به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، به‌طور معمول علاوه بر چشم‌اندازی که برای تیراژ تولید در 1404 درنظر گرفته شده (3میلیون خودرو)، وزارت صنعت، معدن و تجارت پس از اخذ برنامه‌های خودروسازان، تیراژ خودرو را به صورت سالانه مشخص می‌کند که برای نمونه امسال تولید یک میلیون و 300 هزار خودرو در دستور کار قرار گرفته و خودروسازان تا پایان سال فرصت دارند تلاش خود را به کار بسته تا هدف‌گذاری تعیین شده را محقق کنند. علاوه بر هدف‌گذاری تیراژ تولید داخل، خودروسازان خارجی که تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو ایران دارند نیز از برنامه‌های تیراژی خود سخن گفته‌اند. برای نمونه شرکت رنو تصمیم دارد سالانه 120 هزار خودرو در ایران به تولید برساند؛ برنامه‌ای که مدیران این‌شرکت نسبت به تحقق آن امیدوارند. به طور قطع تیراژ تولید با میزان ظرفیت شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازی ارتباط مستقیم دارد. خودروسازان و قطعه‌سازان داخلی در چند سال گذشته به دلایل مختلف از جمله بدهی‌های بانکی، فشار تحریم‌های اقتصادی و افزایش هزینه‌های سربار نظیر حقوق، دستمزد و... از تمام ظرفیت‌های تولید خود بهره نبرده‌اند بنابراین خودروسازان خارجی اگر برنامه راه‌اندازی کارخانه مشترک هم در ایران نداشته باشند، به‌راحتی می‌توانند در تعامل با خودروسازان کشور از ظرفیت‌های خالی موجود بهره ببرند. با این توضیحات اگرچه ظرفیت‌های خالی برای تولید خودرو در کشور وجود دارد و خودروسازان خارجی نیز برنامه‌های تیراژی مختلفی را برای تولید در کشور مدنظر قرار داده‌اند اما اکنون این پرسش مطرح می‌شود که تیراژهای اعلام شده از سوی خارجی‌ها برای ساخت خودرو در ایران بر چه مبنایی تعیین می‌شود؟ آیا در این زمینه منع قانونی وجود دارد؟ خودروسازان داخلی در تحقق این هدف چه سهمی دارند؟
 در این گزارش تصمیم داریم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

محدودیت انحصار است
تیراژ تولید از نوسانات بازار پیروی می‌کند و به‌طور معمول با افزایش تقاضا، عرضه بیشتر می‌شود که به دنبال آن تیراژ تولید نیز افزایش خواهد یافت که این رویکرد، نتایج مثبتی را به همراه دارد که مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت به آن اشاره می‌کند. به گفته بیوک علیمرادلو، اگر خودروساز خارجی تصمیم به تیراژ تولید بالا در کشور دارد، از آنجایی که به دنبال تیراژ بالا با برنامه‌ای مشخص، اشتغالزایی، تنوع محصول و مواردی از این دست به وجود می‌آید، به طور طبیعی جذب سرمایه‌گذار خارجی مدنظر است. وی با بیان اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با افزایش تیراژ محدودیتی درنظر نگرفته است، اظهار کرد: اگر از تولید خودرویی در تیراژ بالا که همچنان متقاضی دارد، جلوگیری شود به نوعی مردم از تولید بهینه محروم می‌شوند، وزارتخانه برنامه تیراژ تولید را از خودروسازان دریافت می‌کند و براساس هدف‌گذاری‌هایی مشخص نظیر کیفیت، تنوع محصول و... به تعریف برنامه می‌پردازد. در این زمان اگر برنامه‌ای محقق نشود، وزارتخانه به کنترل موضوع برای یافتن دلیل می‌پردازد. برای نمونه در بخش کیفیت که وزارت صنعت، معدن و تجارت روی آن تاکید دارد، شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران گزارش‌ها را آماده می‌کند. به باور علیمرادلو، ایجاد محدودیت به معنای انحصار است. رییس‌جمهوری در سومین همایش بین‌المللی صنعت خودرو بر 3 محور رقابتی شدن بازار، جلوگیری از تولید گلخانه‌ای (کاهش کمک‌های دولت) و استقبال از سرمایه‌گذاری خارجی تاکید داشتند. این موارد خطوط اصلی در صنعت خودرو است که پیگیری می‌شود. مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: در همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک، توجه به تیراژ تولید موردنظر قرار می‌گیرد و براساس طرح کسب‌وکار سرمایه‌گذاران به الزاماتی در بخش تیراژ و تنوع محصول ملزم می‌شوند. برای تولید اقتصادی حجم سرمایه‌گذاری عامل تعیین‌کننده‌ای است. وی با اشاره به حمایت از افزایش تیراژ در راستای تحقق هدف‌گذاری‌های تعیین شده گفت: در افق 1404 تیراژ تولید 3 میلیون خودرو در نظر گرفته شده این در حالی است که در حال‌حاضر حدود یک میلیون خودرو به تولید می‌رسد که نشان از 2 میلیون کسری دارد. بنابراین از تیراژ تولید هر اندازه که باشد حمایت خواهد شد.

کشش بازار بر مبنای توافق قیمت
هنگامی‌که آمار تولید جهانی خودرو در طول سال اعلام می‌شود، به‌طور طبیعی تیراژ مبنای رتبه‌بندی قرار می‌گیرد و خودروسازانی که حجم تولید بالاتری دارند، در سکوهای نخست می‌ایستند اما نباید از رتبه‌های اعلامی اینگونه استنباط کرد اگر خودروسازی تیراژ پایین داشته باشد، خودروساز نیست؛ استدلالی که برخی کارشناسان بر آن تاکید داشته و معتقدند این است که برای نمونه، اگر خودروسازی بالای 3 میلیون خودرو در یک سال تولید کند به تیراژ اقتصادی دست یافته است. به باور استاد مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی، بسیاری از خودروسازان نظیر پورشه، لامبورگینی و ولوو تیراژ پایینی دارند اما براساس قیمت، تیراژ، میزان سرمایه‌گذاری و نرخ بازگشت سرمایه به فعالیت خود ادامه می‌دهند. فضل الله جمالو با بیان اینکه برای تولید خودرو چه در قالب همکاری مشترک یا به طور مستقل، تیراژ براساس برخی برنامه‌ها و پیش‌بینی‌ها تعیین می‌شود،   گفت: هنگامی‌که یک شرکت داخلی و خارجی برای برنامه تولید یا فروش یک خودرو به توافق می‌رسد، به طور طبیعی ابتدا بازاریابی انجام شده و کشش بازار بر مبنای توافق قیمت محصول موردبررسی قرار می‌گیرد. مدیرعامل محورسازان ایران‌خودرو در ارتباط با زمان موردنیاز برای رسیدن به هدف‌گذاری‌های تیراژی گفت: زمان دستیابی به تیراژهای مشخص شده متفاوت است. برای نمونه امکان دارد خودروسازی به برنامه تیراژ تولید 100هزار دستگاهی در سال برسد که این روش می‌تواند پلکانی باشد؛ برای 3 سال نخست این تیراژ تعریف و از سال سوم به بعد تصمیم به تولید سالی 100 هزار خودرو گرفته شود. وی اضافه کرد: به طور معمول برای تیراژ تولید بازه زمانی طولانی‌مدت در نظر گرفته می‌شود زیرا برای آنکه منحنی یادگیری افزایش یابد، کارگران با مونتاژ آشنا شوند و مشکلات خط مونتاژ و تولید رفع شود، به گذشت زمان نیاز است. بنابراین ابتدا مونتاژ پایین درنظر گرفته خواهد شد. از سویی میزان سرمایه‌گذاری با تیراژ ارتباط مستقیم دارد. اگر سرمایه‌گذاری کلان در تیراژ پایین انجام شود، آن سرمایه‌گذاری توجیه‌پذیر نخواهد بود. به گفته جمالو، برای تولید یک محصول در همکاری مشترک، از نظر اقتصادی مطالعات توجیه‌مندی برای عقد قرارداد انجام می‌شود. در این مطالعات تیراژ تولید در دوره زمانی مشخص، فروش محصول و بازگشت سرمایه از طریق فروش محصول موردبررسی قرار می‌گیرد.  این استاد دانشگاه معتقد است سرمایه‌گذاری توجیه‌پذیر و اقتصادی است که در مدت 3 سال سرمایه برگردد. در بخش زیرساختی و تولید ماشین‌آلات نیز جای خالی سرمایه در بیشترین زمان باید در مدت 5 سال پر شود. براساس آنچه در این گزارش به آن اشاره شد، یکی از مزیت‌های همکاری مشترک با خودروسازان خارجی، استفاده بیشتر از ظرفیت‌های موجود در کشور است به‌گونه‌ای که خودروسازان و قطعه‌سازان داخلی را به هدف‌گذاری‌های بلندمدت و البته سالانه نزدیک‌تر می‌کند.