود که به اعتقاد امیرحسین کاکایی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم‌وصنعت، این افراد به عنوان تکنسین خودرو آموزش می‌بینند و متخصصان تعمیر و نگهداری هستند تا متخصصان دانش‌مدار.
تضمین شغلی فارغ‌التحصیلان
بیشتر پذیرفته‌گان در رشته مهندسی خودرو علاوه بر علاقه شخصی به این صنعت، بی‌شک درون‌نمای روشنی را برای آینده شغلی خود نیز تصور کرده‌اند؛ در ابتدا دانشجویان این دانشکده با همکاری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و همچنین 2 شرکت خودروساز ایران (ایران‌خودرو و سایپا) از طریق بورسیه جذب می‌شدند، به‌گونه‌ای که آینده شغلی آنها قابل‌تضمین بود اما در سال‌های اخیر با آغاز بحران در صنعت خودرو و کم شدن ارتباط خودروسازان با این دانشگاه، این بورسیه دیگر وجود ندارد. با این حال به گفته خلخالی، عده‌ای از دانشجویان دانشکده مهندسی دانشگاه علم و صنعت دانشگاههای خوب دنیا را برای تحصیل انتخاب می‌کنند و علاوه بر آن بیش از 70 درصد دانشجویان جذب صنایع خودرو می‌شوند زیرا نیاز صنعت خودرو به افراد آموزش‌دیده بیشتر از تعداد فارغ‌التحصیلان این دانشکده تخصصی است.
اگرچه ظرفیت این دانشگاه محدود است، اما به‌نظر می‌رسد ظرفیت بازار کار برای این رشته بیشتر از این تعداد باشد. کاکایی در این زمینه به صمت گفت: در مقطعی تمام دانشجویان این دانشکده جذب بازار کار می‌شدند زیرا ظرفیت آن در صنعت به اندازهای بالاست که اگر سالانه 1000 نفر هم به‌طور سالانه فارغ‌التحصیل شوند، باز هم کم خواهد
بود.
در شرایط فعلی که صنعت خودرو با اوج مشکلات و کمبود نقدینگی روبه‌رو است، این دانشکده ارتباط خود را با خودروسازان قطع نکرده و با تعریف پروژه‌هایی که با حوزه فعالیت آنها در ارتباط است، وارد عمل می‌شود.
2 رشته جدید در راه دانشکده مهندسی خودرو
درحال‌حاضر 3 گرایش سیستم قوای محرکه و انتقال قدرت، سیستم سازه و بدنه خودرو و همچنین تعلیق و فرمان خودرو در دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت تدریس می‌شود و در آینده 2 رشته مواد و الکترونیک به رشته‌های تحصیلی آن اضافه خواهد شد.
سالانه بین 50 تا 70 دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا جذب این دانشکده می‌شوند و ازنظر جنسیتی (دانشجویان زن و مرد) تعداد متغیر است؛ گاهی امکان دارد تعداد دانشجویان مرد بیشتر باشد و سال دیگر تعداد دانشجویان زن. البته باید به این نکته توجه داشت که تمام دانشجویان این دانشکده ایرانی بوده و دانشجوی خارجی در آن وجود ندارد. کاربردی بودن 80 تا 90 درصد پایان‌نامه‌های دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، یکی از نقاط قوت این دانشکده به حساب می‌آید زیرا اگر موضوع پروژه‌ها کاربردی نباشد، به‌وسیله استادان تصویب نخواهد شد. خلخالی دراین‌باره به صمت گفت: پروژه‌های دانشجویی باید از حالت انتزاعی خارج و به پروژه‌های واقعی تبدیل شود. دانشجویان این دانشکده برای انتخاب موضوع پایان‌نامه روی پروژه‌های جاری در دانشکده تمرکز می‌کنند، به‌گونه‌ای که بیش از 50درصد پروژه‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکترای این دانشگاه در زمینه طرح پلتفرم ملی است. به باور معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان 2 مقطع دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت به عنوان ظرفیتی خوب و کم‌هزینه برای استفاده در پروژه‌های بزرگ صنعت خودرو به شمار می‌روند و بسیاری از پروژه‌های این دانشکده در ارتباط با مراکز تحقیقاتی صنعت خودرو انجام می‌شود.
آموزش مهندسان توانمند، بزرگترین دستاورد دانشکده
در طول سال‌هایی که از تاسیس این دانشکده می‌گذرد، دستاوردهای قابل‌قبولی در کارنامه عملکرد آن ثبت شده است. کاکایی اعتقاد دارد مهمترین دستاورد تاسیس دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، آموزش مهندسان توانمند بوده که روی برخی پروژه‌های خودروسازان فعالیت کرده‌اند. برای مثال در موضوع راه‌اندازی پلتفرمهای جدید و موتور ملی وارد شده‌اند. همچنین این دانشکده درحال انعقاد قرارداد با گروه خودروسازی سایپا برای تولید خودرو کوچک برقی است. طرح کلان پلتفرم ملی نیز در دستور کار دانشکده قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود در سال 1395 این طرح به تولید برسد. این دانشکده در زمینه واردات خودروهای هیبریدی با شرکت «گلرنگ» و همچنین در طرح خریداری آمبولانس از «سایپا دیزل» به‌وسیله وزارت بهداشت به عنوان مشاور وارد شده است.
در ابتدای تاسیس دانشکده مهندسی خودرو، اهداف و چشم‌انداز مشخصی برای آن تعریف شده که ارزیابی عملکرد دانشکده میزان تحقق این اهداف را تعیین خواهد کرد. به‌نظر خلخالی، دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت حرکتی رو به رشد از نظر جذب هیات علمی متخصص، ارتباط با صنعت و... دارد اما به نقاط ایده‌آل موردانتظار نرسیده و افق‌های بلندی برای این دانشکده ترسیم شده است. این در شرایطی است که صنعت خودرو در شرایط خوبی قرار ندارد و اگر وضعیت آن متحول شود، این دانشکده می‌تواند ارتباط خوبی با این صنعت داشته باشد، به شرط آنکه خودروسازان نیز از این همکاری استقبال کنند. همچنین به باور کاکایی این رشته در فضای صنعتی بالنده خواهد شد. در روزگاری که ارتباط خودروسازان با این دانشکده خوب بود، هر روز با سرعت زیاد به پیشرفت و بالندگی می‌رسیدیم اما درحال حاضر دانش در این دانشکده وجود دارد اما فناوری خیر.
در بین افرادی که به صنعت خودرو علاقه‌مندند، امکان دارد اشخاصی هم باشند که امکان تحصیل در دانشگاه برای آنها فراهم نشده است. بی‌شک این افراد با حضور در کارگاههای آموزشی و فنی می‌توانند علاوه بر بالابردن دانش، استعداد خود در این زمینه را محک برنند. در این میان همکاری خودروسازان با دانشگاهیان می‌تواند راهگشا باشد. به گفته عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خود و دانشگاه علم و صنعت برگزاری این کارگاه‌ها هزینه گزافی دارد و در شرکتهای خودروسازی با توجه به وجود امکانات بسیار پیشرفته، این امکانات مورداستفاده برای آموزش‌های کارگاهی قرار نمی‌گیرد.
ضرورت توجه وزارت صنعت، معدن و تجارت به ظرفیت‌های دانشکده مهندسی خودرو
همان‌طور که گفته شد، دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت با این هدف راه‌اندازی شده تا متخصصانی تربیت کند که به‌طور کامل روی مفاهیم و دانش خودرو مسلط شوند. واحدهای درسی این دانشکده در مقطع کارشناسی ارشد بر دید مهندسی خودرو مبتنی است. در این شرایط با توجه به ظرفیت‌هایی که در این دانشکده وجود دارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت به همراه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) باید در سپردن طرح‌های تخصصی خودرو به دانشگاه‌ها توان تخصصی آن دانشگاه را موردنظر قرار دهند زیرا در خودروسازی ظرافت‌هایی وجود دارد که پس از سالها تحقیق و توسعه حاصل خواهد شد.
به اعتقاد خلخالی شاید با دانش‌های عمومی که در علوم مهندسی دیگر وجود دارد، بتوان به دستاوردهایی رسید اما این روش بسیار پرهزینه است. در حالی‌که تنها دانشکده مهندسی خودرو خاورمیانه در ایران فعالیت میکند و با توجه به مشکلات زیادی که در صنعت خودرو وجود دارد، (صنعت خودرو می‌تواند ستون فقرات اقتصاد ملی کشور باشد) ماموریت‌هایی که باید برای این دانشکده تعریف شود، به مجموعه‌هایی که نگاه کاملا تخصصی در این زمینه ندارند، واگذار می‌شود.
در این بین یکی از چالش‌های مراکز تخصصی که روی صنعت خودرو تمرکز کرده‌اند، همکاری نامناسب شرکتهای خودروسازی با این مراکز است؛ ارتباطی که اگر به درستی هدایت شود، تعامل سازنده‌ای بین صنعتگران و دانشگاهیان پیوند خواهد زد. معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در این زمینه اظهار کرد: در شرایط کنونی که خودروسازان به سر می‌برند، بهتر است ارتباط صنعت و دانشگاه به‌گونه‌ای شکل بگیرد؛ که اطلاعات لازم در مراکز تحقیقات خودروسازان به راحتی در اختیار مجموعه‌های مرتبط قرار بگیرد، ارتباطی که از طرف دانشگاه به‌راحتی اتفاق
می‌افتد.بر اساس این گزارش دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران، تنها مرکز دانشگاهی تخصصی در زمینه صنعت خودرو است که تاکنون نیروهای انسانی متخصص فراوانی را برای حضور در صنعت کشور آموزش داده و تربیت کرده است. امید می‌رود، در آینده‌ای نزدیک برای بهبود شرایط خودروسازان، تعامل این صنعتگران و دانشگاهیان بیشتر موردتوجه قرار گیرد تا صنعت خودرو گام‌های مستحکم‌تری را به سمت پیشرفت بردارد.
